Het dorp Cerma

Het gebied tussen Sinto-Her en Trendon is een eenzaam heide- en bosgebied zonder wegen. Er lopen enkele paden, en midden in dit prachtige heuvellandschap ligt een pension. Dat is alleen lopend te bereiken, en in droge tijden kan er ook wel over de paden gefietst worden. Het pension is vanuit het zuiden te bereiken als u uit Sinto-Her vertrekt (ruim 12 km), en vanuit het noorden kunt u het dorp Cerma (2000 inwoners) als uitvalsbasis nemen (5 km lopen). Cerma is goed te bereiken met de auto; het ligt alleen wat ongelukkig onderaan het talud van autosnelweg M47 tussen Trendon en Hildi. Het een en ander is goed te zien op het kaartfragment op bladzijde 151 van de reisgids (linksboven).

Cerma is een oninteressant dorp, te dicht onder de rook van Trendon (en de uitlaatgassen van de autoweg), maar toch wekt het plaatsje bij veel Spokaniërs romantische gevoelens, want de naam ervan komt voor in een 17e-eeuwse anonieme ballade (een zogenoemde karûja), waarin bezongen wordt hoe ene Lerdu, woonachtig in Cerma, zijn geliefde Lena, wonend in Trar, op zijn paard probeert te bereiken. Hij verdwijnt met het arme dier in een moeras en Lena sterft van liefdesverdriet. Zie hier het klassieke Romeo-en-Julia-thema gezet in een Spokanische couleur locale. De ballade wordt nog immer gezongen, en velen kunnen dan hun gesnik niet onderdrukken.

Lerdu lâzâre Cerma ur Lena zâre fes Trar.
Eft tupplip jen ef korsamens melde iftam ér minkarr.
(Lerdu bewoont Cerma en Lena woont in Trar. Een reis tussen deze oorden duurt wel één week.)

Goed, Cerma ligt onderaan het talud van de autoweg, aan de rand van een inderdaad onbegaanbaar gebied. Maar waar zou Trar liggen? Niet erg dicht in de buurt, dunkt me, want het is toch zeker een week te paard. Met een eenvoudige zoekfunctie heb ik ruim 500 computerbestanden van het Spokanisch Archief doorzocht. Trar kwam twee maal voor: één keer, inderdaad, in de tekst van de ballade, en één keer in de Internationale Lijst van Luchthavens (waarin ook de Spokanische vliegvelden met hun internationale codes zijn opgenomen). Echter, hier vormt Trar de beginletters van de naam Traralgon, een vliegveld in Victoria, Australië.

Dus maar een duik in de wereld van Internet genomen. Ik vind 41 websites met "Trar", vele hebben iets mee te delen over de Pakistaanse president Mahammed Rafik Trar, er is nog wat Portugees gebabbel over reggae-muziek en de naam Trar, in Hongaarse teksten komt trar voor, en tot mijn niet geringe verbazing lees ik een gedicht in het Estland-Zweeds (het Zweedse dialect dat hier en daar nog steeds in Estland, een vroegere Zweedse kolonie, gesproken wordt), waarin de frase Trar kudona gov no sin dail voorkomt! Nu beheers ik als Scandinavist het Zweeds best wel goed, maar deze zin is voor mij adacadabra. Ik denk ook niet dat het hier om hetzelfde Trar gaat als in de Spokanische ballade.

Dan maar een paar E-mailtjes gestuurd naar de Universiteit van Hirdo, het Geohistorisch Instituut in Blort, en de Stichting tot Instandhouding van het Spokanisch Erfgoed. Geen van alle hebben enig idee of Trar werkelijk een dorp was, en zo ja waar het dan zou moeten liggen.

Als we aannemen dat de ballade-tekst een werkelijke situatie weergeeft, hoeveel kilometer legt dan een paard in de stromende regen door de modder in een week af? Men zegt: 200 - 300 km. Maar dan kan Trar helemaal niet op Berref liggen! Dan zit je al aan de andere kant van Spokanië, en daarvoor moet je voornamelijk varen, niet paardrijden. Dus de ballade-tekst kunnen we niet letterlijk nemen. Laten we het er maar op houden dat Trar een fantasienaam is, gekozen om op minkarr te rijmen. Dat neemt dus niet weg dat Cerma wel degelijk bestaat, en dat hier ook een café is waar de tekst van de ballade ingelijst naast de bar hangt. Ik vroeg aan de kastelein of hij wellicht wist waar Trar lag. Alvorens een antwoord te formuleren moest hij eerst de ingelijste tekst nauwkeurig bestuderen, vervolgens op zijn hoofd krabben, en toen kwam het hoge woord eruit: "We, meltât ef flame blef ef Chat-temp." ("O, het zal wel ergens achter de Kattenrug liggen"). Zijn mimiek verried dat hij mijn vraag geweldig onzinnig vond.

Lena ur Lerdu

Lerdu lâzâre Cerma	Lerdu woont in Cerma
ur Lena zâre fes Trar.	en Lena woont in Trar.
Eft tupplip jen ef korsamens	Een reis tussen deze oorden
melde iftam ér minkarr.	duurt wel één week.

Lerdu lâdréme Lena	Lerdu droomt van Lena
ur Lena lye belt ðar.	en Lena bemint haar knaap.
Lerduex ef blof âskâne	Lerdu's paard volgt het spoor
ef mirra 'kara Trar.	in de richting van Trar.

Kuvi ur jâbé munke	Veen en mos zijn soppig als een spons
ur Lerdu éne ef sâgt.	en Lerdu geeft het paard de sporen.
Ef wornuts rifo ef kolofâ	De sluiers (= neerslag) van de winter
ef mirra pónze drâgt.	hebben de weg drassig gemaakt.

Blôfe ef blof fes medriy,	Het paard zal in de modder zakken,
ef kiyk tinkere eft kôlt.	het pad wordt een stroom.
Tur Lerdu éne riyfain,	Maar Lerdu blijft aansporen,
do blaffe tmopiy šôt.	hij zet er haast achter.

Lerdu lâzâre Cerma	Lerdu woont in Cerma
ur Lena zâre fes Trar.	en Lena woont in Trar.
Eft tupplip jen ef korsamens	Een reis tussen deze oorden
melde ralpip ten minkarr.	kost nu al twee weken.

Lena lâdréme Lerdu,	Lena droomt van Lerdu,
belt cubu cente groft fler.	haar hart voelt dat hij op weg is.
Ur Lerdu jesmor risâne	En Lerdu merkt ontsteld
ef knurfels lo bârjerr.	hoe de wateren een barrière vormen.

Jâbé ubere miltef	Het mos grijpt stevig
ef tiffugs rifo ef blof.	de voeten van het paard.
Ef âskâns kette wódeniyn,	De sporen (= het pad) worden onbegaanbaar,
kolofâ nert melde hoff.	de winter is niet gastvrij.

Lerdu lâdréme Lena	Lerdu droomt van Lena,
tûr noi kurre k'mahenn.	maar kan er niet heen.
Ef medriy'f bloffe zvôlgare,	De modder heeft het paard verzwolgen,
Lenae ÿrhend'.	Lena sterft smachtend.