Spokanisch Archief

•  Wat is SPARC? 
•  Hoofdmenu 
•  Grammatica 
•  Woordenboek 
•  Atlas 
•  Links 
•  Contact 
•  Disclaimer 

1. SPOOKSOLIY ARÂNKAS: treinsoorten

Spooksoliy Arânkas maakt onderscheid tussen drie treinsoorten:

1. Intercitys
   Een intercity is een luxe sneltrein die alle grotere steden van het land met elkaar verbindt. De naam "intercity" is sinds 1992 in gebruik; vóór die tijd heetten zulke sneltreinen menntrenos. Zij hebben altijd en goede aansluiting op de veerdiensten tussen de eilanden (soms gaan er zelfs rijtuigen mee aan boord). Verder rijdt er vaak een restauratie- of barrijtuig mee. Ook treft men steeds meer stilterijtuigen of stiltecoupés aan, waar het verboden is om luid te praten, te bellen of geluidmakende elektronica aan te hebben. Tot 2002 bestonden er ook nog speciale rookcoupés maar die zijn afgeschaft sinds er een wettelijk rookverbod in al het openbare vervoer is. De SA streeft ernaar om vanaf 2020 in alle intercityrijtuigen wifi en computerstopcontacten te hebben.
   Intercitytreinen bestaan altijd uit rijtuigen, getrokken door een elektrische locomotief. Voor intercity's geldt een toeslag op het basistarief. Zie verder ook het aparte intercity-bestand.

2. Sutrenos
   Toen er nog menntrenos (primaire treinen) reden (zie hierboven), was de mindere categorie sutrenos (secundaire treinen) begrijpelijk. Een sutreno is een stoptrein die over het algemeen over de hoofdspoorlijnen rijdt en in principe bij alle haltes en stations stopt (sommige treinen slaan wel eens een halte over). Het zijn redelijk comfortabele treinen, bestaande uit rijtuigen en getrokken door een elektrische of diesellocomotief. Verouderd intercitymaterieel doet vaak (na een opknapbeurt) nog dienst als sutreno. Voor sutrenos geldt altijd het basistarief. In sommige treinen rijden ook rijtuigen met stiltecoupés mee, of bestaat de mogelijkheid om een fiets mee te nemen. Ook bieden steeds meer treinen wifi en computerstopcontacten.

3. Zeces-trenos
   Zeces-treno betekent letterlijk "dorpstrein". Het gaat hier in principe om stoptreinen op de secundaire lijnen, die dorpen en kleine stadjes aandoen. De lijnen zijn meestal niet geëlektrificeerd en het materieel is verouderd en traag. De uitgewoonde rijtuigen en aftandse diesellocomotieven worden sinds ca. 2000 steeds meer vervangen door treinstellen, soms tweedehands uit het buitenland maar tegenwoordig ook meer en meer nieuw materieel, voornamelijk uit Duitsland. Ondanks de moderniseringen behouden de zeces-trenos nog steeds hun landelijke karakter. Zo rijdt er vaak een veewagen mee voor het vervoer van paarden of vee, is er altijd wel plaats voor fietsen en grote bagage, wordt er post vervoerd, en soms ook de bevoorrading van winkels in dorpjes waar een vrachtauto niet of moeilijk kan komen.
   De SA heeft veel secundaire spoorlijnen waar de zeces-trenos opereerden, overgedaan aan particuliere maatschappijen, zoals in de berggebieden van Berref en Liftka, en enkele geïsoleerde lijnen op Berref, Brÿr en Lomky.
   Voor zeces-trenos wordt vaak een korting op het basistarief gegeven. Het een en ander is afhankelijk van de kwaliteit van het materieel en of een regio bereid is het vervoer te subsidiëren (vooral in armelijke streken waar de dorpelingen erg op de trein zijn aangewezen). In zulke treinen kun je geen wifi of stiltecoupés verwachten, maar daartegenover staat wel vaak een informele "service" van boerinnen die hun koffie, vruchtensap, koeken en gebraden kippenpootjes aan de reizigers verkopen.

In Spokanië hebben er nooit een 1e, 2e en 3e klas in de trein bestaan. Ook tegenwoordig is er geen klassenonderscheid, maar hoogstens de keus tussen een luxe intercity of een meer gewone stoptrein. Verder kun je een treinreis nooit reserveren (maar de afstanden zijn ook niet groot genoeg om zoiets zinvol te maken).

Los van de hier genoemde drie categorieën kunnen we nog vier specifieke treinsoorten onderscheiden die bedoeld zijn voor een bepaalde categorie reizigers:

1. Cômuter-trenos
   Cômuter-trenos zijn forensen- of pendeltreinen die 's ochtends en in de namiddag frequent rijden om forensen van hun woonplaats naar de stad waar ze werken te brengen, en weer terug. Het gaat altijd om sutrenos die op bepaalde tijden van de dag met een grote frequentie grote mensenmassa's vervoeren. Er zijn een aantal regio's in Spokanië waar het forensen een belangrijk demografisch gegeven is. Zie de tabel hieronder, waarin de richting Woonplaats > Werkplaats voor extra treinen tussen ca. 7.00 en 9.00 uur zorgt, en in omgekeerde richting tussen ca. 16.00 en 18.00 uur. In deze tabel zijn uitsluitend de SA-treindiensten bedoeld. Een druk forensenvervoer naar Hoggebim ontbreekt in de tabel omdat dit wordt verzorgd door het gemeentelijke metrobedrijf van Hoggebim, ook al gebeurt dit over de spoorrails van de SA.

   Woonplaats > > Werkplaats  Holare / Tolee / Flento / Bešâ Bôrâ Blort Hirdo Hirdo Blort Blumarr / Gras Blort / Hirdo Xea / Potasÿrt / Fjeso Hirdo Tulÿnn / Vlel Korif Trendon Trondom Trondom Trendon Fonistâ / Titeref / Feuni / Xemân  Amahagge Zutterseert / Zest / Sinto-Alycro Tsjech Tsjech Zest Noniy / Sinto-Manta Asjetto Eeneteree Liyrotyka Zar / Zar-Husta Husta

   De onderstreepte Woonplaatsen hebben een niet-geëlektrificeerde verbinding met de Werkplaats. Het gaat feitelijk om secundaire lijnen die tijdens de forensenspits het karakter van een voorstadslijn krijgen. Hier rijden dieseltreinstellen.

2. Stovy-trenos
   Stovy-trenos zijn markttreinen die alleen rijden als er in een bepaalde plaats een markt is waar de boeren uit de omgeving naar toe trekken om hun waar te verkopen. Zulke markten zijn meestal één keer per week en dan rijden er 's ochtends en 's avonds extra treinen waarmee ook vee en landbouwproducten vervoerd kunnen worden. Markttreinen rijden voornamelijk op de secundaire spoorlijnen en zijn dus feitelijk een bijzonder soort zeces-trenos. Het gaat er bij zulke treinen redelijk nonchalant aan toe. Er zijn geen strakke vertrektijden want het in- en uitladen van onwillig vee en stijgerende paarden kan heel wat tijd in beslag nemen. Manden vol krijsende kippen en ganzen, korven met stinkende vis, kruiwagens vol aardappelen of broccoli - het kan allemaal mee de trein in. Uiteraard wordt niet het allernieuwste materieel voor deze markttreinen gebruikt.

3. Flacÿr trenos
   Flacÿr trenos, oftewel speciale treinen, kunnen altijd worden ingelegd als er vanwege een grote manifestatie of bijzondere gebeurtenis veel reizigers worden verwacht. Denk aan sportwedstrijden, popfestivals, prachtige dagen dat iedereen naar het strand wil, religieuze feestdagen of speciale excursies. Een flacÿr treno kan van alles zijn: een luxe intercity, een sutreno, een zeces-treno, maar ook een antieke (stoom)trein. Ook de koninklijke trein en de inzet van het uiterst luxueuze SA-dienstrijtuig voor managers en andere VIP's worden als flacÿr treno beschouwd. Anders dan de forensentreinen en markttreinen vallen de speciale treinen altijd buiten de reguliere dienstregeling of het vaste tarievensysteem. Maar het gaat wel altijd om personenvervoer. Zo niet dan valt een trein onder de categorie "goederenvervoer".

2. SPOOKSOLIY ARÂNKAS: tarieven

Het basistarief is gemakkelijk uit de groene kolommen te herleiden als de reisafstand bekend is. De overige kolommen geven een indicatie op welke wijze het tarief is opgebouwd.
Bij de berekening van de euro-equivalenten is uitgegaan van de koers op 2 januari 2002 (1 herco = 0,924 euro).

Prijzen worden altijd op 5 tóftos afgerond (1, 2, 6 en 7 naar beneden afronden; 3, 4, 8 en 9 naar boven; dus 12,92 wordt 12,90, 12,97 wordt 12,95 en 12,98 wordt 13,00).
Indien een reis met meer dan één treinsoort wordt gemaakt, wordt per treinsoort het tarief berekend, en vervolgens worden de tarieven bij elkaar opgeteld (en eventueel afgerond).

Rekenvoorbeeld:
Een treinreis gaat eerst over 15 km per stoptrein (waarvoor een korting van 13% geldt); vervolgens gaat de reis over 56 km per intercity (toeslag is 32%) en het laatste deel (22 km) gaat per stoptrein zonder korting. Het gaat om een basisretour.

1. Retour stoptrein (15 km) kost 1,55 x h1,60 = h2,48 minus korting van 13% = 2,48 - 0,32 = h2,16
2. Retour intercity (56 km) kost 1,55 x h5,65 = h8,76 plus toeslag van 32% = 8,76 + 2,80 = h11,56
3. Retour stoptrein (22 km) kost 1,55 x h2,65 = h4,11

Tel de vette bedragen van a., b. en c. bij elkaar op, dat geeft h17,83, afgerond h17,85. (Dit is de officiële berekening. Eenvoudiger is om eerst de totaalprijs van een enkele reis te berekenen, en deze vervolgens met 1,55 te vermenigvuldigen om de retourprijs te krijgen.)

(De kaartjes bevinden zich in het Fysieke Archief )

Voorbeelden van treinkaartjes, uitgegeven door de SA. Regelmatig wordt het patroon van de achtergrond veranderd, maar de kleur blijft altijd groen.   Verklaring van de voorgedrukte tekst: Juftelira ked/hurtos = Geldig op/vanaf Juftelira tf = Geldig tot en met Mipkette-datumas = Afgiftedatum Treno = Trein (hier staat het treintype: IC = intercity; SU = sutreno (stoptrein); ZC = zeces-treno (lokaaltrein), enz.) Mipkette-sÿrt = Afgiftepunt (stationsafkorting + loketnummer) Hor = Volgnummer behorend bij afgiftepunt Km = Reisafstand Ðÿny = Prijs   Bij henn (heen) en tÿrt (terug) is plaats voor het conducteursstempel. Onder henn staat nog het volgnummer van het onbedrukte kaartje. In combinatie met de ingevulde stationsnamen worden (onder meer) nog gebruikt: Henntÿrt = Retour, Eert = Enkele reis, en Vja = Via (indien het een omweg betreft).

De kaarten zijn van plastic, van het creditcard-formaat. In de QR-code rechtsboven staan het identiteitsnummer (IH) en het kaartnummer (HR). Hiermee kan een conducteur de geldigheid van de kaart checken. De chip bevat allerlei informatie, onder andere de prijs, hoe deze is opgebouwd, de geldigheidsduur, het bankrekeningnummer van de abonnementhouder, het geldige traject, enz. Als de houder voor de volgende maand een nieuwe kaart wil hebben, is dat via de gegevens op deze chip gemakkelijk te regelen.

Voorbeeld van een maandtrajectkaart (in dit geval voor een student).   Verklaring van de voorgedrukte tekst: HERTEL CÔMUTER = MAAND PENDELAAR BLORT<>HIRDO-JÔL-DRURS (geldige traject) Zerfe-gôrse gep furt ef mikkelel oras mô'ešosz = Zie de achterzijde voor de belangrijkste voorwaarden. Vluf informaša: www.satupplip.sp = Meer informatie: www.satupplip.sp MERJE IYMERSTIY-WÂNK = (naam van de abonnementhouder) IH 031198.02137 = (identiteitsnummer van de abonnementhouder) HR HC3086225 = (nummer van deze kaart) JUFTELIRA 05.05.16 TF 04.06.16 = (geldigheidsduur) ПNY = (prijs)

2. SPOOKSOLIY ARÂNKAS: abonnementen

Voor mensen die vaak met de trein reizen kan een abonnement voordeliger zijn dan een los kaartje of een maandtrajectkaart, zoals beschreven in paragraaf 1 hierboven. Bij abonnementen spelen twee dimensies een rol: (1) de geldigheidsduur en (2) het gebied waar ze gebruikt kunnen worden. Aangezien de eerste dimensie 2 mogelijkheden heeft en de tweede 3 mogelijkheden, zijn er dus 2x3=6 typen van basisabonnementen. De prijzen ervan hebben geen relatie met het tarievensysteem in paragraaf 1 hierboven.

De kaarten zijn van plastic, van het creditcard-formaat. In de QR-code rechtsboven staan het identiteitsnummer (IH) en het kaartnummer (HR). Hiermee kan een conducteur de geldigheid van de kaart checken. De chip bevat allerlei informatie, onder andere de prijs, hoe deze is opgebouwd, de geldigheidsduur, het bankrekeningnummer van de abonnementhouder, het geldige traject, enz. Als de houder voor de volgende maand een nieuwe kaart wil hebben, is dat via de gegevens op deze chip gemakkelijk te regelen.

Voorbeeld van een maandabonnement (in dit geval voor het hele land).   Verklaring van de voorgedrukte tekst: HERTEL ÂN = MAAND OVERAL Tÿtyniy treno-tupplipe ânt ef pijâ šark én eft nûmp rifo nûrcus-fâgôtexas = Onbeperkt reizen met de trein in het gehele land en een aantal veerbootverbindingen Zerfe-gôrse gep furt ef mikkelel oras mô'ešosz ur ef juftelira nûrcus-fâgôtexas. = Zie de achterzijde voor de belangrijkste voorwaarden en de geldige veerbootverbindingen. Vluf informaša: www.satupplip.sp = Meer informatie: www.satupplip.sp CEGTE DRYSA-RYŠO = (naam van de abonnementhouder) IH 210362.05822 = (identiteitsnummer van de abonnementhouder) HR HA7695004 = (nummer van deze kaart) JUFTELIRA 12.07.15 TF 11.08.15 = (geldigheidsduur) ПNY = (prijs)

Houders van maand- en jaarabonnementen kunnen ook profiteren van allerlei andere kortingen en aanbiedingen. Kortingen kunnen bijvoorbeeld gelden voor:

• taxitarieven in enkele grote steden
  
• toegangsprijzen bij bijzondere tentoonstellingen of theatervoorstellingen
  
• treinkaartjes voor partners en kinderen die samen met de abonnementhouder reizen

3. XIJERNOLAC: tarieven

De Xijernolac-lijnen zijn in 9 zones onderverdeeld, de meeste ca. 13 km lang. De hoofdlijn tussen Minde en Tloer kent 8 zones (X01 t/m X08), en de zijlijn tussen Xârfu-Ðizem en Hier bestaat uit 1 zone (X17). Voor elke zone geldt een basistarief van 1 herco. Kinderen t/m 12 jaar en huisdieren betalen 0,60 herco per zone. Het tarief voor een reis door 8 zones is identiek aan een reis door 7 zones (dus 7 zones is het maximum dat berekend wordt).   Binnen de geldigheidsduur van een kaartje mag men onbeperkt overstappen binnen de zone waar het kaartje is aangeschaft en eventueel de aangrenzende zone(s) waarvoor eveneens betaald is. De geldigheidsduur is afhankelijk van het aantal zones, en wel: 1...2 zones: 1 uur 3...5 zones: 2 uur 6...8 zones: 3 uur Een dagkaart is geldig tot 0.30 uur 's nachts en kost 9 herco (kinderen en huisdieren 5 herco). Met deze kaart kan men onbeperkt de gehele dag op het gehele Xijernolac-net reizen.

Kaartjes van de Xijernolac. Achter de stationsnaam staat de zone waarbinnen dit station ligt (2 zones als het station precies op de grens ligt). Op de onderste regel staat de tijd dat het kaartje is gekocht, plus de tijd tot hoe lang het geldig is.   Op de achterkant staan de contactgegevens van de vervoersmaatschapppij. Ook is er een magneetstrip zichtbaar.   (De kaartjes bevinden zich in het Fysieke Archief )

© De Twee Hanen v.o.f. • Kimswerd • The Netherlands

DA 45/46/47-270282 • SPARC 23 apr 1997