Spokanisch Archief
|
Gerelateerd bestand Ergynne-kalender |
Tot 1885 bestond er in Pegrevië en Spokanië geen standaardtijd; elke stad hanteerde zijn eigen tijd en op het platteland voegde men zich dikwijls naar de tijd van de dichtstbijzijnde stad.
In 1885 is in het koninkrijk Pegrevië een standaardtijd ingevoerd die 37 minuten achterliep op Greenwich Meantime (GMT), zoals die in het Verenigd Koninkrijk gold (12:00 uur in het VK was 11:23 uur in Pegrevië). Waarom dat precies 37 minuten was, is niet bekend. De behoefte aan één standaardtijd werd gevoeld vanwege het zich steeds meer uitbreidende spoorwegnet, waarbij de vertrek- en aankomsttijden van de treinen op een universele manier moesten worden vastgelegd. In andere landen was zo’n standaardtijd al veel eerder ingevoerd toen de spoorwegen een steeds grotere rol gingen spelen.
In 1890 volgde het koninkrijk Spokanië met een standaardtijd, eveneens vanwege het zich uitbreidende spoorwegnet. Deze liep 54 minuten achter op GMT (12:00 uur in het VK was 11:06 uur in Spokanië; dus 12:00 uur in Pegrevië was 11:43 uur in Spokanië). Maar anders dan in het autoritair bestuurde Pegrevië werd de standaardtijd in Spokanië niet algemeen opgevolgd. Het waren voornamelijk de spoorwegen die er gebruik van maakten. De Spokanische standaardtijd werd daarom wel "spoorwegtijd" genoemd. Met name de grote steden bleven nog lang hun lokale tijd, al dan niet naast de standaardtijd, gebruiken. Zo stonden er in Hirdo lange tijd klokken die twee tijden aangaven: de standaardtijd en de lokale tijd (12:00 uur lokaal was 12:18 uur standaard). Officiële instanties moesten de standaardtijd gebruiken, met als gevolg dat bijvoorbeeld de stadhuisbalie die altijd om 17:00 uur lokale tijd sloot, nu volgens de standaardtijd om 17:18 uur sloot.
In 1894 werd Pegrevië bij Spokanië ingelijfd. Toen werd de behoefte gevoeld om in het hele gebied één standaardtijd in te voeren. Maar om hetzij voor de Pegrevische tijd hetzij voor de Spokanische tijd te kiezen, lag politiek en cultureel erg gevoelig, met als gevolg dat er een nieuwe standaardtijd werd bedacht, namelijk een half uur achterlopend op GMT, oftewel 12:00 uur GMT was 11:30 uur Spokanische tijd. Deze nieuwe tijd ging op 1 maart 1895 in.
Op het Harboembo-plein in Hirdo heeft nog tot 1922 een klok gestaan met twee kleine wijzers die tot 1894 18 minuten verschil uitdrukten: de lokale tijd en de standaardtijd. In 1894 is dat aangepast aan de nieuwe standaardtijd, zodat de twee kleine wijzers een verschil van 42 minuten uitdrukten (12:00 uur lokaal was 12:42 uur standaard). Ook toen de lokale tijd geheel in onbruik was geraakt, werd deze klok als curiosum gehandhaafd. Elders in het land schijnen eveneens zulke klokken te hebben bestaan, maar daar zijn geen gegevens over.
In 1919 besloot de regering om een nieuwe standaardtijd in te voeren, die precies 1 uur op GMT achterliep, dus 12:00 uur GMT werd 11:00 uur Spokanische tijd (dezelfde tijd als op de Azoren en in Kaapverdië). Op deze manier liep Spokanië in de pas met het wereldwijde systeem van tijdzones die elk precies 1 uur van elkaar verschillen.
Het tijdsverschil tussen Spokanië, Verenigd Koninkrijk en West-Europa is vanaf 1919 niet alle jaren hetzelfde geweest. Zo heeft Spokanië nooit een zomertijd gekend, terwijl dat in het VK en West-Europa wel het geval is.
Hieronder vergelijken we de tijdsverschillen tussen Nederland, het VK en Spokanië. De tabellen laten zich lezen als: "als het in Nederland 12:00 uur wintertijd is, dan is het ...". We kiezen deze landen omdat de tijdsverschillen relevant zijn voor de vlieg- en bootverbindingen (Ierland is identiek aan het VK).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
In het Spokaans worden de volgende termen gebruikt:
Ÿrnô-fort = wintertijd (letterlijk "standaardtijd"; in Spokanië per definitie standaard, want er bestaat geen zomertijd)
Terratat-hûase-fort = zomertijd (letterlijk "daglicht-spaartijd"; dit is een leenvertaling van het Engelse daylight-saving time)
De termen kolofâ-fort en kormondô-fort betekenen letterlijk "wintertijd" en "zomertijd", oftewel de tijd (periode) dat het winter respectievelijk zomer is. Zo kan lóf ef kolofâ-fort het beste vertaald worden met "in de wintermaanden".
© De Twee Hanen v.o.f. • Kimswerd • The Netherlands
DA 00 • SPARC 06 aug 2019