Spokanisch Archief

•  Wat is SPARC? 
•  Hoofdmenu 
•  Grammatica 
•  Woordenboek 
•  Atlas 
•  Links 
•  Contact 
•  Disclaimer 

1. ERGYNNE

De Ergemip

"Ergemip", ofwel "Het Boek van Erget" is het officiële geschrift waarop de ergynne-godsdienst is gebaseerd. Globaal kunnen we stellen: wat de Bijbel is voor de christenen, en de Koran voor de moslims, is de Ergemip voor de ergynisten.

Het eerste deel van de Ergemip beschrijft de lotgevallen van Erget, de god (of liever geest) die huist in alles wat leeft. Erget is feitelijk de personificatie van het "leven", en wordt daarom als een mens beschreven. Niet alleen het "leven", maar vele andere abstracte begrippen komen als personificaties in de Ergemip voor. We kunnen het ook omdraaien: alle acteurs in de Ergemip vertegenwoordigen een abstract begrip: een menselijke eigenschap, een weersgesteldheid, een geografische omstandigheid, enzovoort. Al deze acteurs gaan relaties aan met elkaar, ze bezitten zelf natuurlijk ook eigenschappen (die weer als personificatie worden voorgesteld), ze raken verzeild in noodweer, verdwalen in woeste landschappen - maar altijd kunnen die omstandigheden weer als "handelende mensen" worden beschreven.

Op deze manier ontstaat een vicieuze cirkel, en welhaast onontwarbare kluwen van verhoudingen, abstraheringen en personifiëringen. Al deze acties worden op poëtische en vaak redundante wijze beschreven. Ook als er nauwelijks actie is - of wellicht een volkomen rust - kan de Ergemip er vele alinea's aan wijden. De beschrijving van een spin die in zijn web zit te wachten kan zodoende enkele pagina's in beslag nemen, maar als een mug het spinnenweb doet vibreren en de spin erop af rent - een en al actie - worden daar niet meer dan enkele woorden aan besteed.

De eerste strofen uit de Ergemip luiden als volgt:

Hym eer

Âfry er werty Erget jerbye roffottô ef šark ðÿm poiros, ðÿm wónzol, ðÿm kÿl én ðÿm ef rovretora rifo ef sért-ralaers.
Erget falle kura kolinis ur lôbâs, do jakrose bajuftôs én prusots, do nert tiffelira, do xâmée preip én tûgt brâ ef kryobiys melde zluch.
Erget zerfe kolinis, do orenple kéts, do zviylfe tûst, tur kiykirot ef šark qugle ef rovretora, Erget kurrelira beri derðe.
Brâ do nert vlûme groft fromeldos.
Šark lef bajuftôs, šark lef lôbâs, šark lef kryobiys, ust gÿp melde granôs blefiy jerbyelira Erget; ust gÿp melde rutôsz furtiy jerbyelira Erget!

De vertaling luidt:

Vers een
Volgens de overlevering waart Erget rond in het land zonder leven, zonder weder, zonder nacht en zonder de liefde van de huisgenoten.
Erget struikelt over stenen en rotsen, hij trekt beken en rivieren over die hij niet kent, hij stijgt omhoog en daalt omlaag want de heuvelen zijn steil.
Erget ziet stenen, voelt scherpe richels, ruikt stof, maar toch geeft het land de liefde die Erget niet kan gewaarworden, ook niet in zijn onderbewustzijn noch in zijn fantasie.
Want hij is niet bekend met zijn eigen lichamelijke aanwezigheid.
Land met beken, land met rotsen, land met heuvelen, jouw horizon zijn bergen áchter de rug van de rondwarende Erget, jouw horizon zijn zeeën in het aangezicht van de rondwarende Erget!

Hier zien we een aantal opvallende dingen: ten eerste bestaat de aarde al: Erget waart er immers op rond, hoewel hij zich dat niet bewust is (vergelijk dit met de eerste regels uit de Bijbel, waaruit blijkt dat God de aarde schiep; in de ergynne is er geen sprake van een aarde die geschapen wordt - die was er gewoon altijd al). Ten tweede doolt Ergt als een soort zombie rond; hij lijkt geen besef te hebben van de realiteit (maar daar komt hij in de loop van het verhaal wel achter). Ten derde wordt alles zeer redundant uitgesponnen. Een typisch stijlfiguur is te herkennen in een constructie als "hij stijgt omhoog en daalt omlaag", waarin contaminaties de handelingen benadrukken.

...

Ryltiyerens in Spokanië

Wat een bisschop is voor de rooms-katholieken, is een ryltiy voor de ergynne-gelovigen. Een ryltiy staat aan het hoofd van een ryltiyeren (vergelijk bisdom), een kerkelijke regio met een bestuurlijke en administratieve functie. Tot halverwege de 19e eeuw was de Burgerlijke Stand nog niet overal ingevoerd, en hielden de ryltiyerens alle geboortes, ziektes en sterfgevallen bij (ook mensen die een besmettelijke of ernstige ziekte hadden, werden geregistreerd!). Zie verder Ryltiy en ryltiyeren in de Ergynne-encyclopedie.

....

......

2. KATHOLICISME

De Bijbel

Koning Amalaliano Côhale liet in 1648 de Bijbel in het Spokaans vertalen. Tot die tijd gebruikten de geestelijken alleen het Latijn, en incidenteel werd er wel eens iets in het Spokaans vertaald om de "gewone" burgers met de inhoud van de Bijbel kennis te laten maken. Zulke incidentele vertalingen waren niet altijd erg exact, en soms zelfs geheel verkeerd. De zogenoemde Côhale-bijbel is wel een correcte vertaling, althans in de beleving van de mensen uit die tijd.
Kritische beschouwingen van deze vertaling hebben ertoe geleid dat de tekst enkele malen herzien is: de eerste herziene versie die als "correct" werd erkend, stamt uit 1815. Deze staat bekend als Côh2, waarbij "Côh1" beschouwd moet worden als de originele Côhale-versie. Côh3 en Côh4 verschenen in 1867 en 1943, en waren telkens een verdere aanpassing aan het modernere Spokaans, hoewel talloze archaïsmen behouden bleven. In 1982 is er een Bijbel verschenen in hedendaags Spokaans, ontdaan van alle archaïsmen en onduidelijk passages. Deze versie kan niet meer beschouwd worden als een herziening van de Côhale-bijbel, maar is een geheel nieuwe uitgave. De soms gebruikte kwalificatie Côh5 is dan ook feitelijk niet correct.
Verscheidene uitgevers hebben hun eigen versie van de Bijbel gepubliceerd, altijd op basis van de erkende tekst uit 1982, maar dan aangepast aan een bepaalde doelgroep, zoals kleuters, scholieren of laaggeletterden.

De hoofdstukken in de Bijbel staan in de volgende tabellen; dit zijn de namen uit Côh2 (1815), zoals die nog steeds gebruikt worden.

Bisdommen in Spokanië

Spokanië is onderverdeeld in zes bisdommen (in het Spokaans: biyšôpstats). Vroeger waren er meer bisdommen, of liepen de grenzen heel anders. De stad waar de bisschop zetelt, is de bisschopsstad (biyšôp-sÿrt), en de belangrijkste kerk van het bisdom is de domkerk in die stad (in het Spokaans: domiy). De domkerken in voormalige bisschopssteden heten tegenwoordig câtedralo. In het Spokaans zijn de termen domiy en câtedralo dus níét synoniem, zoals de Nederlandse woorden "domkerk" en "kathedraal". Met câtedralo wordt (binnen een Spokanische context) altijd een "voormalige domkerk" bedoeld.
Hieronder worden de bisdommen nader omschreven.

Hieronder worden de voormalige en huidige bisdommen beschreven. Ze staan alfabetisch op de plaatsnaam gerangschikt.

Bisdom Asjetto
Eilanden Lomky, Tigof en Garos. Dit bisdom is geheel katholiek; de ergynne speelt hier zo goed als geen rol.
De bisschop van Asjetto is tevens de ordinarius, ofwel hoofd van het militair ordinariaat (te beschouwen als een "bisdom" zonder afgebakend gebied), waaronder alle in het leger aangestelde geestelijken (de Aalmoezeniers) vallen. In deze functie heeft de bisschop ook enige invloed op de beslissingen die er in, of met betrekking tot, het leger worden genomen.
Het bisdom Asjetto is pas in 1787 gesticht. Tot die tijd bestonden de bisdommen Zest en Gasky.
In 1960 werd het bisdom Asjetto nog een klein beetje uitgebreid, want toen werd ook het eiland Garos erbij gehaald.

Zo hebben de bisschoppen Aver Cÿrtig-Atori en Zivver Kârst-Fes Ef Sÿrts (in opdracht van aartsbisschop Ôlmenst Zatrac) tussen ca. 1948 en 1960 fanatiek bij de overheid gelobbyd om geen wetswijziging door te voeren die het mogelijk maakte om vrouwelijke militairen gevechtstaken te geven. Dit heeft niet mogen baten, want sinds 1964 worden vrouwelijke en mannelijke militairen in alle opzichten gelijkwaardig behandeld.
 
In SPARC genoemde bisschoppen:
Xygg (ca. 1380-ca. 1440) - bisschop ca. 1420-ca. 1440 (hoe kan dit als het bisdom pas in 1787 is gesticht?)
Eldrem Teengochyve (ca. 1742-1812) - bisschop 1787-1812
Aver Cÿrtig-Atori (1888-1952)- bisschop 1940-1952
Zivver Kârst-Fes Ef Sÿrts (1903-1966) - bisschop 1952-1966
Pernen Perdu (1900-1975) - bisschop 1966-1975
Pârfas Lopynne (1921-2001) - bisschop 1975-2001
Viktôr Ÿrloniy (1952-....) - bisschop 2001-....

Voormalig bisdom Bôrâ
Dit bisdom bestond uit het district Tjemp en is in 1756 opgeheven; het gebied werd toen bij het bisdom Kurriy gevoegd. In Bôrâ staat nog steeds de Sinto-Pyter-câtedralo die tot 1756 dus Sinto-Pyter-domiy geheten moet hebben, hoewel in die tijd de woorden domiy en câtedralo waarschijnlijk door elkaar werden gebruikt).

Voormalig bisdom Garos
Garos was altijd een zelfstandig prinsdom, maar op 9 oktober 1958 werd het als het 7e hoofdeiland bij het koninkrijk Spokanië gevoegd. Als zelfstandige staat was het eveneens een zelfstandig bisdom, maar in 1960 is ook de status van bisdom opgeheven en kwam Garos onder Asjetto te ressorteren. De Sylvestriy-câtedralo in het centrum van Garos-stad herinnert nog aan de vroegere status van bisdom.
Op 9 oktober 1958, dus één dag voor de inlijving van Garos, overleed paus Pius XII. Op 28 oktober werd hij opgevolgd door Johannes XXIII. Door deze pauswisseling heeft het 2 jaar geduurd voordat Garos als bisdom werd opgeheven. Johannes XXIII had bij zijn benoeming wel andere prioriteiten dan de opheffing van dat minieme bisdommetje.

Voormalig bisdom Gasky
Dit bisdom besloeg het eiland Lomky en is samen met het bisdom Zest in 1787 "gefuseerd" tot het nieuwe bisdom Asjetto. De voormalige domkerk, nu de Kult-Sjeus Maria-câtedralo, speelt nog steeds een prominente rol.
Reeds in 1710 waren er plannen om het bisdom Gasky op te heffen en toe te voegen aan het bisdom Zest. De officiële reden was dat er "geen opvolger gevonden kon worden" voor bisschop Tybelt die in 1710 overleed. Maar algemeen wordt aangenomen dat de situatie precies het omgekeerde is: bisschop Tybelt is vermoord om de samenvoeging van Gasky en Zest mogelijk te maken. Waarschijnlijk zat de aartsbisschop van Hildi achter deze daad (gesteund door paus Clemens XI).
Tot 1724 bleef het onduidelijk of Gasky nog een zelfstandig bisdom was of niet: er was geen eigen bisschop en de bisschop van Zest nam de honneurs waar. In 1724 benoemde de paus tot ieders verrassing een nieuwe bisschop, zodat Gasky weer een zelfstandig bisdom was. Deze situatie duurde voort tot 1787.

In SPARC genoemde bisschoppen:
Alveyro Joez (1540?-1601) - bisschop ca. 1595-1601
Tybelt (ca. 1640-1710) - bisschop 1692-1710
Inger Knûr (1932-1992) - "bisschop" 1987-1992 (noemde zich "bisschop" maar het bisdom Gasky bestond al sinds 1787 niet meer)

Bisdom Gralkrich
District Jelafo; zuidelijke deel district Renô met als grens het Vendÿne-kanaal, inclusief de gemeente Hoggebim.
In dit bisdom is vrijwel niemand rooms-katholiek. Het gebied kenmerkt zich door onkerkelijkheid en hoogstens een zeer milde vorm van ergynisme. Alleen rondom Gralkrich bestaat een ergynische vorm met "katholieke inslag". Maar Jeromiy, de eerste bisschop in dit gebied, meende omstreeks 1720 dat hij wel in staat zou zijn om de orthodoxe ergynisten te bekeren. Hij heeft nooit kunnen bevroeden dat de bevolking hier anno 2000 feitelijk geen enkele religie meer fanatiek zou aanhangen. Toen Jeromiy hier in 1719 bisschop werd, was er nog geen (het liefst imposant) kerkgebouw dat als domkerk zou kunnen fungeren. Als "noodmaatregel" werden drie belendende herenhuizen in de binnenstad opgekocht (critici zeggen: geconfisqueerd), de tussenmuren werden uitgebroken, en op deze wijze was er een grote ruimte gecreëerd die als "domkerk" kon dienstdoen. Tegelijkertijd werd met de bouw van een echte kathedraal begonnen, die in 1729 kon worden ingewijd. Dit imposante maar nogal plompe bouwwerk aan de rand van het centrum kreeg de naam Sinto-Jeromiy-domiy. Het ligt voor de hand om te denken dat de bisschop de domkerk naar zichzelf heeft vernoemd, maar hij heeft altijd volgehouden dat het gaat om de heilige Hiëronymus, wat al zou moeten blijken uit de toevoeging "Sinto", want bisschop Jeromiy was immers nog niet heilig verklaard (en dat is ook nooit gebeurd).

In SPARC genoemde bisschoppen:
Jeromiy (1662?-1734) - bisschop 1719-1734
Moffain Firani-Pliy (1948-....) - bisschop 2000-....

Aartsbisdom Hildi
District Bloi; noordelijk deel district Munt met als grens de rivier Dâm (aangezien enkele gemeenten aan beide kanten van de Dâm liggen, ressorteren deze dus ook onder twee bisdommen); noordelijk deel district Ziyp met als grens: lijn tussen bron van de Dâm en bron van de Grât, de Grât en de Krappa tussen Grât en Gret. (De gemeente Gret valt onder het bisdom Tosiy.)
Hoewel dit het aartsbisdom is, zijn de katholieken in de minderheid. Het grootste deel van dit gebied is mild ergynisch; of ergynisch met "katholieke inslag", wat globaal wil zeggen dat orthodox-ergynische opvattingen (zoals het offeren van dieren, vrije seks, het bejubelen van zelfmoord, het stimuleren van euthanasie en abortus) plaats maken voor meer katholieke opvattingen op dit gebied. Bisschoppen in dit bisdom vinden dan ook een gewillig oor bij de meer ergynisch georiënteerde bevolking.
Rondom de hoofdstad Hirdo is men voornamelijk onkerkelijk, en overal verspreid in de districten Bloi en Ziyp vindt men diverse opvallend streng-katholieke enclaves.
In Hildi in de Lorensiy-domiy de belangrijkste kerk, en omdat Hildi het aartsbisdom (arkbiyšôpstat of mennbiyšôpstat) is, is dit formeel ook de belangrijkste katholieke kerk van Spokanië. Het is de enige kerk in dit land waar wel eens een paus een bezoek heeft gebracht. (DOM 111)

In SPARC genoemde aartsbisschoppen:
Xavier (1747-1822) - aartsbisschop 1792-1822
Zônje Heemân-Paraquro (1825-1894) - aartsbisschop 1872-1894
Ôlmenst Zatrac (1882-1962) - aartsbisschop 1946-1962
Drômote Bobeeje (1937-2006) - aartsbisschop 1998-2006
Rense Jûmer-Thys (1955-....) - aartsbisschop 2006-....

Bisdom Kurriy
Districten Tjemp en Plefô. Dit is het enige bisdom waar een duidelijke grens getrokken kan worden tussen een (dikwijls orthodox) rooms-katholiek deel en een (meestal mild) ergynisch deel. Mengvormen komen in dit bisdom nauwelijks voor. De domkerk in Kurriy is de Sinto-Servas-domiy. Tot 1756 bestond er ook nog een bisdom Bôrâ, maar beide bisdommen zijn toen samengevoegd.

In SPARC genoemde bisschoppen:
Eldrem Fantin (1941-....) - bisschop 1997-....

Bisdom Tanbÿr
Eilanden Teujan en Brÿr; districten Ales en Ben; noordelijk deel van district Renô, tot aan Vendÿne-kanaal.
Het bisdom Tanbÿr is een soort "restgebied". Ben, Teujan en Brÿr zijn in meer of mindere mate fervent ergynisch (hier en daar zelfs streng orthodox), en Ales is voor het grootste deel gematigd ergynisch of onkerkelijk. Katholieke enclaves vinden we nergens, hoogstens hier en daar katholieke individuen (die zich dikwijls verenigd hebben in een of andere katholieke sociëteit of club).
Het bisdom Tanbÿr is pas in 1951 gesticht; vóór die tijd ressorteerde dit deel van Spokanië onder het bisdom Gralkrich. Het nieuwe bisdom is in het leven geroepen op aandringen van de aartsbisschop in Hildi, die zich zorgen maakte om het lot van de (weinige) katholieken in het Pegrevische deel van het land. Hij vreesde dat zij het slachtoffer zouden kunnen worden van de nationalistische Pegrevische tendenzen en het hieraan gepaard gaande ergynische fanatisme, en meende dat de katholieken in dit gebied een eigen "aanspreekpunt" moesten hebben. De nieuw aangestelde bisschop, Lerdu Bozaniy, was inderdaad zo'n "aanspreekpunt": hij was zelfs geliefd bij de ergynische Pegreviërs die normaliter toch weinig moeten hebben van typisch "Spokanische" toestanden, en al helemaal niet van het katholicisme. Zijn opvolger, Kref Hazâcki-Toriym, begreep minder goed wat zo'n "aanspreekpunt" inhield. Hij misbruikte zijn positie om nationalistische Pegreviërs erop te wijzen hoe dom het zou zijn om onafhankelijkheid na te streven. Hij verguisde openlijk de Pegrevische taal en kreeg in het openbaar slaande ruzie met de Reelâ (de leider van de ergynne). De bisschop maakte zich zo onmogelijk dat hij maar beter kon opstappen - dit probleem loste zich "vanzelf" op toen hij in 1974 aan een hartstilstand overleed. Ook nu weer denken de meeste Spokaniërs zeker te weten dat dit het zoveelste geval is van een onnatuurlijke dood van een katholiek geestelijke die zijn taak niet naar behoren wist te vervullen.

Zijn opvolger, Enrique Vaulaine, is met zorg door paus Paulus VI gekozen. Zijn ouders hadden hun Spokanische nationaliteit op twijfelachtige gronden verkregen, maar het feit dat de familie Vaulaine uit Frankrijk stamt en (getuige de naam Enrique) ook nog wortels in Spanje heeft, leek een garantie te zijn voor een goed rooms-katholiek geestelijke. Hij is hoe dan ook meer dan 30 jaar bisschop geweest en heeft een reputatie opgebouwd van "bruggenbouwer": een brug tussen het orthodox-ergynische, nationalistische, Pegrevië enerzijds en het milde katholieke Spokanië anderzijds.
Toen dit bisdom in 1951 werd gesticht, was er nergens in Tanbÿr een gebouw te vinden dat in eerste instantie als domkerk zou kunnen fungeren. De twee onaanzienlijke katholieke kerkjes die de stad kende kwamen hiervoor zeker niet in aanmerking. Tussen 1953 en 1959 is er in het oostelijke deel van de stad, aan de oever van de inham, een fraaie nieuwe domkerk gebouwd, in een ruwe betonstijl die duidelijk is gecopieerd van Le Corbusier. Dit is de Pius XII-domiy, genoemd naar de toen heersende paus. Het kersverse bisdom hoopte met deze vernoeming de gunsten van de paus te winnen, en dan vooral ook een financiële bijdrage uit Rome voor de bouw van de kerk. Paus Pius XII schijnt nimmer gereageerd te hebben, maar zijn opvolger, Johannes XXIII, heeft in 1959 een onbekend aantal lires naar Spokanië overgemaakt. De kerk was toen net gereed, en vlak voor de inwijding heeft men nog een kleine inscriptie in de voorgevel kunnen aanbrengen waarin de financiële bijdrage uit Rome wordt gememoreerd.

In SPARC genoemde bisschoppen:
Lerdu Bozaniy (1909-1961) - bisschop 1951-1961 (de 1e bisschop van dit nieuwe bisdom)
Kref Hazâcki-Toriym (1903-1974) - bisschop 1961-1974
Enrique Vaulaine (1922-2005) - bisschop 1974-2005
Ardex Koles-Da Costa (1957-....) - bisschop 2005-...

Bisdom Tosiy
Zuidelijke delen van de districten Munt en Ziyp, voor zover ze niet onder het aartsbisdom Hildi vallen (zie hierboven). Dit bisdom is overwegend katholiek; alleen de noordoostelijk hoek is ergynisch, maar dan wel "met katholieke inslag". Tosiy is maar een klein stadje (13.000 inwoners) en de belangrijkste kerk staat aan de westrand ervan. Het is de Domiy rifo ef Quista Cubus (Domkerk van de Goede Harten), door de plaatselijke bevolking kortweg "Cubu-domiy" gnoemd.

In SPARC genoemde bisschoppen:
Nôrbert Salomes (1929-1993) - bisschop 1977-1993
Sjocc Godez-Mue (1935-2011) - bisschop 1993-2011
Pliy Tolkiy-Gerârdus (1958-....) - bisschop 201-....

Voormalig bisdom Zest
Dit bisdom besloeg het eiland Tigof en is samen met het bisdom Gasky in 1787 "gefuseerd" tot het nieuwe bisdom Asjetto. Het centrum van Zest wordt nog steeds gedomineerd door een grote kerk met de naam Kleter Câtedralo (ooit Sinto-Bonifases-domiy geheten).

Bedevaartplaatsen in Spokanië

Mâgdalena-riffô (gemeente Mena) {F 07}
Bron tussen Mena en Tona a/e Grât, waar de Heilige Mâgdalena haar water moest halen om naar het Sinto-Crusa-klooster in Hildi te brengen. Tegenwoordig een RK bedevaartsoort (15 mei). De F.A.S. heeft deze bron tot beschermd object verklaard, zie object 349 . (UIS 41-42). Zie ook bestand Evenementen.

Uit de oostelijke uitlopers van het Lafter-gebergte komt heel wat water vrij: via bronnen en talloze stroompjes bereikt het uiteindelijk de Grât. De grootste bron in dit gebied is de Mâgdalena-bron. Water dat deze bron niet voedt stroomt ongetemd naar de Grât, eventueel gewoon over de weg heen. Vlak bij de Mâgdalena-bron is een van de grootste doorwaadbare plaatsen (ofwel een grél) van Berref: op de weg tussen Tona a/d Grât en Hamm is de grél het hele jaar door een geducht obstakel. Een antieke Volkswagen, hoog op zijn wielen, heeft er geen probleem mee, maar laagliggende caravans en voetgangers zonder kaplaarzen komen hier voor een verrassing te staan.

3. OVERIGE RELIGIES

Vanwege de geïsoleerde ligging en het kleine aantal buitenlanders dat in Spokanië woont, spelen de meeste religies nauwelijks of geen rol in de Spokanische maatschappij. In het volgende overzicht zijn de religies gerangschikt naar het aantal (geschatte) aanhangers.

• Protestantisme
  Naast het rooms-katholicisme (de tweede "officiële" godsdienst na de ergynne) speelt het protestantisme nog enige rol van betekenis. Er wonen zo'n 40.000 protestanten (nog geen half procent van de totale bevolking) in Spokanië, vrijwel allemaal in de grotere steden. Zij vormen geen hechte gemeenschap en er is evenmin veel bekend over de verschillende richtingen binnen het protestantisme. De meeste protestanten hange een milde vorm van het geloof aan. Strenge calvinisten en gereformeerden zijn er niet of nauwelijks. Spokanië telt ongeveer 100 protestante kerken, veelal bescheiden gebouwen op onopvallende locaties in de grotere steden. In Hirdo wonen zo'n 2.500 protestanten; een groot deel behoort tot de buitenlanders die hier in diplomatieke dienst zijn.
• Jodendom
  Het aantal joden wordt geschat op ongeveer 15.000. Hiervan is ruim de helft gelovig. Een relatief grote joodse gemeenschap vinden we in Liyrotyka (zo'n 2000 mensen), op de tweede plaats komen Hirdo en Amahagge (elk ruim 1100 mensen). Deze stad heeft ook een opvallende synagoge. Ook in Hirdo, Tanbÿr, Amahagge en Hoggebim vinden we synagoges. Merk op dat de joden voornamelijk in de grotere steden op het eiland Liftka wonen, met Hirdo als uitzondering.
• Islam
  Moslims vinden we hoofdzakelijk in Hirdo, en dan vrijwel uitsluitend buitenlanders in diplomatieke dienst. Ook elders wonen enkele buitenlandse moslims; zij werken meestal bij grotere bedrijven of op de universiteiten van Amahagge en Zest. Het aantal buitenlandse moslims werd in 2000 geschat op een paar honderd; anno 2020 zijn het er ca. 1200. Het is niet bekend hoeveel autochtone Spokaniërs zich tot de islam bekeerd hebben. Het waren er in 2000 hoogstens een twintigtal, anno 2020 gaat het om een honderdtal, en dan voornamelijk vrouwen die met een (buitenlandse) moslim zijn getrouwd.
  In 2000 had alleen Hirdo een bescheiden moskee met twee minaretten. Elders moesten de moslims genoegen nemen met onopvallende panden of achterafzaaltjes. In Amahagge werd een oude brandweerkazerne als moskee gebruikt. De bijbehorende toren diende als minaret. In 2020 telt Spokanië vier moskeeën (Hirdo, Amahagge, Hoggebim en Zest). De oude brandweerkazerne in Amahagge is inmiddels verbouwd tot een echte moskee.
• Jehova's getuigen
  Jehova's getuigen vormen een opvallende gemeenschap in Asjetto. Het gaat hier om zo'n 120 mensen. Geschat wordt dat er verder in het hele land nog ruim 100 Jehova's getuigen wonen. Het zijn alle autochtone Spokaniërs, veelal uit de sociaal zwakkere milieus van de grote steden.
• Bahá'í
  Een stuk of twintig Spokaniërs hebben zich bekeerd tot het Bahá'í-geloof. Zij leven in een commune in het Lamk-gebergte op het eiland Lomky. Zij vertonen in hun levenswijze en religieuze opvattingen meer overeenkomst met de diverse religieuze ergynische sektes die overal in het land in communeverband leven, dan met de gelovige gemeenschappen die in deze opsomming zijn genoemd.
• Overige
  Alleen in Hirdo vinden we kleine aantallen aanhangers van andere religies, die hun geloof veelal individueel moeten beleven, aangezien er geen sprake is van grotere gemeenschappen. Het gaat hier hoofdzakelijk om buitenlanders in diplomatieke dienst.

4. STATISTIEK

Geografische verspreiding van de godsdiensten

Globaal kunnen we zeggen dat de ergynne domineert op Teujan, Brÿr en Noordoost-Liftka. De rooms-katholieke kerk heeft de meeste aanhang op West- en Zuid-Berref en Lomky.

Terminologie
Afhankelijk van de instantie die de statistische gegevens bijhoudt, worden er verschillende termen gehanteerd met betrekking tot het soort geloof en de mate waarin dit beleden wordt.

Hirdo

In de hoofdstad Hirdo gelden de volgende globale percentages:

	1920	1960	2000
praktizerend RK	22%	17%	13%
sluimerend RK	4%	5%	7%
praktizerend orthodox ergynisch	7%	5%	3%
praktizerend mild ergynisch	42%	30%	24%
sluimerend ergynisch	18%	23%	27%
onkerkelijk	2%	15%	23%
overig/onbekend	5%	5%	3%
totaal	100%	100%	100%

Bron: Spooksoliy Statistiyc

      geen geloof  RK  prot.geref. rest
1889     1%        38%   50%        10%
1930    18%        40%   40%         6%
1971    22%        40%   35%         1%
2008    42%        29%   19%        10% (deze klopt)

© De Twee Hanen v.o.f. • Kimswerd • The Netherlands

DA 00 • SPARC 15 aug 1999