Grammatica van het Spokaans
195. Voltooide deelwoorden als Additief
Volt.deelw.n die als additief optreden hebben vrijwel altijd een gelexicaliseerde betekenis.
Additieven gevormd met het circumfixen ide--or en lā--or zijn niet opgenomen, tenzij er verwantschap bestaat met een werkw. gevormd met ide--e resp. lā--e. Hierbij wordt in het midden gelaten of dit werkw. van het add. is afgeleid, of dat het add. identiek is aan het volt.dw. afgeleid van dit werkw. De lijst hieronder is op werkwoord gealfabetiseerd.
2 | alleen categorie II |
Additieven van categorie I zijn niet als zodanig gemarkeerd.
Voltooide deelwoorden als Additief | |||
---|---|---|---|
Werkw. | Volt.deelw. | ||
ālkibirare | doordénken | ālkibiraror | [goed] doordacht |
alycre | draineren; droogleggen | nealycror | drassig |
āpe | geschikt zijn (voor) | āpor | netjes aangekleed; goedgekleed |
belde | [aan]leren | beldor | geleerd (les); geschoold (persoon) |
nebeldor | ongeschoold | ||
blōfe | zakken | blōfor | asociaal, aan de zelfkant van de maatschappij |
c’rbare | voorzien (van) | c’rbaror | begaafd |
dode | uitsterven | dodor | (lett.) uitgestorven |
fixe | vastmaken | fixor | gefixeerd |
fiyse | schroeven | fiysor | (pop.) stiekem |
futsie | wringen, [om]buigen | futsiaror | verdraaid |
gre | draaien | querdogror | andersom |
hue | (fig.) aan banden leggen | nehuor | bandeloos, vrijgevochten |
idedrynje | ontwijden, ontheiligen | idedrynjor² | godvergeten, godsgruwelijk |
idegrampe | ontroesten; roest verwijderen | idegrampor | roestvrij, zonder roest |
idehulle | uitdoen (kleding); (fig.) ontbloten, onthullen | idehullor | (lett.) ontbloot |
iderāfe | losmaken (metaaldraad) | iderāfor | onbeteugeld |
idetn’re | op nonactief stellen | idetn’ror | nonactief |
jabince | toestemmen, toestaan | nejabincor | ongeoorloofd |
jesme | verdelen | jesmor | ontsteld, ontdaan, van streek |
kett’ne | overlaten (aan) | kett’nor | ongestoord |
kire | los zijn | kiror | losgebroken, uitgebroken, ontvlucht (vrnl. dieren) |
lāāsfalte | asfalteren | lāāsfaltor | geasfalteerd (weg) |
lācrome | verchromen | lācromor | verchroomd |
lade | laden | nelador | ongeladen (vuurwapen) |
lāémājere | emailleren | lāémājeror | geėmailleerd |
lāfutjue | meubileren | lāfutjuor | gemeubileerd |
lājōle | (lett.) vergulden | lājōlor | (lett.) verguld |
lākorstae | vertoornen | lākorstaor | vertoornd, erg woedend |
lālāce | lakken | lālācor | gelakt, met een laklaag |
lāl’nte | liniėren | lāl’ntor | gelinieerd, van lijnen voorzien |
lāsele | zouten | lāselor | (lett.) gezouten |
lāse | uitbotten (knop) | lāsor | erudiet |
lāifere | verzilveren | lāiferor | verzilverd |
lāiyle | kruiden | lāiylor | gekruid (voedsel) |
lāstanae | vertinnen | lāstanaor | vertind |
lāsute | kostumeren | lāsutor | gekostumeerd |
lenabe | kapen (schip, vliegtuig) | lenabor | gebroken, teneergeslagen |
mariane | getrouwd zijn (met) | marianor | getrouwd, gehuwd |
nās-marianor | hertrouwd | ||
mebare | geboren worden | mebaror | geboren |
megge | opvoeren, uitvoeren | helbi-meggor | ongekleed (niet volledig of vlgs. de eis gekleed) |
meggor | geforceerd, gewild, gezocht, aanstellerig | ||
melde | zijn | bentmeldor | voormalig |
eker-meldor | archaļsch | ||
meldor | verleden, vorig; geweest; gewezen; wijlen | ||
mjoche | aannemen (naam); voor schut zetten | mjochor | aangenomen (naam); voor schut gezet |
moftose | wortelen | zefa-moftosor | (fig.) diepgeworteld |
nézée | bezweren | nézéor² | beėdigd |
nūmpe | tellen; aantal vaststellen | full-nūmpor | unaniem |
ole | pletten, vlak/plat maken | olor | in elkaar gedoken (persoon) |
pjaqurre | stijgen | pjaqurror | in extase |
plie | (fig.) ontplooien | plior | gegoed, welgesteld |
plurte | weken, zachtmaken | plurtor | beschonken, dronken |
plype | openwippen, omhoogwippen | plypor | luchtig, onbezorgd |
purfille | betonen, benadrukken | nepurfillor | onbetoond; niet gebleken |
sade | verzadigen | pāltsador | oververzadigd |
roji-sador | belezen; veel gelezen hebbend (persoon) | ||
scrifte | invullen | nescriftor | blanko, oningevuld |
s’rte | plaatsen, neerzetten | jas’rtor | tussengelegen |
tyrāhe | blussen | netyrāhor | ongeblust |
tyrāhor | geblust | ||
ufre | bederven | ufror | bedorven |
vende | gaan | vendor | jongstleden |
vobare | vormen | nevobaror | onbeschaafd, onopgevoed |
vobaror | beschaafd | ||
wape | (arch.) wapen[s] dragen | newapor | ongewapend |
wapor | gewapend, bewapend | ||
’rae | verrichten | ’raor | bewogen (geschiedenis) |
’rgare | opvullen, volstoppen | ’rgaror | propvol |
zāre | wonen | fer-zāror | wormstekig |
© (2000) Rolandt Tweehuysen, Kimswerd, the Netherlands