Spokanisch Archief

ACTIVITEITEN in VRIJE TIJD en VAKANTIE
Dit bestand
 
Badstranden
Crossen en quads
Duiken en snorkelen
Golfen
Jagen
Paardrijden
Parachutespringen
Railfietsen
 
Sportvliegen
Trektochten (paard, huifkar)
Vissen
Vuurwerk afsteken
Wegdromen
Wintersport algemeen
Zeilen
Zweefvliegen
 
Gerelateerd bestand
Sport en spel
 

Status: Nog verder uitwerken. Kan onbeperkt aangevuld worden.
 

Dit bestand bevat beschrijvingen van sportieve bezigheden voor in de vakantie of vrije tijd. Dit is een open bestand: activiteiten zijn alleen opgenomen als ze ergens in het Spokanisch Archief ter sprake komen of als raadplegers van dit archief er expliciet om gevraagd hebben. De beschrijvingen kunnen dus onbeperkt aangevuld worden.
De activiteiten zijn alfabetisch geordend.


Badstranden

Twee uitersten.

Links: Fu-Qull aan de Reees-fonis - een intieme baai met veel faciliteiten (restaurants, snackbars, hotel en kleedhokjes), vlak bij Amahagge.

Rechts: Sinto-Diaz aan de Hurt-strett - een uitgestrekt strand met weinig faciliteiten maar veel ruimte, aan de eenzame zuidkust van Tigof.

Met een "badstrand" bedoelen we een strand dat geschikt is om van daaraf in zee te baden. Onder "baden" kunnen we van alles verstaan: zwemmen, snorkelen, pootjebaden, zeilen, (wind)surfen enzovoort. Langs de Spokanische zee- en oceaankusten zijn in principe talloze badstranden, maar ze zijn niet altijd even goed toegankelijk en bij sommige is de zee vanwege de getijdenwerking niet altijd even veilig. Er kunnen sterke stromingen, draaikolken of overwachte dieptes zijn, of het verschil tussen eb en vloed is uitzonderlijk groot.

Ongeveer 100 badstranden zijn als zodanig officieel erkend. Hier kan men vrijwel altijd veilig zwemmen, worden zee en strand bewaakt, en zijn allerlei faciliteiten aanwezig, zoals strandtenten, restaurants, toiletten, douches, stoelenverhuur enzovoort. Ook zijn zulke badstranden goed toegankelijk. Er zijn parkeerplaatsen of fietsenstallingen en soms is er ook openbaar vervoer naar toe.

De badstranden zijn in Spokanië over het algemeen relatief rustig, er is niet extreem veel toerisme en de plaatselijke bevolking maakt er hoogstens in de weekenden bij mooi weer gebruik van.

47 badstranden zijn op de deelkaarten met het symbool aangegeven. Hieronder volgt een lijst van de aangegeven stranden. In de kolom Locatie staat aangegeven waar het badstrand zich (in de buurt) bevindt, en tussen [..] staat de eventuele naam. Zonder verdere aanduiding staat hier de naam van een dorp of stad, maar als een badstrand bij een camping, vakantiepark, zeilcentrum of iets dergelijks ligt, kan de naam daarvan worden genoemd (deze locatie hoeft niet noodzakelijkerwijs in de aangegeven gemeente te liggen!).
Nadere beschrijvingen met faciliteiten ed. moeten nog aangevuld worden. Badstranden langs meer- en rivierovers en langs de Zverosta-kust en op Garos zijn niet op de deelkaarten aangegeven.

   KustwaterLocatie [naam] GemeenteDeelkaart- Regiokaart/
      nummerTramkaart
  Ef Bÿnÿriycamping Ef BÿnÿriyTeent {A 02} 
  Ef BÿnÿriyTeentTeent {A 02} 
  Ef LabohSt.Laboh (1)Kurriy {B 05} 
  Ef LabohXugen-Kordas [Ojel-nesta]Fjer {B 06}Knolbol
  Kjûpur-zeeXijera-sÿrtKussik {C 02} 
  Kjûpur-zeeTina-schiereilandTina {C 02} 
  Hildi-fonisRolane [Dunje-tolabâÿ-wik]Rolane {C 06} Pacelane
  Ef LabohVlel [Aille-ager]Vlel {C 08} Korif|Tulÿnn
       & Aagee|Kros 
  Hildi-fonisMantsjôxHildi {D 07} 
  Ef MoraFôrt-Thyrra-Fercen [Thyrra-ager] Bora-Fercen {E 02}tramkaart 04
  Ef Belt SpitsLâpkâmp [Nadôse-ager]Lift {E 02} tramkaart 04
  Lâuben-ekaLÿmiy-Otageena [Lÿmiy-ager]Monny {E 04}tramkaart 02
  Rurf-strettNustiyNustiy {F 03} 
  Ef Larmincamping Roensa Thyrra-dunjesMichen {G 06} 
  Ef Larminpark Kolai-dunjesMichen {G 06}Kwâg
  Ef RâsterQumk-zutter [Ef Blotter Jek]Manes-Pômân {G 08}Plenk
  Minde-fonisKitia-VenderManes-Pômân {G 09} 
  Hurt-strettcamping Ef ŸcsJatty {G 12} 
  Hurt-terfeil. MâclajohEkkrešy {G 12} 
  Hurt-terfeil. Hupster-HurtEkkrešy {G 12} 
  Ef LarminMikentall [Lynðy-ager]Mikentall {H 05}Polefi
  Ef LarminFu-Reees [Wik-ager r/e Tjôftârs] Fonistâ {H 06}Fonistâ
  Reees-fonisFu-Qull [Bertôldi-ager]Fonistâ {H 06}Fonistâ
  Ef Larmincamping Twento-blufk
[Jolarater-ager]
Twento {H 08}Ies|Twento
  Aflif-strettKÿlða-St.Mariy/camping MichtaGralkrich/Michta {H 09}Gralkrich
    [Ulrufa-ager] (2)   
  Zobidâ-strettcamping St.AlycroSt.Alycro {H 10} 
  Sal-ekacamping Sal-ekaTrâ {H 10} 
  Hurt-strettpark Ef Oftiane-sÿrtSt.Hafegge {H 11} 
  Hurt-terfeil. Belt-HurtTofano {H 12} 
  Hurt-terfKomy/Lassy-Korda (3)Komy {H 12} 
  Ef Verrescamping JeecândaloTrofy {H 12} 
  Ef OchertâŸrbasâŸrbasâ {I 02} 
  Ef Côltecamping AnâchteBlotter-fonis {I 09} 
  Aflif-strettcamping Luna-agerMs.Puriy/Kûrânien  {I 10} 
  Hurt-strettSt.DiazEf Ÿchis {I 11} 
  Ef Zuykenamoefiy  AzerseAzerse {J 02} 
  Ef MitrameeôstaEmajaSt.Christâs {J 11} 
  Halaresto-fonisHalarestoHalaresto {J 11} 
  Halaresto-fonisAkâm [Martel Delfenn-ager]Akâm {J 11}Asjetto
  Ef MitrameeôstaAkâmAkâm {J 11} 
  Ef Mitrameeôstapark MeertâCÿrbarâs {J 11} 
  Ef MoneetassAsjettoAsjetto {J 12} 
  Kjoeplas-foniscamping Ef Zee-forszSt.Hanâ {K 04} 
  Kjoep-strettDiôi-sÿrt (bij instituut)Ÿrbô {K 05} 
  Kjoep-strettcamping Ef PlezuvytysRitt-knô {K 08} 
  Lompik-zeewegsÿrt Eent-KunihhogKanea {L 01} 
  Kjoep-strettFlepiyiFlepiyi {L 07} 

 Noten
(1)De weg tussen St.Laboh en Wefotkanas die langs het badstrand loopt, is op de deelkaart nog niet ingetekend.
(2)Badstrand is ca. 4 km lang en strekt zich over twee gemeenten uit.
(3)3 km lang badstrand vanuit de stad Komy tot aan het dorp Lassy-Korda.
 

Badstranden en zwemgelegenheden die niet op de deelkaarten staan aangegeven, maar wel elders in SPARC zijn genoemd, zoals op een regiokaart (alfabetisch op naam):

   WaterLocatie GemeenteNaamRegiokaart 
  Ef LarminKitiaKitiaAille-ager Ies|Twento
  Zûmbara-zeeYchemZarChertân-agerZar-Husta
  Hoggebim-fonisLiyrotykaLiyrotykaClost-wikLiyrotyka
  Hoggebim-fonisHoggebimHoggebimEf Crôtjûs** Hoggebim
  Ef KûgtVyl-AufgiyBalier/FônkEf Doffiy Ager Berezze & Krea-ses 
  Ef LarminFôskamo-dunjesPolefiEf Doffiyn Kibâs Polefi
  Hurt-strettEf ŸchisEf ŸchisEf Tarisz* Tuckrâhynne & Ÿrnajecû 
  Ef Zuykenamoefiy MôntariyMôntariyEf Tunbas Tanbÿr 
  Ef MitrameeôstaEmajaSinto-ChristâsEmaja-ager Tsjok-ses 
  Tanbÿr-fonisTanbÿrTanbÿrFonis-nânkos Tanbÿr 
  Ef LarminFôskamo-dunjesMikentallFôskamo-ager Polefi
  Ef LabohKurriyKurriyHâpyja-ager Kurriy
  Kjoep-strettLiyrotykaLiyrotykaHâpyja-wik Liyrotyka
  Ef LarminRâgtallFrajaHekory-ager Fonistâ
  Zûmbara-zeeZarZarHereðo-ager*Zar-Husta
  Ef KûgtBerezzeBerezzeJabâr-ager Berezze
  Kjoep-strettMetieMetieJabâr-ager Toneija
  Kjoep-strettMetieMetieJabârina-ager Toneija
  Ef ZuykenamoefiyAzerseAzerseKibâ-knurfel* Tanbÿr
  Ef LarminSweinôSweinôKnurfel-hurt*** Racôn
  Ef LarminKitiaKitiaLjÿniy-ager Ies|Twento
  Hoggebim-fonisCwânndelÿnLiyrotykaLofipana-wikLiyrotyka
  Lompik-zeeAkomAkomLompikaTanbÿr
  Ef LarminKitia-VenderManes-Pômân  Mlex-ager* Minde
  --Pogalo-sesGirdesefMontrô-knurfel* Girdesef
  Ef MitrameeôstaEmajaSinto-ChristâsNoefes-ager* Tsjok-ses 
  Ef LarminKitia-VenderManes-PômânNutter Ager-wâljÿ   Minde
  Zûmbara-zeeYchemZarPlagÿ-ager*Zar-Husta
  Ef KûgtBerezzeBerezzePola-ager Berezze
  Ef LabohKurriyKurriyPrenses-ager Kurriy
  Laboh-koernPrens-Hady-sÿrt  NustPrens Hady Plafotô
  Ef ZverostaZverostaTosiyRumôs-ager Tosiy|Tloer
  Ef LabohManes-SlitKnolbolSlit Knolbol
  Xalf-terfZverostaTosiySparot-ager* Tosiy|Tloer
  Ef ZverostaZverostaTosiyTeresa-ager* Tosiy|Tloer
  Tsjok-sesAlas (TF)Alas (TF)Tsjok-rivo**** Tsjok-ses
  Knigta-fonisPiroesPiroesVeelp-ager Krea-ses
  Ef LabohXugen-KordasFjerXugen Knolbol
  Ef ZverostaZverostaTosiyZutter-ager Tosiy|Tloer
  Ef LarminKitia-VenderManes-PômânZutter Ager-wâljÿ Minde
 
*Met watersportcentrum
**Met sportcomplex en watersportcentrum
***Met gelijknamig badpaviljoen
****Met gelijknamig badpaviljoen
 

Twee uitersten.

Links: Vakantiepark Meertâ aan Ef Mitrameeôsta - veel sportactiviteiten voor het "gewone volk".

Rechts: Asjetto aan Ef Moneetass - badstrand aan de rand van de stad, vol culturele en culinaire verrassingen.


Crossen met terreinwagens en quads

Milber Remp-Giyner, de voorzitter van de Crôse-clup Xôt-riders, en zijn zoon Heef.
Samen poseren ze voor de favoriete quad van Heef.
Milber heeft nog 4 quads, en verder ook nog 7 terreinwagens, 5 motorfietsen en een oude legertank (weliswaar rijvaardig, maar hier mag niet mee gecrost worden). Hij is dus een echte liefhebber.

  

De uitgestrekte heide- en duingebieden lijken prachtige locaties om met tereinwagens, quads of motorfietsen onbevangen te crossen. Helaas is dat bijna nergens toegestaan en wordt er ook streng op toegezien dat dit niet illegaal gebeurt. Maar er bestaan wel een stuk of tien officieel aangewezen crossterreinen. Twee ervan zijn heel groot: bij de gemeente Xôt (Noordoost-Liftka, zie deelkaart {I 03}) en het dorp Tÿrps in het Lafter-gebergte (gemeente Zekon, zie deelkaart {F 07}). Het crossterrein bij Xôt is alleen toegankelijk voor leden van de locale crossvereniging, maar niet-leden kunnen er een terreinwagen of squad huren (voor 1 uur, een halve dag of een hele dag). Het terrein bij Tÿrps is voor iedereen vrij toegankelijk. Een deel van het gebied bestaat uit steile hellingen vol kloven, waar enige crosservaring zeer gewenst is. Buitenlanders die hier willen crossen dienen er rekening mee te houden dat ze hun eigen crossvoertuig mee moeten nemen en dat het niet gemakkelijk is om zulke voertuigen het land binnen te krijgen (tenzij ze toegelaten zijn op de openbare weg).


Duiken en snorkelen

De Zverosta-kust is het populairste watersportgebied van Spokanië. Hier zijn ook veel mogelijkheden
voor scubaduiken. Duikles in Yfte (links) en het duikcentrum aan de baai bij Zumela.

Spokanië is géén tropisch land, dus helderblauwe zeeën met koraalriffen en prachtig gekleurde vissen zul je er niet aantreffen. Bovendien zijn de meeste kustwateren ondiep met zanderige bodem die het water troebel maakt. Bij steile, rotsachtige kusten is het interessanter om te duiken, want het water is helderder en dieper. Veel van zulke kusten zijn echter moeilijk toegankelijk, maar op een aantal plaatsen zijn er wel goede duikfaciliteiten. We denken dan allereerst aan de zuidkust van het eiland Lomky (zie deelkaart {G 13}): een loodrecht uit zee oprijzende kust vol grotten en holen, met een rijk zeeleven. De inhammen bij de plaatsjes Tolâm en Xoðešô vormen natuurlijke haventjes, en van daaruit kun je met een kleine boot naar de plekken varen waar het interessant is om te duiken en om grotten binnen te zwemmen die op een andere manier ontoegankelijk zijn. Dit is een nogal gevaarlijke onderneming die alleen onder begeleiding van een ervaren gids gedaan mag worden.

  

Ook de smalle, diepe zeestraat (Ef Stopâg) tussen de oostkust van het eiland Brÿr en het eilandje Lestô-Wefot is een populaire duikplek (zie deelkaart {L 07}). Het water is hier uiterst helder (maar ook koud), en de onderwaterflora en -fauna is hier zeer gevarieerd. De getijdenwerking zorgt hier voor sterke stromingen, waar terdege rekening mee gehouden moet worden. De bekende onderwatercineast Moffain Lerdu heeft ooit eens gezegd: "Het is als een woud vol fascinerende vogels waar een storm doorheen raast - zo voel je het als duiker onder de wateroppervlakte van Ef Stopâg."


Voor meer romantisch aangelegde duikers zijn de zeeën rondom het eilandje Zvomina aan te bevelen. Ook geschikt voor mensen die niet dieper willen gaan dan snorkelen. Het zeilcentrum in Yfte (zie deelkaart {F 10}) geeft duik- en snorkellessen, en zorgt ook voor alle andere faciliteiten en uitrustingen.
Ook rondom het eiland Garos (zie deelkaart {GAROS}) kan er van het onderwaterleven genoten worden.

De kennismaking met het onderwaterleven blijft niet beperkt tot de kusten. Spokanië heeft ook enkele meren die door hun diepte, heldere water en ruige oevers interessant zijn om onder de waterspiegel te verkennen. Populair op Liftka zijn het Xâtiy-meer (deelkaart {I 06}) en het Firani-meer (deelkaart {I 07}), beide gelegen in een gebied vol grotten en onderaardse rivieren. Deze meren zijn diep en de oevers zijn steil en vol grotten en instromende wateren, die goed verkend kunnen worden.

Het Ozÿ-meer op Lomky (deelkaart {G 13}) is interessant omdat zich hier onder water een kunstwerk bevindt dat graag door duikers bezocht wordt (deelkaart {F 07}).

De oevers van het Xâtiy-meer zijn rijk aan grotten en kloven, niet alleen boven water, maar ook eronder.

  

Golfen

Het golfterrein Blof ur Hurt (Paard en Hond), enkele kilometers ten noorden van Ÿrtazo, is voor velen favoriet vanwege de beschutte ligging: in een dal en omringd door dichte bospartijen.
Vlakbij ligt de camping Hurt ur Blof (Hond en Paard), en de gemeente investeert veel geld en energie om dit gebied nóg aantrekkelijker voor de recreatie te maken. Ÿrtazo ligt niet al te ver van Amahagge en van Hoggebim, en mikt op de grotestadsmensen die hun vrije tijd zinvol willen besteden.

.....

Op de deelkaarten zijn de golfterreinen aangegeven. Zij zijn in onderstaande tabel gearchiveerd, en gerangschikt op deelkaartnummer. Voor beschrijvingen van de golfterreinen, zie Sportcomplexen. Aanvullen als regiokaart gereed is.

   Locatie Naam (+ oppervlakte)  GemeenteDeelkaart-   Regiokaart
      nummer 
  bij Môras-WumaMôras ur Pâlst (100 ha)Flemeuni {B 03} Bôrâ
  bij Plafotô-meerFrakas-blufk (52 ha)Plafotô {B 05} Plafotô
  bij Has-beltTrondomex ef Gôlf-clup (66 ha) Has-belt {C 04} Trondom
  bij Trunschen-Trunschen {D 08}-
  bij Nacheufiy-Lift {E 03}-
  bij Bejo-MariyGôlf-blufk rifo Dônne (68 ha)Iba {E 05} Eon|Blumarr  
  bij FallEf Mikar Cliyn (151 ha)Piroes {E 09} Krea-ses
  bij Vyl-ÂsterTosiy Gôlf-blufk (198 ha)Tosiy {E 09} Tosiy|Tloer
  bij KwâgEf Ten Kryobiys (32 ha)Kwâg {G 06} Kwâg
  bij MichenKolai-dunjes (57 ha)Michen {G 06} Kwâg
  eil. Pômânhynne  Gôlf-blufk rifo Pômân (275 ha)Minde {G 09} Minde
  bij FrajaGôlf-blufk rifo ef Hekorys (232 ha)Fraja {H 06} Fonistâ
  bij AmahaggeZutter-Amahagge Gôlf-clup (49 ha) Amahagge {H 07} Amahagge
  bij Câlster-UperrEf Ten Câlsters (128 ha)Seertzeekoles   {H 08} Ies|Twento
  bij FrezzetBlof ur Hurt (86 ha)Ÿrtazo {I 08} Ÿrtazo
  bij Quobenta-Quobenta {J 03}-
  bij ToneijaEf Temci Gôlf-blufk (106 ha)Toneija {J 07} Toneija
  bij HalarestoEf Mÿrts (31 ha)Halaresto {J 11} Tsjok-ses
  bij KlesMoëfinex ef Blufk (99 ha)Kles {L 03} Lor
  bij LeeserfEf Leeserf-blufks (105 ha)Leeserf {L 05} Leeserf
  bij Pogalo-meerEf Pogalo-blufks (122 ha)Girdesef {L 09} Girdesef

Jagen

   Moffain Dicorona-Pelatiy, minister van Veeteelt en Visserij (2006-2010) en minister van Justitie (vanaf 2010), verhult niet dat hij een fervent vrijetijdsjager is. Dankzij zijn liefhebberij is de discussie weer opgelaaid in hoeverre jagen als "sport" beschouwd mag worden.  

Spokaniërs die zichzelf "beschaafd" noemen, of die actief het Ergynne-geloof aanhangen, beschouwen jagen als niet meer dan een noodzakelijke bezigheid om de wildstand te beheren en voedsel te vergaren. Het afschieten van wild wordt niet anders gezien als het slachten van een koe, varken of kip: het gebeurt om te kunnen eten, maar is niet iets dat je als "sport" doet. Ergynne-gelovigen dienen dan ook een speciaal privilege te hebben (de riyts) om te mogen jagen.

De "minder beschaafde" Spokaniërs en ook zij die zich afzetten tegen de ergynische moraal (de fanatieke katholieken) beschouwen jagen wel als een leuk tijdverdrijf en lobbyen dan ook in politieke kringen om jagen als "sport" erkend te krijgen. Sinds 2006 vinden zij minister Dicorona-Pelatiy (Landbouw) aan hun zijde, waarmee de discussie over de toelaatbaarheid van vrijetijdsjagen weer is opgelaaid.

Maar buitenlanders hoeven zich nog steeds geen illusies te maken: zij komen niet in aanmerking voor een jachtvergunning en hebben dan ook geen mogelijkheid om (legaal) in de Spokanische bossen of op de môliys een beest neer te knallen. Buitenlanders die betrapt worden op jagen of het bezit van een geweer kunnen rekenen op zware straffen.


Paardrijden

Paardrijden kan werkelijk overal in Spokanië. Stranden, heidevelen, woeste berggebieden, met beken doorsneden bossen - er is geen plek waar men geen rijpaarden tegenkomt.


  

In de vrije natuur en op ruiterpaden worden er weinig eisen gesteld. De ruiter hoeft geen cap te dragen en evenmin een rijdiploma te hebben. Op de openbare weg zijn een cap en een rijdiploma echter wel verplicht. Bedenk dat vele ruiterpaden alleen via de openbare weg zijn te bereiken of de openbare weg oversteken.

Rijscholen en maneges stellen dikwijls wel hun eisen, en leiden vaak ook op om een rijdiploma te behalen. Dit is op zichzelf al een aangename manier om een rijvakantie in Spokanië door te brengen.


Parachutespringen

Parachutespringen wordt als een redelijk elitaire sport beschouwd, omdat het lidmaatschap van een parachutespringclub en de verplichte verzekering behoorlijk duur zijn. Er zijn drie sportvliegvelden vanwaar uit je parachute kunt springen: Manes-Hâll, Matarija/Aflif en Xôcÿrðamiy (zie bestand vliegvelden).


Railfietsen

Het railfietsen is omstreeks 1995 uit Zweden overgewaaid. In Zweden kan er over langere afstanden met karretjes over gesloten spoorlijnen worden gefietst. Je neemt je bagage mee en kunt onderweg kamperen. In Spokanië kon je tussen 1995 en 2005 over de gesloten spoorlijn tussen Âpô en Roensa fietsen, een afstand van zo'n 12 km (DOM 175-176). Toen deze spoorlijn in 2006 weer geschikt voor treinverkeer werd gemaakt, is het railfietsen verplaatst naar de gesloten lijn tussen Extuomiy en Clemba, totaal 22 km.


  

De oude spoorlijn tussen Roensa en Âpô. Sinds 2006 rijden hier weer treinen en moet er voor het railfietsen naar andere ongebruikte spoorlijnen worden uitgeweken.

Tussen Extuomiy en Clemba kun je met een karretje over de rails fietsen. Spectaculair zijn de twee hoge viaducten tussen Clemba en Ef Hupster Bergo. Van hieraf heb je een prachtig vergezicht op het Krea-meer in het zuiden en de Ÿrcô-top in het noorden. De lange tunnel bij Panosarejee is met verkeerslichten beveiligd, om te voorkomen dat twee railfietsen elkaar in de tunnel tegenkomen.

Zie ook deelkaarten {E/F 09}.


Sportvliegen

Sportvliegen wordt als een redelijk elitaire sport beschouwd, omdat het lidmaatschap van een sportvliegclub en de verplichte verzekering behoorlijk duur zijn. Er zijn zes sportvliegvelden: Côs, Gret/Pitrani, Manes-Hâll, Tuûn, Vega en Xôcÿrðamiy (zie bestand vliegvelden). Hier kun je vliegtuigjes huren om zelf te vliegen of om met iemand mee te vliegen. Sommigen hebben hun eigen vliegtuig hier gestationeerd.


Trektochten te paard, met huifkar

Spannende huifkartochten worden in juni, juli en augustus gehouden in het glooiende gebied van Zuid-liftka. Men kan een huifkar huren, mits men over een zogenoemd Menbewijs beschikt: dit is een soort rijbewijs dat men verkrijgt nadat men met goed gevolg een examen heeft afgelegd waaruit blijkt dat men een paard kan mennen en men op de hoogte is van de Spokanische verkeersregels.

  

Als men geen Menbewijs bezit, kan men een huifkar met een koetsier huren. Voor nadere informatie kan men terecht bij het SEQU-kantoor in Xolestajo, E-mail naar sequ.xol@spet.sp of bezoek de website www.seqxol.spet.sp.


Vissen

Vissen op zalm en forel is een populaire bezigheid waar ook veel buitenlanders op afkomen (vooral Duitsers en Fransen). Veel viswater is in het bezit van of gepacht door de lokale bevolking. Voor hen is forel- en zalmvangst een serieus beroep, en hier worden "amateurvissers" niet getolereerd. Maar er zijn nog genoeg rivieren en beken over waar in principe iedereen zijn aas kan uitgooien - al is er altijd een vergunning vereist. Bedenk dat zalmvergunningen over het algemeen nogal duur zijn.

Niet iedereen is uit op zalm of forel. Visvergunningen voor andere soorten vis zijn heel betaalbaar, en er zijn talloze wateren waar de hengelsport zich niet concentreert op een bepaald soort vis, maar eerder op het sociale of recreatieve aspect van de sport.

Het riviertje de Tejs ontspringt in de heuvels van de Brâeenc-môliy (Zuid-Liftka) en zoekt slingerend zijn weg naar de kust van de Aflif-straat. Het is een geliefd viswater, niet alleen vanwege de vele soorten vis, maar ook omdat de oevers zo gemakkelijk te bereiken zijn. Op de foto zien we vissers ter hoogte van het dorpje Trôg (gemeente Halefiytjô; zie deelkaart {H 08}).


Vuurwerk afsteken

In Spokanië kun je op allerlei officiële feestdagen en bij lokale of regionale festiviteiten genieten van vuurwerk. Het gaat dan om professioneel vuurwerk, verzorgd door speciale gecertificeerde bedrijven.
Er bestaan geen feestdagen (zoals Oudejaar in Nederland of 14 juli in Frankrijk) waarop de gewone burger in de gelegenheid wordt gesteld om vuurwerk af te steken. Het is ook nooit en nergens te koop.

Maar er bestaan wel diverse verenigingen die zich vermaken met het afsteken van vuurwerk. Er worden dan ook allerlei wedstrijdelementen ingebouwd, zoals wiens vuurpijlen het hoogste komen, wiens Bengaalse vuur het mooist of langst brandt, enzovoort. Het spreekt voor zich dat zulke wedstrijdelementen alleen kunnen bestaan als de vuurwerkafsteker ook zelf verantwoordelijk is voor de kwaliteit en het karakter van het vuurwerk. Daarom zijn vuurwerkverenigingen ook altijd clubs waar de leden zélf hun vuurwerk maken. Dit is een uiterst gevaarlijk en precies werk, zodat er strenge regels bestaan. De kennis en ervaring om vuurwerk te maken vinden we in Spokanië van oudsher bij de monniken van de ergynische Orde der Lezers (Wâlka rifo ef Trempers). Het is dan ook niet verwonderlijk dat de vuurwerkverenigingen altijd op de een of andere manier gelieerd zijn aan kloosters van deze orde. Soms zijn meerdere monniken betrokken bij de vereniging om de leden de kunst van het vuurwerkmaken bij te brengen; soms ook is de vereniging geïncorporeerd in een klooster, alwaar de "vuurwerksport" wordt bedreven. Het is typisch een liefhebberij in de ergynische delen van het land. Buitenlanders kunnen als introducé of aspirantlid aan zulke activiteiten meedoen. De belangen van de vuurwerkverenigingen worden behartigd door de vuurwerkcommissie in het Brÿro-klooster in Kjoepiy.

  

Mensen die geen zin hebben om zelf vuurwerk te maken, maar wel graag een pijl afschieten, kunnen tegenwoordig ook terecht bij clubs die in de vorm van een coöperatie hun vuurwerk via internet in het buitenland aanschaffen (meestal de USA). Zo'n coöperatie weet zijn weg in het ambtelijke doolhof om de spullen het land in te krijgen, want de douane doet erg moeilijk bij de inklaring van vuurwerk.
Deze man toont trots zijn Amerikaanse arsenaal, maar kennelijk bouwt hij ook nog eigen vuurwerk, getuige de bruine doos linksachter met het logo van Plinker, een fabrikant van professioneel vuurwerk en vuurwerkgrondstoffen uit Laloje (eiland Teujan).


Wegdromen (en verder niks...)

Niet iedereen wil zich in het zweet rennen, zich uit de naad werken, zijn benen uit zijn lijf lopen of tegen de klippen op zwemmen. Soms wil je gewoon lekker relaxen, dat rust en stilte als een donsdeken over je heen vallen, dat je je gekoesterd voelt in een wattenprop van geroezemoes en ambiance, dat de zwoele lentewind je streelt als de hand van een geliefde, dat je in het zomerse geklots langs de rivieroever de woordjes gress lye tu ("ik hou van je") hoort.
De SEQU (Spokanische Toeristenorganisatie) heeft de verlangens en behoeften begrepen. Het jaar 2006 werd het Jaar van de Romantiek. En hierbij wordt niet alleen gedoeld op de periode tussen ca. 1900 en 1920 toen in Spokanië de Middeleeuwen werden verheerlijkt (in navolging van de Europese trend die enkele decennia eerder merkbaar was), maar ook op het gevoel dat jou gewoon overkomt: een prachtige zonsondergang, dat dineetje bij kaarslicht, samen in die boshut, dat ondeugende avontuurtje in die duistere grot, het warme zand in je zwembroek, de nacht in die huurauto die in een modderpoel kwam vast te zitten, samen op dat matrasje bovenin die vuurtoren in de dichte mist - met die misthoorn in de verte; met zijn tweetjes in het riet langs de beek - totdat die ene reiger ineens opvliegt die alles heeft gezien. Ook ná 2006 blijft dat allemaal nog mogelijk.


Wintersport algemeen

Vanwege de Warme Golfstroom die de kusten van Spokanië omspoelt heeft dit land een zacht maar vochtig klimaat, te vergelijken met dat van Ierland. Vorst en sneeuw komen dan ook zelden voor (maar dat geldt tegenwoordig voor Nederland ook), dus schaatsen of skiën is er niet zo gauw bij.
Spokaniërs zijn dan ook geen fervente schaatsers - de meesten kunnen het niet eens - maar skiën is gek genoeg een zeer populaire bezigheid. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel bedrijven en scholen sluiten zodra de eerste vlokjes neerdwarrelen.
De sneeuwpret vinden we voornamelijk in de hogere berggebieden van Berref en Liftka, waar het kouder is dan langs de kusten of op de zuidelijke eilanden.

  

Sneeuw in het Pâlsten-gebergte. Een zeldzaam verschijnsel waarop velen elk jaar tussen november en maart toch weer hopen. Ook voor Spokaniërs is "een witte kerst" meer dan een romantisch plaatje; het betekent een fijne wintersportvakantie.
Sleeën, skiën en wandelen in de bergen, bijkomen en genieten in een van de vele romantische hotelletjes of boshutten. Laaiende haardvuren met wildbraad aan het spit. Dampende stoofpotten en warme wijn.

 

De skiliften staan het grootste deel van het jaar werkeloos - en soms het hele jaar.


Op de deelkaarten zijn "skipistes" aangegeven die per definitie voorzien zijn van een skilift* om de skiërs naar boven te brengen. Ook zijn er meestal nog andere faciliteiten aanwezig (skiverhuur, horeca, toiletten, EHBO-post, openbaar vervoer, enzovoort). In onderstaande lijst zijn alle skipistes gearchiveerd die op de deelkaarten staan aangegeven. Ze zijn op deelkaartnummer geordend. Dit moet nog uitgewerkt worden.

* Onder "skilift" verstaan we een constructie waarbij stoeltjes aan een kabel, bevestigd aan masten, naar een hogere berghelling getrokken worden, waar men weer naar beneden kan skiën.

   Locatie GemeenteDeelkaart-
     nummer
  --St.Torafebabô {B 03}
  --Xarebafiy {B 03}
  St.Niklâs-top 2xLammafin {B 04}
  -- 2xCrânt {C 04}
  --Ðebantiy {I 05}
  --Ðebantiy {I 05}
  --Dreumân {I 05}
  --Laffenet {I 05}
  -- 2xLaffenet {I 05}
*  --Ðorâs {I 06}
  -- 2xMozent{I 06}
  --Mozent / Quandepâ   {I 06}
  --Quandepâ {I 06}
*  --Xâ j/e prusots {I 06}
*  -- 3xÐorâs {I 07}
*  --Jajes {I 07}
  Dirâc-lemnâs 2x  Sa crono {J 04}
  -- 2xCôs {J 05}
  TenðâfMoze-Lâpranâ {J 05}

*10 - Deze piste heet Grâtyly-pârc. Zie regiokaart Firani-ses.
*14 - Deze piste heet Blaja-pârc. Zie regiokaart Firani-ses.
*15 - Deze piste heet Stychem-pârc. Zie regiokaart Firani-ses (er staat maar één piste-gebied).
*16 - Deze piste heet Alôta-pârc. Zie regiokaarten Firani-ses en Ozaneto.

In de kolom Locatie kunnen de aanduidingen "2x" of "3x" staan. Dit wil zeggen dat hier 2 resp. 3 pistes zijn die samen gebruikmaken van één skilift. Bij nr 15 klopt dit niet. Staat er te veel pistes op de deelkaart?.


Zeilen

Op vele meren, langs de kusten en ook op volle zee zijn veel mogelijkheden om te zeilen. Kleine bootjes kunnen op talloze plaatsen vanaf een trailer het water in geschoven worden. Grotere schepen hebben veelal een jachthaven als thuisbasis.
Speciaal voor kinderen en voor hen die het zeilen nog moeten leren, zijn er op veel plaatsen langs de kust zeilcentra. Hier kan men les krijgen en/of kleinere boten huren. Hier worden ook wedstrijden georganiseerd en zijn veel faciliteiten aanwezig die met de zeilsport te maken hebben, zoals winkels, zeilmakerijen, reparatiewerven, clubhuizen, en natuurlijk de nodige horeca.
Zeilcentra zijn dikwijls gecombineerd met een camping of bungalowpark.
Voor zeilkampen, zie ook Feslosos furt Saile-kâmpos-vlazzos; ze worden verder genoemd in de Amagene .

  

Links: Bij zeilkampen voor jongeren denken we aan twee soorten activiteiten. Óf ze krijgen in kleine bootjes alleen of met zijn tweeën serieuze zeilles, óf ze gaan met zijn allen op een groter schip waar ze niet direct echte zeiltechniek krijgen onderwezen, maar meer in teamverband onder leiding van de leiders allerlei klussen aan boord moeten doen.

Onder: Een aantal Spokanische meren zijn populaire zeilbestemmingen, zoals het Plafotô-meer in het heuvelgebied van het district Plefô (links) en het Xâtiy-meer, ingeklemd tussen hoge bergruggen in het district Ales (rechts).


Op de deelkaarten staan 26 zeilcentra aangegeven. Ze zijn gearchiveerd in onderstaande tabel, gerangschikt op deelkaartnummer. Dit moet nog uitgewerkt worden. Het gaat om watersportcentra, soms met specialisatie "zeilcentrum", soms ook "windsurfen" ed.

   Locatie Gemeente  Deelkaart-
     nummer
  bij camping Ef Laboh-eka  Tolee {A 04}
  Plafotô-meer (1)Nust {B 06}
  Tina-fonisTina {C 02}
  Nar Hildi-fonisEmpecho {C 05}
  HasHas{D 03}
  Tloer-fonis (2)Tloer {D 09}
  Gerf-fonisZumela {E 09}
  Pûlpoem-meerHirdo {F 06}
  Ef Dreelfa (3)Cÿrôis {F 10}
  eil. ZvominaYfte{F 10}
  Kolai-dunjesMichen {G 06}
  MindeMinde{G 10}
  camping StalokâAmahagge {H 07}
  eil. Hupster-HurtEkkrešy {H 12}
  KomyKomy {H 12}
  Reven-capûReven {I 02}
  Ef CôlteXolestajo {I 09}
  St.DiazEf Ÿchis {I 11}
  AzerseAzerse {J 02}
  Stay-meerQuobenta {J 04}
  CÿrummeeMequâ {J 09}
  EmajaSt.Christâs {J 11}
  MeertâCÿrbarâs {J 11/K 11}
  GarosGaros {L 13}
  GarosGaros {L 13}
  Zar-fonisPrus {M 04}

(1) Op de regiokaart Plafotô aangegeven als watersportcentrum Nust-wik.
(2) Op de regiokaart Tosiy|Tloer aangegeven als watersportcentrum Ef Dur Ailles.
(3) Op de regiokaart Krea-ses.


Zweefvliegen

  

Zweefvliegen en/of vliegen met ultralight vliegtuigjes wordt toegestaan vanaf een kleine twintig officieel goedgekeurde zweefvliegterreinen die altijd zijn gelegen in gebieden met veel termiek en weinig luchtvaartverkeer.

 

Op de deelkaarten staan 17 zweefvliegterreinen aangegeven. Ze zijn gearchiveerd in onderstaande tabel, gerangschikt op deelkaartnummer. Dit moet nog uitgewerkt worden.

   LocatieGemeente/šarkdomenn  NaamDeelkaart- Regiokaart 
      nummer 
  Ef ArestaliyArestaliy-Motacoque  Ef Meves {B 01} Xôcÿrðamiy
  Drâgna-temp-wegAcaratsaAcaratsa-ayr {B 03} Bôrâ
  --Pipio-- {C 06}--
  --Lift-- {E 03}--
  --Ubama-- {E 09}--
  --Teereso-- {F 09}--
  --šd Aâstiy-Vender-- {G 08}--
  --St.Fecone-St.Laje-- {G 12}--
  Mennweg-na-FeuniTiterefEf Meve-jakâm  {H 07} Xemân
  Tanûcs Môntariy-- {I 02}--
  --Flivoti-- {I 09}--
  Wârf-TrajiyEf Ÿchis-- {I 11}--
  Ef DrÿnšoLiyrotyka-- {J 08} Liyrotyka
  St.MazyllSt.ChristâsFiyltâ {J 11} Tsjok-ses
  Jarmôje-wegHarâfloja-ŸrtuhajKjoeplas {K 06} Opjevu
  Ka'en-pât 6 (Akarmonne)  LeeserfLeeserf {L 06} Leeserf
  --Garos-- {L 12} Garos

Niet op de deelkaarten, maar elders, zijn genoemd:

   LocatieGemeente/šarkdomenn  NaamRegiokaart 
  Râsterhynne  šd Aâstiy-vender  Râsterhynne   Plenk


© De Twee Hanen v.o.f. • Kimswerd • The Netherlands

DA 00 • SPARC 14 nov 2002

locaties - DICTIO {N} - 17.11.13