Grammatica van het Spokaans

•  Home 
•  Inhoud 
•  Registers & Referenties 
•  Woordenboek 
•  SPARC 
•  Taalmenu 

172. Namen, titels en familierelaties √

172.1

Dit hoofdstuk bestaat uit vier secties:

1. Namen en naamgeving (vanaf § 172.2)
2. Titels (vanaf § 172.29)
3. Correspondentie (vanaf § 172.33)
4. Familierelaties (vanaf § 172.42)

172.2   ad § 172.1   A. Namen en naamgeving

Het in de volgende paragrafen besproken systeem van naamgeving is in 1852 wettelijk vastgelegd, maar vóór die tijd werd het al veel langer facultatief toegepast.
In het algemeen heeft elke Spokaniër twee achternamen die met een koppelstreepje (-) verbonden zijn. Stel een man krijgt bij zijn geboorte de namen Heenôše-Zôler (we laten de voornamen even buiten beschouwing) en een vrouw krijgt bij haar geboorte de namen Oten-Stootâ. Als deze twee personen met elkaar in het huwelijk treden (en dat kan zowel een katholiek, ergynisch als burgerlijk huwelijk zijn) vervalt van beiden de tweede achternaam en worden beide eerste achternamen zodanig verbonden dat de mans naam voorop staat, aldus: de heer en mevrouw Heenôše-Oten. De kinderen die uit dit huwelijk geboren worden krijgen eveneens deze naam.
Stel er wordt een zoon geboren die later trouwt met mevrouw Mindefit-Hârt. Het nieuwe echtpaar en ook hun kinderen heten dan Heenôše-Mindefit.
Schema:1

172.3

Kinderen die uit een ongehuwde moeder geboren worden (en dat is binnen de Ergynne-cultuur heel gebruikelijk) krijgen slechts de eerste achternaam van de moeder: stel mevrouw Irjen-Olôf is ongehuwd en heeft een zoon en een dochter. Beide kinderen heten slechts Irjen, dus:

Als een zoon met één achternaam in het huwelijk treedt met een vrouw die twee achternamen heeft, bestaat de nieuwe naam van het echtpaar en die van hun uit dit huwelijk geboren kinderen uit de mans achternaam, gevolgd door de eerste vrouws achternaam. De heer Irjen trouwt met mevrouw Manôf-Henkaler. Beiden heten dan Irjen-Manôf, dus:

Als een dochter met één achternaam in het huwelijk treedt met een man die twee achternamen heeft, bestaat de nieuwe naam van het echtpaar en hun kinderen uit de vrouws achternaam, gevolgd door de mans eerste achternaam. Stel mevrouw Xamân trouwt met de heer Rânt-Otaniy. Beiden en hun kinderen heten dan Xamân-Rânt, dus:

Als zowel man als vrouw één achternaam heeft, worden deze namen bij het huwelijk samengevoegd, zodanig dat de vrouws naam voorop staat: mevrouw Xamân trouwt met de heer Mikkon. Beiden en hun kinderen heten dan Xamân-Mikkon, dus:

Resumerend: In principe komt de mans (eerste) naam voorop te staan, gevolgd door de vrouws eerste naam. Als de vrouw een kind is van een ongehuwde moeder en derhalve slechts één achternaam bezit, komt deze bij een huwelijk altijd voorop te staan.

172.4

Kinderen van ongehuwde moeders hebben dezelfde status als kinderen uit een huwelijk. In de praktijk komen kinderen van ongehuwde katholieke moeders niet zo veel voor. Mocht een dergelijk "ongeluk" toch plaatsvinden en wil de moeder voorkómen dat haar kind binnen de katholieke gemeenschap erop aangekeken wordt dat zijn/haar moeder ongehuwd is, dan kan de moeder een verzoek bij de rechtbank indienen om haar kind de beide achternamen van de moeder te mogen geven, dus:

172.5

Om het allemaal nog ingewikkelder te maken, laten bekende persoonlijkheden (artiesten, politici) in het dagelijks leven vaak een van beide achternamen weg. Bij veel schrijvers, schilders, musici en componisten is vaak niet of nauwelijks bekend wat hun officiële dubbele achternaam is.
Artiesten laten soms niet een deel van hun achternaam weg, maar (ook) hun voornaam. De overgebleven achternaam krijgt dan een onofficiële status van voornaam. Zo is de bekende graficus Moffain Riygt-Stex slechts bekend onder de naam Stex die het karakter van voornaam gekregen heeft.
Monniken, nonnen en andere geestelijken die in een kloostergemeenschap zijn opgenomen, schaffen hun achternaam of achternamen geheel af (hoewel ze bij de Burgerlijke Stand wel blijven bestaan). Vaak kiest men ook voor een andere voornaam, de zogenoemde "kloosternaam". Kloosternamen gaan altijd vergezeld van een titel, zoals frera (broeder) voor een monnik. Zo kan een man die bij de Burgerlijke Stand ingeschreven staat als Lerdu Bjarater-Pômân de kloosternaam Benedicto aannemen als hij monnik wordt. Hij wordt vervolgens Frera Benedicto genoemd, een aangesproken met Moncharor Frera (zie ook Blok 172.29). Dit geldt voor zowel ergynische als rooms-katholieke kloosterlingen.

172.6   Adellijke namen

Als een achternaam uit twee delen bestaat die níét door een koppelstreepje verbonden zijn, kunnen wij er zeker van zijn met een adellijke achternaam te doen te hebben. In het verleden (toen er nog (nauwelijks) achternamen bestonden, bestond een adellijke naam vaak uit een voornaam, gevolgd door een locatief (een geografische naam of aanduiding die de afkomst of woonplaats van de persoon aangeeft).
Zo leefde er in de 14e eeuw een ridder met de voornaam Cala. Om hem te onderscheiden van een andere persoon met deze naam, werd de ridder Cala rifo ef wâljÿ (letterlijk: Cala van het woud) genoemd. De andere Cala had als locatief: rifo ef jakâm (van het veld). De voornaam Cala met de locatief rifo ef wâljÿ heeft zich ontwikkeld tot de dubbele (adellijke) familienaam Cala Rifo Ef Wâljÿ. De man die Cala rifo ef jakâm werd genoemd was niet van adel en daarom bestaat er géén familienaam Cala Rifo Ef Jakâm. Wel bestaat de niet-adellijke naam Rifo Ef Jakâm (Van Het Veld, ofwel Vandervelde), maar deze is niet per se van genoemde Cala afkomstig. Zulke locatieven zijn overal in het land in gebruik geweest en kunnen dus op meerdere plaatsen als familienaam in zwang zijn gekomen. Heel vaak beginnen ze met Rifo (Van), zoals Rifo Hirdo (Van Hirdo) of Rifo Ef Knurfel (Van Het Water), soms ook niet, zoals Ameronne (naar de gelijknamige stad) of Fôrestâ (Bos).

172.7

Ook in de tijd dat achternamen in zwang kwamen, was het mogelijk om een locatief toe te voegen om er een adellijke naam van te maken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de naam Itârzatreef Rifo Troef, toen Moffain Itârzatreef in ca. 1855 in de adelstand werd verheven en hij toen de locatief Rifo Troef toevoegde (naar het landgoed Troef, waar hij in de buurt woonde). Merk op dat de adellijke naam Frâkkeny Rifo Flâgpe op een andere manier is samengesteld: het gaat niet om de achternaam Frâkkeny, gecombineerd met een locatief, maar om de combinatie van twee achternamen, waarbij Rifo Flâgpe op zich oorspronkelijk wel een locatief was, maar ook als achternaam ging fungeren.
Bij de adellijke namen Ošyff ur Teta en Rifo Feen tukst Klamitje is weer iets anders aan de hand: het gaat om de combinatie van twee locatieven die aangeven welk grondgebied in handen van de adellijke familie was. Ošyff en Teta verwijzen beide naar de landgoederen Ošyff-Froemiy (bij Staef; in 1944 opgeheven) en Hogorit Teta bij Gasky. Bij Rifo Feen tukst Klamitje (lett. "Van Veen tot Moeras") gaat het niet zozeer om geografische namen als wel om het veengebied en het moeras bij Klaeu (tussen het Hupster Racôn-meer en het Ÿrofly-meer), waar het landgoed van de adellijke familie lag.

172.8

Na invoering van de Burgerlijke Stand (in 1860-65) zocht de adelstand naar manieren om ook bij de wettelijk gedefinieerde achternamen te voorzien in een dubbele achternaam, teneinde zich te onderscheiden van de "gewone burger" die nooit zo'n dubbele naam had.

Algemeen werd het de gewoonte voor een adellijke man die ging trouwen om de naam van zijn moeder níét te laten wegvallen maar deze tezamen met de vaders naam te behouden, echter zonder koppelstreepje, dus (het onderstreepte deel is een adellijke achternaam geworden):

Voorbeeld: stel een ongetrouwde man heet Flâs-Comâf en een ongetrouwde vrouw heet Hâlef-Firos. De man is van adel, zijn aanstaande vrouw Hâlef-Firos is dat niet. Bij het huwelijk heten zij en hun kinderen Flâs Comâf-Hâlef. Stel hun zoon, óók Flâs Comâf-Hâlef, gaat trouwen met een niet-adellijke vrouw Diez-Jûst. Bij hun huwelijk gaan zij Flâs Comâf-Diez heten.

172.9

Het zou ook kunnen dat een adellijke, ongetrouwde man al direct voor een dubbele achternaam kiest. In dit geval laat hij het koppelstreepje tussen zijn vaders naam en zijn moeders naam weg, dus (↠ drukt de naamsverandering uit):

Als deze man gaat trouwen, wordt de vaders naam van zijn vrouw eraan toegevoegd. Beide partners krijgen dan dezelfde naam, en ook hun kinderen heten dan zo, volgens:

172.10

Ook een adellijke vrouw heeft het recht om de naam van haar moeder te behouden als zij trouwt. Stel een niet-adellijke man Jeers-Flofariy gaat trouwen met een adellijke vrouw Heenôše Zyftoen. Bij het huwelijk gaan zij en hun kinderen Jeers-Heenôše Zyftoen heten. Stel hun zoon (Jeers-Heenôše Zyftoen dus) treedt in het huwelijk met een niet-adellijke vrouw Farth-Grâf. Om te zorgen dat de adellijke naam in het geslacht behouden blijft krijgen zij en hun kinderen niet de naam Jeers-Farth, maar Heenôše Zyftoen-Farth. Dus:

172.11

Als we de regel in acht nemen dat een adellijke naam altijd behouden dient te blijven en dat in geval van twee adellijke namen de mans naam behouden dient te blijven, zijn de volgende voorbeelden duidelijk (met ◊ wordt bedoeld: "treedt in het huwelijk met"):

Adellijke man Flâs Comâf-Heenôše Zyftoen ◊ adellijke vrouw Aqué Trânn-Moett: zij en hun kinderen heten na het huwelijk: Flâs Comâf-Aqué Trânn:

Adellijke man Flâs Comâf-Maliy ◊ adellijke vrouw Môn-Rames Zjae: zij en hun kinderen heten na het huwelijk: Flâs Comâf-Rames Zjae:

Niet-adellijke man Rusen-Sprôns ◊ adellijke vrouw Jâlba Holiy-Huss: zij en hun kinderen heten na het huwelijk: Rusen-Jâlba Holiy:

172.12

Het kan soms voorkomen dat de naam van de moeder gelijk is aan de naam van de vader. Indien het om enkelvoudige, niet-adellijke namen gaat, maakt dit niet uit. Stel de heer Heelfer-Stootâ trouwt met mevrouw Heelfer-Metrusse. Na het huwelijk heten zij en de kinderen Heelfer-Heelfer, dus:

Als het echter om adellijke namen gaat, en het koppelstreepje vervalt, is het de gewoonte om het voegwoord ur (en) tussen de identieke elementen te plaatsen. Stel de heer Montrô-Hast trouwt met mevrouw Montrô-Ošyff. Na het huwelijk heten zij en hun kinderen Montrô-Montrô. Hun zoon Montrô-Montrô huwt met mevrouw Môja-Znûft. Hij wordt in de adelstand verheven, mag zijn moeders naam behouden en zou dus moeten gaan heten: Montrô Montrô-Môja. Deze naam wordt dan echter Montrô ur Montrô-Môja, dus:

172.13

Als een adellijke ongehuwde vrouw kinderen krijgt, krijgen deze altijd de adellijke naam van de moeder, in plaats van haar eerste naam, want een adellijke naam moet altijd doorgegeven worden aan de volgende generaties. Stel mevrouw Zlaje-Stâmp Rumer is ongehuwd en krijgt een kind. Dat heet dan Stâmp Rumer, dus:

172.14   Vorstenhuis

Het Spokanische vorstenhuis heeft een eigen systeem: elk lid van de koninklijke familie krijgt bij zijn/haar geboorte twee voornamen. Tot zijn/haar achttiende jaar heeft het kind de achternaam van de vader. Op deze leeftijd ondergaat het kind een ritueel in de Ergynne-kerk en mag hij/zij bekend maken welke achternaam hij/zij in het verdere leven wenst te dragen. Dit moet wel een naam zijn die reeds voorkomt in de stamboom van het Huis. Alle namen kunnen zowel als voor- als als achternaam gebruikt worden. Zo gebruikt koning Huron Herco Loefe IV de naam Huron als voornaam. De 18e-eeuwse koning Gremsû Halorius Huron had Huron als achternaam.
Een vrouw die trouwt met een lid van het Koninklijk Huis, mag zelf beslissen of zij haar eigen naam of namen wil behouden, of dat zij deze vervangt door de achternaam van haar man. De namen van de leden van het Koninklijk Huis worden niet als adellijke namen beschouwd, zodat een vrouw met een adellijke naam die met een van de leden van dit Huis trouwt, er de voorkeur aan zal geven haar adellijke naam te behouden.

Een (meestal adellijke) achternaam kan de status van voornaam krijgen indien de drager/draagster ervan via een huwelijk lid wordt van het Koninklijk Huis. Zo is Stjerwéñg een Garosische achternaam, maar toen Ina Stjerwéñg dankzij haar huwelijk met prins Môlastiy Thor Ferwen de titel van prinses kreeg, werd Stjerwéñg een voornaam. De achternaam Nieche Burton wordt gedragen door baron Pôðil Nieche Burton, de echtgenoot van kroonprinses Emanuala. Als zij koningin wordt, zal de baron de titel van prins mogen dragen. In dat geval zal hij prins Pôðil Burton gaan heten, waarbij het tweede deel van zijn achternaam dus een voornaam wordt. Deze "promotie" van het tweede deel van zijn achternaam leidt ertoe dat zijn achternaam nu Nieche is. Dit is dus een voorbeeld hoe een adellijke dubbele achternaam binnen de naamconventies van het vorstenhuis weer verdwijnt.

172.15   Voornamen kiezen

De één of twee achternamen van een Spokaniër worden altijd voorafgegaan door een voornaam. Alleen in katholieke kringen is het gebruikelijk om de kinderen meerdere voornamen te geven. Ouders die niet kunnen aantonen praktiserend katholiek te zijn, zullen bij de Burgerlijke Stand vaak moeilijkheden ondervinden als zij hun pasgeboren kind meer dan één naam willen geven.

172.16

De ambtenaar van de Burgerlijke Stand (Ÿrânteramâ; in iedere gemeente) accepteert in principe alleen voornamen die geregistreerd staan in een officiële lijst, genaamd Stat-lyst furt Quankas (Staatslijst voor Namen). Een voornaam kan alleen toegestaan zijn voor jongens (hajajan-quanka), alleen voor meisjes (pirinin-quanka), of voor beiden (efanty-quanka), respectievelijk 'jongensnaam', 'meisjesnaam' en 'kindernaam'. Sommige voornamen bestaan ook als achternaam.

Als een bepaalde voornaam niet in de Staatslijst voor Namen voorkomt, maar een moeder of vader kan aantonen dat die naam ooit in het verleden in Spokanië gebruikt is, zal de Burgerlijke Stand zo'n naam accepteren, en wordt deze aan de Lijst toegevoegd. Om dit te kunnen aantonen zal men meestal oude archieven moeten raadplegen, maar ook de zogenoemde poirmips (levensboeken) zijn een veelgebruikte bron. Dat zijn de registers in parochies of communes waarin geboortes, huwelijken en sterfgevallen werden bijgehouden, totdat de Burgerlijke Stand (ingevoerd in 1860-65) deze taak ging overnemen.

Ingezetenen in Spokanië die "van buitenlandse afkomst" zijn (allochtonen), mogen hun kind een naam geven die in het desbetreffende land gebruikelijk is. Men heet "allochtoon" te zijn als uit de Burgerlijke Stand of de Levensboeken blijkt dat men zelf, of een voorouder die in Spokanië gewoond heeft, in een ander land dan Spokanië is geboren.

172.17

De Staatslijst voor Namen bevat naast de "echte" Spokaanse namen ook alle niet-Spokaanse namen die ooit in Spokanië zijn gebruikt en geaccepteerd. Hieronder vallen alle Pegrevische en Garosische namen, en verder alle namen van buiten Spokanië, ook al is zo'n naam maar één keer gebruikt. Stel dat de Finse naam Pekka nog niet in de Lijst voorkomt. Als een Finse in Spokanië woonachtig is en zij haar zoon zo wil noemen, is dat toegestaan, en wordt de naam aan de Lijst toegevoegd. Vanaf dat moment kan elke Spokaniër zijn/haar zoon Pekka noemen.
Maar als Spokanische ouders hun zoon de Finse naam Taika willen geven, is dat verboden, want de naam staat (nog) niet in de Lijst.1

Voor een Spokaniër is er daarom maar één manier om haar/zijn kind een naam te geven die niet in de Lijst voorkomt. Men kan de Koning verzoeken om een naam te accepteren. Een dergelijk verzoek dient men te richten aan een geestelijke (Ergynne of RK), die er dan zorg voor draagt dat het verzoek bij de Koning terechtkomt. Dat bij deze procedure de kerk nog een rol speelt, is een relict uit de tijd dat vóór de invoering van de Burgerlijke Stand de kerk tot taak had om de Levensboeken bij te houden.

172.18

Van diverse voornamen bestaan spellingsvarianten. Dit is meestal een gevolg van fouten gemaakt door ambtenaren die een voornaam moesten registreren. Als namen met zulke spelfouten eenmaal geregistreerd zijn, gelden ze als "officiële naam", ook al hebben de ouders het recht om een correctie te eisen. Zo kan het voorkomen dat een jongen onder de (niet bestaande) naam Diyfy wordt ingeschreven, terwijl dit een verschrijving is van de (wel bestaande) naam Diyfiy. Ook als de ouders bezwaar maken en de foute naam Diyfy alsnog in Diyfiy gecorrigeerd wordt, blijft de variant Diyfy bestaan als nu officiële naam. Deze wordt dan aan de Lijst toegevoegd en andere ouders mogen hun zoon dus zo gaan noemen. Het idee om fout gespelde namen in de Lijst op te nemen, is ontstaan om te voorkómen dat een kind met een fout gespelde naam feitelijk een naam heeft die wettelijk verboden zou zijn, mochten de ouders de fout niet ontdekken of wel willen accepteren.

172.19   Voornamen combineren

Behalve een enkelvoudige voornaam (bijvoorbeeld Moffain of Lerdu), kan iemand ook een samengestelde voornaam hebben, bijvoorbeeld Moffain-Lerdu. Samengestelde voornamen hebben altijd een koppelstreepje, en worden als één voornaam beschouwd; zij zijn ook in de Staatslijst voor Namen opgenomen. Iemand kan ook een dubbele of zelfs driedubbele voornaam hebben, bijvoorbeeld Eltu Lezo, of Petriy Jânes Moffain. In een (drie)dubbele voornaam kan ook weer een samengestelde naam voorkomen, zoals Lerdu-Sypa Jânes. Ongeveer een derde van de Spokaniërs heeft een (drie)dubbele voornaam, maar vrijwel altijd wordt alleen de eerste naam gebruikt.

Bij een (drie)dubbele voornaam worden óf alle namen voluit geschreven, óf alleen initialen gebruikt. Het is niet de gewoonte om bijvoorbeeld alleen de eerste naam voluit te schrijven, en de volgende als initiaal. Correct zijn dus Lerdu Jânes Nramel en L.J. Nramel; maar een vorm als Lerdu J. Nramel komt niet voor (dat wordt als een verwerpelijk amerikanisme gezien).1

172.20

Bij samengestelde voornamen ligt het initiaalgebruik niet vast. Als een vrouw Tempa-Justa Palest heet, kunnen we de volgende initiaalvarianten tegenkomen: T.J.; T.-J. en T-J.. De eerste wordt over het algemeen afgekeurd omdat T.J. een dubbele voornaam suggereert, de tweede wordt door velen afgekeurd vanwege de lelijke combinatie van punten en koppelstreepje; de laatste wordt vrijwel altijd geprefereerd. In telefoonboeken (en andere formele lijsten) wordt vaak spaarzaam met de ruimte omgesprongen en blijven punten bij initialen achterwege. Dus Tempa-Justa Palest wordt hoe dan ook TJ Palest. Er is dus geen verschil met een dubbele voornaam: Tempa Jeely Palest wordt eveneens TJ Palest. Maar velen geven er de voorkeur aan om in een telefoonboek alleen de (eerste) voornaam voluit vermeld te zien: Tempa Palest, of Tempa-Justa Palest (indien het om een samengestelde voornaam gaat).

172.21

Ten slotte kunnen ook nog samengevoegde voornamen onderscheiden worden: het gaat hierbij om één naam die bestaat uit twee afzonderlijke namen, zoals Jânpyt. Samengevoegde voornamen (Jânpyt) worden als één naam beschouwd en dienen in de Staatslijst voor Namen opgenomen te zijn om geaccepteerd te kunnen worden. Daarentegen wordt een samengestelde naam (Jân-Pyt) als twee namen beschouwd. Als zowel Jân als Pyt in de officiële lijst staat vermeld, wordt Jân-Pyt dus zonder meer geaccepteerd.

Resumerend: Iemand die Jân Pyt Kjârter heet, heeft een dubbele voornaam (ofwel: twee voornamen; initialen J.P. Kjârter); Jân-Pyt Kjârter heeft een samengestelde voornaam (initialen bij voorkeur J-P. Kjârter); Jânpyt Kjârter heeft een samengevoegde voornaam (initiaal J. Kjârter).

172.22   Namen noemen in de media

In kranten, tijdschriften en op de radio, televisie of het internet worden personen in het algemeen met voor- en achternaam aangeduid, als ze de eerste keer worden genoemd, het liefst met de officiële titel indien deze bestaat, dus: menester Jânes Omeriy-Mip Seert. Komt de persoon meer dan één keer in het bericht voor, dan kan verder volstaan worden met het noemen van voornaam en eerste achternaam, dus: Jânes Omeriy. Het is niet beleefd om een persoon zonder voornaam te noemen, dus omschrijvingen als menester Omeriy-Mip Seert of zelfs alleen Omeriy-Mip Seert worden vermeden.
Een uitzondering op deze beleefdheidsregel vormen namen die door de drager ervan zelf reeds zijn veranderd, dus eigenlijk pseudoniemen zijn geworden. Als de graficus Moffain Riygt-Stex zich alleen Stex noemt, mag dat natuurlijk in de media zo blijven, en zou het erg vreemd staan om hem volgens de etiquette Moffain Riygt te noemen.

172.23

Toevoegingen van beroep of functie zijn heel gebruikelijk, maar toevoeging van kwalificaties als Merater (de heer) of Mosjeus (mevrouw) wordt door de meeste Spokaniërs als dialectisch, ouderwets of oubollig gevoeld. En het gebruik van initialen in plaats van de gehele voornaam is absoluut taboe, hoewel ook hier weer uitzonderingen op bestaan als iemand zélf kiest voor dit gebruik van initialen. Zo noemde de dichter Eltu Lezo Names-Pofâ zichzelf altijd E.L. Names-Pofâ (dit stond ook zo op zijn boeken), dus mogen deze initialen in de media zo gehandhaafd worden; ook de straat in Lassos die naar hem vernoemd is, handhaaft de initialen: E.L. Names-Pofâ-plep (vergelijk ook de opmerking over Stex hierboven).

Resumerend:

• Prifjiof Petriy Kârder-Vijona (Professor Petriy Kârder-Vijona) is de gebruikelijke vorm met toevoeging van de officiële titel als de persoon de eerste keer (in een tekst) genoemd wordt.
• [ef] ÿrasatjen Petriy Kârder-Vijona ([de] timmerman Petriy Kârder-Vijona) is de gebruikelijke vorm met toevoeging van het beroep als de persoon de eerste keer (in een tekst) genoemd wordt.
• Petriy Kârder-Vijona is eveneens gebruikelijk, maar minder expliciet.
• Petriy Kârder is de vorm die de tweede en volgende keren gebruikt kan worden.
• Kârder-Vijona (zonder voornaam) is altijd onbeleefd.
• Petriy (alleen voornaam) is een hele familiaire vorm, die daarom in de media nauwelijks gebruikt wordt (behalve bij populaire artiesten of kinderen, of ironisch of gemeenzaam bedoeld).
• Merater Kârder-Vijona is voor de meesten ouderwets, oubollig of dialectisch.
• Merater Petriy Kârder-Vijona is voor iedereen lachwekkend, omdat titels als "merater" zich niet laten combineren met een voornaam.
• P. Kârder-Vijona (al dan niet met toevoegingen voor beroep of titel) is absoluut taboe (alleen in teksten geschreven in een taal van een land waar het gebruik van initialen geaccepteerd is, kan een Spokanische naam met initialen gecombineerd worden, zoals bijvoorbeeld in een Nederlandse tekst).

Voor het noemen van beroepen en titels, zie verder § 172.29–31.

172.24   Personen aanspreken

Indien de context (zoals sociale omgangsvormen en bekendheid met de persoon) daartoe aanleiding geeft, spreekt men iemand bij de voornaam aan. In een meer formele situatie wordt de eerste achternaam gebruikt, voorafgegaan door een titel. In het algemeen is dat merater (meneer), mosjeus (mevrouw) of ratersjeus (meneer en mevrouw). Het is in Spokanië niet gebruikelijk om een [titel +] eigennaam als bijstelling vooraan een zin te plaatsen. Achteraan is in familiaire stijl wel mogelijk (vooral bij vragen).1 Vergelijk:

De varianten in a. klinken het meest natuurlijk. In b. staat een familiaire bejegening die in een vragende zin wel past, maar in andere gevallen vreemd overkomt (zoals in (3b)). In c. staat een formele, autoritaire stijl, waarbij de aangesprokene het gevoel krijgt op een nadrukkelijke manier tot de orde te worden geroepen. Alleen als de bijstelling qua intonatie geheel los staat van de vervolgzin, is dit acceptabel, bijvoorbeeld:

In (2c′) klinkt Mosjeus Mindefit (met een dalende toon) alsof er niets meer volgt. Na een korte pauze komt de tweede zin.

Zie ook § 70.9 voor het gebruik van tu en gÿrs.

172.25

De aanspreektitels merater, mosjeus en ratersjeus kunnen nooit zonder een naam en/of beroepsaanduiding gebruikt worden. In het Nederlands kunnen 'meneer' en 'mevrouw' als bijstelling gebruikt worden om de aandacht te trekken.1 In het Spokaans kan de aandacht getrokken worden met bijvoorbeeld hato (goedendag), vergelijk:

Een politieagent die een vrouw erop wil wijzen dat ze daar niet mag parkeren, zal variant c. gebruiken. Varianten a. en b. zijn fout omdat mosjeus niet door een achternaam wordt gevolgd, en b. is bovendien fout omdat mosjeus als bijstelling is toegevoegd.

172.26

Personen met een beroep dat "status" heeft, kunnen wel aangesproken worden met merater of mosjeus, gevolgd door het beroep, en eventueel ook nog de naam. Vergelijk:

Zin (1) past goed in een min of meer formele setting, en is het beste te vertalen met 'Meneer Ferdu, kunt u me helpen met een testament?'. Zin (2) klinkt vreemd omdat hier aan de loodgieter een "status" wordt toegekend die hij niet heeft. De loodgieter zal dit dan ook als humoristisch, ironisch of beledigend opvatten.

172.27

Bij bepaalde functies, beroepen of status worden de algemene aanspreekvormen merater, mosjeus en ratersjeus vermeden en vervangen door een meer formele titel. Bijvoorbeeld:

Zin (2) kan een taaluiting zijn tijdens een debat waarbij een Volksvertegenwoordiger de aanwezige minister erop aanspreekt dat hij zich niet duidelijk uitdrukt. Zin (3) is een vermaning van een rechter die een advocaat terecht wijst. In de context van de rechtspraak wordt een advocaat aangesproken met de titel Ylamo Rigter (Meester, lett. "geëerde jurist"), en de rechter wordt aangesproken met Ylamo Dekeniy (Edelachtbare, lett. "geëerde rechter"). Bij de rechter blijft de naam over het algemeen achterwege omdat hij/zij anoniem is (of geacht wordt dat te zijn).

172.28

Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen een aanspreekvorm die men gebruikt als men iemand persoonlijk aanspreekt, en een vorm die men gebruikt om het over een [aanwezige] persoon te hebben. Dit verschil komt goed tot uitdrukking in bijvoorbeeld debatten in de Volksvertegenwoordiging. Vergelijk de volgende – hypothetische – woordenwisseling:

In a. richt het Kamerlid Pelger-Rakâl zich direct tot de minister; ze gebruikt dan de aanspreektitel Eertef Merater (lett. "excellentie"), gevolgd door zijn naam (onderstreept). In b. richt minister Tânsâk zich direct tot het Kamerlid; hij gebruikt dan de aanspreektitel Ylamo Zâmrater (lett. "Geëerd Kamerlid"), gevolgd door haar naam. In c. richt het Kamerlid zich direct tot de voorzitter van de Volksvertegenwoordiging; ze gebruikt dan de aanspreektitel Ylamo Ziyter (lett. "Geëerde Voorzitter"), maar zónder naam (want er is maar één persoon met de functie van voorzitter in de vergaderzaal). Maar Pelger spreekt hier óver minister Tânsâk, en daarom gebruikt ze de titel menester. In d. maakt de minister de algemene opmerking dat hij vindt dat de voorzitter hierop niet hoeft in te gaan. Hij spreekt dus óver de voorzitter en óver het Kamerlid, en daarom gebruikt hij de titels ziyter resp. zâmrater.1

Zie verder Blok 172.29 voor een overzicht van de functies en beroepen waarbij personen op een specifieke manier worden aangesproken.

172.29   ad § 172.1   B. Titels

Onder "titels" verstaan we hier specifieke kwalificaties om aan personen te refereren of om ze aan te spreken, gebaseerd op iemands opleiding, functie of status. Anders dan in Nederland kent Spokanië maar een beperkt aantal specifieke aanspreekvormen. Over het algemeen kan worden volstaan met een omschrijving als merater direkter (mijnheer de hoofdcommissaris) of mosjeus notarrs (mevrouw de notaris), indien het om beroepen met "status" gaat (een aanspreekvorm als mosjeus mingatra (mevrouw de werkster) klinkt vreemd; zie ook § 172.26).
In onderstaand blok worden een aantal functies en kwalificaties opgenomen die een bijzondere aanspreekvorm vereisen. Voor een uitgebreid overzicht van titels en titulatuur wordt verwezen naar Keldes-Oparigel (1981).
Zie ook § 172.33–41 voor Correspondentie.

Voor militaire rangen en aanspreektitels wordt verwezen naar .

172.30

We moeten een onderscheid maken tussen een toevoeging die het beroep of de functie aangeeft, en een mogelijke titel die bij een bepaald beroep of bepaalde functie hoort. Vergelijk:

In (1) en (3) geldt kleterkett als een nadere specificatie. Deze beroepsomschrijving kan zowel met als zonder lidwoord worden toegevoegd; vergelijk ook § 50.19. In (2) is prifjiof een wetenschappelijke titel; deze krijgt nooit een lidwoord. Zin (3) laat zien hoe specificatie en titel ook gecombineerd kunnen worden. Zie ook § 172.23.

172.31

Sommige beroepen worden soms als zo prestigieus of belangrijk beschouwd dat ze als "titel" worden behandeld. Vergelijk:

In (1) blijkt uit het lidwoord bij ef prest dat hier een nadere specificatie wordt bedoeld. Hier zou ook een frase als ... ur Wôlta Pramiyr, meldelira ef prest, itÿrra ... (... en Wôlta Pramiyr, de directeur, is ...) gebruikt kunnen worden. Zin (2) is feitelijk ambigu, want kan hetzelfde betekenen als (1), maar gezien de belangrijkheid van de functie zou prest hier ook als "titel" kunnen worden opgevat. Sommigen geven er dan de voorkeur aan om Prest met een hoofdletter te schrijven.
Zie ook Blok 172.29 waarin voorbeelden staan hoe bepaalde beroeps- en functienamen in álle gevallen als titel worden behandeld. Bijvoorbeeld:

Zin (2) wordt als incorrect beschouwd omdat flartolar hier als een nadere specificatie van het beroep wordt behandeld, terwijl het in alle gevallen als titel gebruikt moet worden.

172.32   Adel

We moeten onderscheid maken tussen een adellijke titel en de erbij behorende titulatuur, oftewel de wijze waarop men iemand krachtens zijn titel aanschrijft of aanspreekt.

De koninklijke titulatuur wordt tegenwoordig alleen nog gebruikt als aanspreektitel. Een omschrijving als Korretarpu Kindis Huron Herco IV (Zijne Majesteit Koning Huron Herco IV) staat in een gedrukte tekst erg ouderwets. Daarentegen is het wel gebruikelijk om de koning aan te spreken met Korretarpu (dus zonder verdere toevoegingen). We kunnen volstaan met Kindis Huron Herco IV (of korter nog Kindis Huron IV). Maar zie ook § 172.34 hoe leden van het Koninklijk Huis bij correspondentie aangeschreven moeten worden.
In geschreven teksten kunnen adellijke personen met hun titel genoemd worden, zoals: Manter Sylvest Crympâf Hueste sterdo fes 1991 (Burggraaf Sylvest Crympâf Hueste is in 1991 overleden).

Behalve bij koningen/koninginnen en prinsen/prinsessen, is de titulatuur gelijk aan de adellijke titel (maar dan met een hoofdletter). De titulatuur wordt ook gebruikt als aanspreekvorm. Dus een baron begroet je als: "Fes fittas Jolarater" ("Goedemiddag baron").

172.33   ad § 172.1   C. Correspondentie

Welke frases worden er in Spokanië gebruikt bij de adressering, aanhef en ondertekening van brieven? Hier volgen de meest gebruikelijke regels. Merk op dat de hier gebruikte titels kunnen afwijken van de aanspreektitels zoals beschreven in Sectie B.

Het gebruik van initialen is altijd taboe, dus we schrijven de voornaam/voornamen altijd voluit (zie ook § 172.23). Bij een formele brief kunnen we achter de naam een kwalificatie toevoegen: Ylamo Merater (Weledele heer) of Ylamo Mosjeus (Weledele vrouw), bijvoorbeeld: Gyzell Zampy-Neeferf Ylamo Mosjeus (Weledele vrouw Gyzell Zampy-Neeferf). Iets minder formeel is om deze kwalificaties af te korten tot Y.M. Dat is vooral handig als we niet weten of we met een man dan wel vrouw te doen hebben (aan vele voornamen is dat niet te zien), bijvoorbeeld: Lerdu Metrusse Y.M.
De minst formele vorm is om alleen de voornaam/voornamen en achternaam te noemen, zonder enige kwalificatie. Dit is ook gebruikelijk bij nota's, brieven en andere (meestal zakelijke) poststukken afkomstig van bedrijven en instanties.
Als we niet weten wat iemands voornaam is, mag de kwalificatie Ylamo evenmin gebruikt worden. Wel kunnen we Merater (de heer) of Mosjeus (mevrouw) vóór de naam toevoegen, bijvoorbeeld: Merater Metrusse of Mosjeus Zampy-Neeferf. Velen vinden dit een (te) familiaire of onpersoonlijke vorm. Let op dat Merater en Mosjeus nooit gebruikt mogen worden als de voornaam wél is toegevoegd; een vorm als Merater Petriy Metrusse-Lobÿnn is dus fout.

172.34

Brieven aan de Koning worden geadresseerd als Korretarpu Kindis rifo Spooksoliy. Voor de Koningin geldt: Korrepir Kindisa rifo Spooksoliy. Voor een kroonprins resp. kroonprinses worden gebruikt: Mortetarpu Ecron-prens rifo Spooksoliy resp. Morterepir Ecron-prensa rifo Spooksoliy. Bij overige prinsen en prinsessen wordt altijd de naam erbij genoemd, omdat er meestal meerdere prinsen en prinsessen zijn. Bijvoorbeeld: Mortetarpu Prens Karl Jândra resp. Morterepir Prensa Tena Gizell. Bij de adressering aan prinsen en prinsessen die bij hun naam worden genoemd, kunnen ook de afkortingen Mt. (Z.K.H.) en Mr. (H.K.H.) gebruikt worden. Bij een koning, koningin, kroonprins of kroonprinses worden de titels altijd voluit geschreven.
Na de naam van de persoon kunnen de naam van het paleis of landgoed en de gemeente volgen waar hij/zij woont. Voor de kroonprinses kunnen we dus volstaan met volgende adressering:

172.35

Als iemand een adellijke titel heeft, kan deze voor de naam worden toegevoegd. Het staat netjes om de voornaam/voornamen toe te voegen, maar die mogen ook weggelaten worden: Jolarater Moffain Ilo Zjae-Aqué Trân, of Jolarater Ilo Zjae-Aqué Trân (Baron ...). De titel kan eventueel afgekort worden: Jl. Moffain Ilo Zjae-Aqué Trân, of Jl. Ilo Zjae-Aqué Trân.
Het voluit schrijven heeft dezelfde formele status als het gebruik van titulatuur in het Nederlands (voor een baron: Hoogwelgeboren heer ...). Een afgekorte titel is minder formeel.
Ook voor sommige belangrijke functies bestaan er titels. Zo kan een brief aan de minister-president geadresseerd worden als: Eertef Menester Lerdu Itell-Husofater (vgl. Zijne Excellentie Lerdu Itell-Husofater). Iets minder formeel: Ee.Ms. Lerdu Itell-Husofater Ook hier kan bij minder formele correspondentie de voornaam weggelaten worden.

172.36

Soms weten we wel de functie of titel van iemand, maar niet zijn/haar naam. In dat geval is de formele oplossing om de kwalificatie Ylamo Merater (of Mosjeus) vooraf te laten gaan door de functie (met lidwoord en hoofdletter), bijvoorbeeld: Ef Prest Ylamo Merater (De Weledele heer Directeur), Ef Tâx-blaffoser Y.M. (De Weledele heer/vrouw Belastinginspecteur). Sommige beroepen en functies staan nóóit toe dat er een naam wordt toegevoegd. Het gaat hierbij om functies die op de een of andere manier als "uniek" worden beschouwd, of waarbij het individu op de achtergrond is geraakt. We noemen er enkele:

• Koning, koningin, kroonprins, kroonprinses
• Belangrijke geestelijken (bisschoppen, hoofden van kloosters, de Reelâ, ed.)
• Gevangenisdirecteuren, burgemeesters, politiecommissarissen en rechters

172.37

In al deze gevallen dient men in de adressering wel het instituut of de plaats te vermelden waar de persoon zijn belangrijke functie uitoefent, dus: Ef Monercô rifo Amahagge Y.M. (De weledele heer de Burgemeester van Amahagge), Ef [Adoror] Biyšôp rifo Hildi (De [Aanbeden] Bisschop van [het bisdom] Hildi), Ef Presta rifo Brûfala Ylamo Mosjeus (De weledele vrouw Directrice van Brûfala = de naam van een gevangenis), Ef Prijóntur rifo ef Sinto-Nicels-covent (Moeder-overste van het Sinto-Nicels-klooster). Merk op dat een archaïsche titulatuur (zoals Zijne Hoogwaardige Excellentie voor een bisschop, of Eerwaarde moeder voor een moeder-overste) in het Spokaans niet bestaat. Wel kunnen katholieken uit respect bij een hogere geestelijke (zoals een bisschop) de kwalificatie Adoror (Aanbeden) toevoegen.

In al deze gevallen geldt: bestaat er een specifieke titel, gebruik die dan, ontbreekt die, voeg dan Ylamo Merater of Ylamo Mosjeus (of Y.M. indien het geslacht onbekend is) toe.

172.38

Bij brieven die aan een echtpaar zijn gericht, luidt de adressering als volgt: Merater ur Mosjeus Metrusse-Laji (dus geen voornamen of initialen). Eventueel afgekort tot: Mrt. ur Msj. Metrusse-Laji. Vormen als Mrt.+Msj., Mrt. & Msj. en dergelijke worden afgekeurd. Ook de titel ratersjeus (meneer en mevrouw) die gangbaar is als we een echtpaar persoonlijk aanspreken (zie § 172.24) wordt bij een adressering vermeden.
Is een brief voor het hele gezin bestemd, dat zijn er twee standaardmogelijkheden. De formele oplossing is om de brief aan het echtpaar te richten, en de kinderen eraan toe te voegen, bijvoorbeeld:

Let op dat de term "ur Walers" in dergelijke adresseringen altijd slaat op uitsluitend zonen. Dit in weerwil van de grammaticaregel die stelt dat het meervoud van een mannelijk woord ook de vrouwelijke personen kan omvatten!

Maar minder formeel en handiger is om de brief gewoon aan de hele familie te richten: Fatasôr Metrusse-Laji (de familie ...). Met de kwalificatie Fatasôr kan tegenwoordig van alles bedoeld worden: een kinderloos echtpaar, een echtpaar met kinderen, een vader met zijn zoon, partners (en kinderen) bij een geregistreerd partnerschap, enzovoort. Als het maar om meer dan één persoon gaat.

172.39   Aanhef

De aanhef dient qua (in)formeel karakter overeen te komen met het karakter van de adressering. Indien de adressering titels of kwalificaties bevat, kan deze letterlijk zo als aanhef worden gebruikt, en worden afgesloten met een uitroepteken. Indien de adressering slechts de voor- en achternaam bevat (dus de informele variant), of indien de voornaam geheel ontbreekt (de familiaire variant), kan in de aanhef volstaan worden met niet meer dan Merater of Mosjeus, gevolgd door een komma (nooit een uitroepteken!). Als we naar een goede bekende schrijven, gebruiken we de informele adressering, maar we kunnen de aanhef naar eigen goeddunken formuleren. Heel algemeen is Rovret (+ voornaam), te vertalen als 'Beste ...' of 'Lieve ...'. Maar ook kreten als Hato! (Hallo!) of Fes tof! (Goedendag!) zijn mogelijk. Als Rovret + voornaam wordt afgesloten met een komma, is dat iets minder intiem dan een uitroepteken. We kunnen dit vergelijken met het verschil tussen 'Beste' en 'Lieve'.
Ook indien in een adressering de naam ontbreekt, wordt deze vorm zo letterlijk overgenomen in de aanhef. Als een brief gericht is aan een hele familie (Fatasôr), kan de aanhef luiden: Fatasôr Metrusse-Paja (formele variant: herhaling van de adressering), of Rovret Fatasôr (familiair).

172.40

In zakelijke brieven of circulaires die duidelijk aan meer dan één persoon zijn gericht, is de meest neutrale aanhef Qupp merater/mosjeus (Geachte heer/mevrouw), maar de aanhef kan ook wat creatiever zijn. Een frase als Respekteror Energiy-tijâkeldatjen! (Geachte Energieverbruiker!) is tegenwoordig geheel geaccepteerd (van een energiebedrijf). Vooral de kwalificatie Respekteror (lett. "gerespecteerd") is tegenwoordig erg populair, mits gevolgd door de functie die de geadresseerde vanuit het perspectief van het bedrijf heeft. Als een uitgever zijn abonnees aanschrijft, kan hij Respekteror Âbonematjen (Geachte Abonnee) gebruiken. Ook de Belastingdienst kan eventueel Respekteror Tâx-kafter gebruiken (mits de brief het karakter van circulaire heeft, en niet persoonlijk aan één individu is gericht). Let op dat de "functie" met een hoofdletter staat. Een term als Respekteror kan nimmer gebruikt worden in combinatie met een echt beroep of een naam. Aanheffen als: Respekteror Tâx-blaffoser (Geachte Belastinginspecteur) of Respekteror Mariy Olana zijn óf lachwekkend óf zelfs ronduit beledigend. Een aanhef met Respekteror dient altijd met een uitroepteken afgesloten te worden. Ook een komma is hier beledigend.
In e-mails en andere digitale correspondentie kan tegenwoordig altijd de aanhef Hato! of Hato X! gebruikt worden, waarbij X de voornaam is.

172.41   Afsluiting

Tegenwoordig is de afsluitende frase Hânclabiy (hoogachtend; met vriendelijke groet), gevolgd door een komma, het meest geaccepteerd. Deze frase kan bij elke vorm van adressering gebruikt worden. Erg formele brieven (dus ook met een erg formele adressering en dito aanhef) kunnen ook afsluiten met de frase Icâriyn (Hoogachtend); dit gaat meestal samen met de aanhef Qupp ... (Geachte ...). In sommige gevallen wordt een meer specifieke afsluiting verwacht. Zo zal een ergynische gelovige een brief die aan een geestelijke is gericht, altijd afsluiten met Gÿrs challefosâte kost nâf (Moge u zich over mijn ziel ontfermen). Een katholiek gelovige zal afsluiten met Diô meltâte giynattiy furt gress (Moge God mij genadig zijn). Brieven die gericht zijn aan een belangrijke overheidsfunctionaris, en waarin om een gunst of verzoek wordt gevraagd, worden afgesloten met de frase Ef gresserelira respecciy ender lire helkara gert gôrôg empajaos (Ik, respectvolle dienaar, vertrouw op uw verstandige overweging). Deze frase moet met beleid gehanteerd worden: hij is niet op zijn plaats in een brief waarin iemand de belastinginspecteur verzoekt om een bepaald formulier toe te sturen (dat is een routinehandeling), maar wel als iemand de belastinginspecteur verzoekt om een aanslag van vele duizenden herco's kwijt te schelden (dan kan het geen kwaad om enige onderdanigheid te tonen). Als je een brief schrijft naar een klooster met commerciële pensionfaciliteiten om daar een kamer te bespreken, kun je met Hânclabiy volstaan. Wil je onderdak in een katholiek klooster waarbij je weet dat je gebruikmaakt van de liefdadigheid van dat klooster, dan kun je beter voor de frase Kost trustos ón Diô jÿšetâte ón gert mišon (Moge mijn vertrouwen in God bijdragen tot uw missie) kiezen. Al deze frases komen in de plaats van het algemene Hânclabiy of het meer formele Icâriyn, en zijn dus niet een extra toevoeging! De frases eindigen met een komma, en dan volgt de ondertekening, en daaronder de naam en eventueel de functie van de afzender.
In e-mails en andere digitale correspondentie kan tegenwoordig altijd de afsluiting Hânclabiy X gebruikt worden, waarbij X de voornaam is. Heel informeel is om Hânclabiy af te korten tot Hânc.

172.42   ad § 172.1   D. Familierelaties

We zullen de familierelaties uitleggen aan de hand van een gefingeerde (maar "ideale") stamboom:

De relaties worden bekeken vanuit het perspectief van de ego. In de figuur staat twee ego's: de rode Q is een man, en de rode q is een vrouw. Q en q zijn met elkaar getrouwd. Twee ego's zijn noodzakelijk omdat er ook meerdere perspectieven op de familierelaties mogelijk zijn. Zo is de moeder van q de schoonmoeder van Q. Evenzo is de broer van q de zwager van Q.
In het schema worden vrouwen met een kleine letter aangeduid, mannen met een hoofdletter.
Twee gehuwde personen worden aan elkaar gekoppeld met een *. Personen die broer en/of zus van elkaar zijn, hebben altijd dezelfde letter, maar met een rangnummer (zo is T1 de oudste broer (tevens het oudste kind van de vier), t2 en t3 zijn zijn jongere zusjes, en T4 is de jongste broer (tevens het jongste kind van de vier)). Verwantschap wordt verder aangegeven met zwarte lijnen.
Op basis van dit schema kunnen nu vanuit de ego's q en Q alle relaties beschreven worden.

Ego's q en Q: partners
Als q en Q getrouwd zijn, is q de echtgenote (q = marianto van Q), en is Q de echtgenoot (Q = mariant van q). Ze kunnen samengevat worden als echtpaar (marianten).
Als q en Q een geregistreerd partnerschap hebben, is q de partner van Q, en Q de partner van q. Ongeacht het geslacht wordt voor 'partner' de term cÿrolle gebruikt. Het is sinds 2002 ook mogelijk dat mensen van hetzelfde geslacht een geregistreerd partnerschap aangaan, dus q+q of Q+Q.

Ego q: broers en zusters (rechte lijn)
De vrouwelijke ego (q) heeft een oudere broer (N1 = pomiy), een oudere zus (n2 = tojoredo), een jongere broer (N3 = frera) en een jongere zus (n4 = sour). Alle broers en zusters tezamen worden samengevat met de term freras, feitelijk het meervoud van frera, maar hier vallen ook vrouwen onder (uitgelegd in § 22.7).
De oudere broer (N1) is getrouwd met p, dus de schoonzus van q (p = tosour), en het jongste zusje (n4) is getrouwd met R, dus de zwager (schoonbroer) van q (R = tofrera). Alle zwagers en schoonzusters tezamen worden samengevat met de term tofreras.
In het dagelijkse spraakgebruik worden de ietwat formele woorden pomiy en tojoredo vermeden en noemt men elke broer liever frera en elke zuster sour.1

172.43

Ego Q: zwagers en schoonzusters (rechte lijn)
In de optiek van Q zijn de broers en zusters van de kant van zijn vrouw (q) "aangetrouwde familie". Dit wordt uitgedrukt met het suffix -mâlp. Zo is de oudere broer van q (N1) de zwager van Q (N1 = pomiy-mâlp, of minder formeel frera-mâlp), de schoonzus van q (p) is eveneens de schoonzus van Q (p = tosour-mâlp). De jongste zus van q (n4) is de schoonzus van Q (n4 = sour-mâlp) en de zwager van q (R) is eveneens de zwager van Q (R = tofrera-mâlp).
Merk op dat zwager en schoonzus in het Nederlands drie betekenissen hebben: (1) de partner van iemands broer of zuster; (2) de broer of zuster van iemands partner; (3) de partner van de broer of zuster van iemands partner. Het Spokaans heeft aparte woorden voor deze drie verschillen.

Ego's q en Q: kinderen (dalende lijn)
Ego q en haar man Q hebben vier kinderen (T1+t2+t3+T4 = efantys): de oudste zoon (tevens oudste kind) heeft een aparte naam (T1 = hârs, de andere zoon (T4) is waler, voor de dochters (t2+t3) bestaat de term ûsto. Als het oudste kind een dochter geweest was, heette zij hârsa. Elk echtpaar met twee of meer kinderen heeft dus altijd óf een hârs óf een hârsa. In het dagelijkse spraakgebruik wordt echter elke zoon waler en elke dochter ûsto genoemd.

Ego's q en Q: partners van kinderen (dalende zijlijn)
Dochter t2 is getrouwd met V, dus de schoonzoon van q+Q (V = waler-mâlp of towaler), en zoon T4 is getrouwd met w, dus de schoondochter van q+Q (w = ûsto-mâlp of toûsto). Alle schoonkinderen tezamen worden samengevat met de term efantys-mâlp of toefantys (schoonkinderen).

Ego q: kinderen van broers en zusters (zijlijn)
De oudste broer en schoonzus (N1+p) van q hebben twee kinderen: zij zijn een neef en nicht van q (S1+s2 = 2 nef[w]alers), die zijn te splitsen in 1 neef van broers kant (S1 = nef[w]aler) en 1 nicht van broers kant (s2 = nefûsto). De jongste zus van q en zwager (n4+R) hebben eveneens twee kinderen, dat zijn q's neef en nicht van zusters kant (u1+U2 = 2 olunef[w]alers), die zijn te splitsen in 1 nicht van zusters kant (u1 = olunefûsto) en 1 neef van zusters kant (U2 = olunef[w]aler). In het dagelijkse spraakgebruik zal q het over nef[w]aler of nefûsto hebben.1

Ego Q: kinderen van broers en zusters van de partner (zijlijn)
In de optiek van Q zijn de neven en nichten van de kant van zijn vrouw (q) "aangetrouwde familie". Dit wordt uitgedrukt met het suffix -mâlp. Zo zijn S1, s2, u1 en U2 dus resp.: nef[w]aler-mâlp, nefûsto-mâlp, olunef[w]aler-mâlp en olunefûsto-mâlp. In het dagelijkse spraakgebruik zal Q het – evenals zijn partner – over nef[w]aler of nefûsto hebben.1

Ego's q en Q: partners en kinderen van neven en nichten (dalende zijlijn)
De partners van neven en nichten worden uitgedrukt met het subst. diy (partner van ...) dat achter de term voor de neef of nicht wordt gevoegd. Als de ego haar neef nef[w]aler (S1) noemt, zal de vrouw van S1 nef[w]aler-diy (lett. "neef-echtgenote") heten. Omdat Q de neef van zijn vrouw nef[w]aler-mâlp (S1) noemt, zou hij de vrouw van S1 feitelijk nef[w]aler-mâlp-diy moeten noemen. Dergelijke samengestelde termen worden echter zelden gebruikt, behalve in gedetailleerd beschreven genealogieën.
Merk op dat de kinderen van de neven en nichten (dus "achterneven" en "achternichten") net zo genoemd worden als de neven en nichten zelf. Als de nicht van q (dus u1 = olunefûsto) een dochter heeft, zal zij eveneens olunefûsto heten.1

Ego's q en Q: kinderen van kinderen (dalende lijn)
De dochter van q+Q (t2) is getrouwd met V, de schoonzoon. Zij hebben twee kinderen die dus de kleinkinderen van q+Q zijn: X1 is de kleinzoon (tôgt of liftaler), en x2 is de kleindochter (nennðe of liftûsto). De kleinkinderen tezamen heten pyzôs. Ook het meervoudige tôgts kan naar kleinkinderen (oftewel kleinzonen + kleindochters) verwijzen. Zie ook § 22.7. De term liftefanty voor 'kleinkind' (in navolging van liftûsto en liftaler) wordt uitsluitend soms in de genealogie gebruikt. De andere kleinkinderen zijn z1 en Z2 (de kinderen van T4+w).
Voor achterkleinkinderen geldt dezelfde terminologie als voor kleinkinderen.

172.44

Ego q: ouders (stijgende lijn)
Ego q heeft een vader (J3 = pomiy) en een moeder (k1 = sientur), tezamen haar ouders (fosies). De vader van een vrouw wordt evenals de oudste broer van een vrouw formeel pomiy genoemd, maar in het dagelijkse taalgebruik heet de vader follus. De vader van een man is altijd follus.

Ego Q: ouders van q (stijgende lijn)
De ouders van q zijn voor Q de schoonvader (J3 = follus-mâlp) en schoonmoeder (k1 = sientur-mâlp), tezamen zijn schoonouders (fosies-mâlp).

Ego q: broers en zusters van ouders (stijgende zijlijn)
De ouders van q hebben broers en zusters: de broer en zuster van haar vaders (J3) kant zijn haar oom (J1 = cÿrlo) en tante (j2 = tlokko); de broer en zuster van haar moeders (k1) kant zijn haar oom (K3 = olucÿrlo) en tante (k2 = olutlokko). Cÿrlo en tlokko worden samen cÿrlos genoemd; evenzo worden olucÿrlo en olutlokko samen olucÿrlos genoemd. Maar met cÿrlos kunnen ook álle broers en zusters van beide ouders bedoeld worden. En in het dagelijkse spraakgebruik worden cÿrlo en tlokko ook gebruikt in plaats van olucÿrlo en olutlokko.

Ego q: partners van broers en zusters van de ouders (stijgende zijlijn)
De partners van ooms en tantes worden aangeduid met het subst. diy dat 'echtgenoot/echtgenote van ...' betekent. Dus q noemt de vrouw van J1 (cÿrlo) tante (g = cÿrlo-diy) en de man van j2 (tlokko) is dan H = tlokko-diy. Evenzo is L = olutlokko-diy de man van tante k2, en m = olucÿrlo-diy de vrouw van K3. Maar in het dagelijkse spraakgebruik worden in alle gevallen de termen cÿrlo en tlokko gebruikt (dus cÿrlo-diy = tlokko en tlokko-diy = cÿrlo).

Ego Q: broers en zusters van de ouders van q, en de partners van de broers en zusters (stijgende zijlijn)
De man van q (Q) kan de tantes, ooms en hun partners aanduiden met dezelfde terminologie, waarachter het suffix -mâlp. Dus j2 (tante van q) is voor Q: tlokko-mâlp. De man van j2 is H. Voor Q is dat tlokko-diy-mâlp (lett. "tante-echtgenoot-aangetrouwd"). Ook hier wordt in het dagelijkse spraakgebruik de voorkeur gegeven aan de eenvoudige termen cÿrlo en tlokko.

Ego's q en Q: kinderen van ooms en tantes (dalende zijlijn)
Als de ooms en tantes van q (dus de broers en zusters van q's ouders) kinderen hebben, zijn dat neven en nichten. Een zoon van een oom of tante heet altijd oluquy (neef) en een dochter heet altijd šâfla (nicht) (deze staan niet in de figuur). Eventueel kan de term quy gebruikt worden als het specifiek om de zoon van een oom of tante van vaders kant bedoeld wordt; en olušâfla als het specifiek om een dochter van een oom of tante van moeders kant gaat. Het voorvoegsel olu- duidt altijd op een familielid van moeders of zusters kant, behalve bij oluquy! Ego Q kan expliciet aangeven dat het om neven en nichten van zijn partner gaat, door het suffix -mâlp toe te voegen: olušâfla-mâlp is dat een nicht van q, van haar moeders kant (in het schema dus een kind van k2+L).

Ego's q en Q: kinderen van neven en nichten (dalende lijn)
Kinderen van neven en nichten zijn achterneven en achternichten; zij worden nefoluquy (achterneef) en nefšâfla (achternicht) genoemd. Het prefix olu- wordt hier niet gebruikt, evenmin als het suffix -mâlp.1

Ego q: grootouders en overgrootouders (stijgende lijn)
Ego q heeft ook grootouders (liftosies), op te splitsen in de grootvader en grootmoeder van vaders kant (C = liftollus, resp. b = liftientur), en de grootvader en grootmoeder van moeders kant (E = oluliftollus, resp. f = oluliftientur). Deze vier termen worden ook gebruikt voor de overgrootouders. In het dagelijkse spraakgebruik worden alleen de woorden liftollus en liftientur gebruikt. Kinderen zeggen meestal op (opa) en om (oma) (waarschijnlijk leenwoorden uit het Nederlands en/of Duits).

Ego Q: grootouders en overgrootouders van q (stijgende lijn)
De (over)grootouders van q zijn voor Q de "schoongrootvader" (C en E = liftollus-mâlp) en "schoongrootmoeder" (b en f = liftientur-mâlp), tezamen zijn "schoongrootouders" (liftosies-mâlp). Het is niet gebruikelijk dat Q onderscheid maakt tussen de "schoongrootouders" van vaders kant en die van moeders kant (dus geprefigeerd met olu-, zoals q met haar grootouders kan doen).

Ego's q en Q: broers en zusters van grootouders van q (stijgende lijn)
In het schema staat broer D van grootmoeder b genoemd. Dit is in het Nederlands een oudoom. Voor dergelijke familierelaties heeft het Spokaans geen specifieke terminologie. Zowel q als Q kan de broers en zusters van alle grootouders cÿrlo (oom) resp. tlokko (tante) noemen.

Ego's q en Q: achterneven en achternichten van q (stijgende lijn)
Als de broers en zusters van de grootouders (dus de oudtantes/oudooms van de ego) kinderen hebben, worden deze oluquy en šâfla genoemd, dus feitelijk gewoon 'neef' en 'nicht'. In het Nederlands heten zij echter achterneef en achternicht.

172.45

In het volgende blok zijn alle familierelaties opgenomen, beredeneerd vanuit de ego en de alter (de partner van de ego). De vetgedrukte codes verwijzen naar de relaties in de stamboom in de vorige paragraaf.

172.46

Aan een getrouwd familielid kan samen met zijn/haar partner worden gerefereerd met de uitgang -mari (feitelijk een verkorting van mariant/marianto (echtgenoot/echtgenote). Dit is voornamelijk spreektaal. De omschrijving kost ûsto-mari betekent dus kost ûsto ur belt mariant, oftewel 'mijn dochter en haar man' (= dochter plus schoonzoon). Hift tôgt-mari betekent 'hun kleinzoon en zijn vrouw'. In het meervoud: kult efantys-mari (onze kinderen en hun partners/"aanhang").

172.47

Alle familieleden die op grotere afstand van de ego en alter staan dan in de stamboom aangegeven, kunnen in meer algemene termen worden omschreven, waarbij de toevoeging plâks 'ver' betekent:

• In dalende lijn: achterkleinzonen en nog lager worden plâks liftaler genoemd; achterkleindochters en nog lager worden plâks liftûsto genoemd. De partners met wie ze getrouwd zijn, heten plâks liftaler-mâlp en plâks liftûsto-mâlp.
• In stijgende lijn: betovergrootvaders en nog hoger worden plâks liftollus genoemd; betovergrootmoeders en nog hoger worden plâks liftientur genoemd. De partners met wie ze getrouwd zijn, heten plâks liftollus-mâlp en plâks liftientur-mâlp.

172.48   Bijzondere relaties

In het volgende blok staan de relaties waarbij overlijden of scheiden in het spel is, ze zijn niet in de stamboom opgenomen. Deze termen worden in de dagelijkse taal gebruikt. Er bestaan ook juridische termen om de situaties nog gedetailleerder te omschrijven.

© (2000) Rolandt Tweehuysen, Kimswerd, the Netherlands