Grammatica van het Spokaans

•  Home 
•  Inhoud 
•  Registers & Referenties 
•  Woordenboek 
•  SPARC 
•  Taalmenu 

63. Additivische resultatief √

63.1

Dit hoofdstuk is opgedeeld in drie secties:

1. Vorming van de additivische resultatief (add.res.)
2. Gebruik van de add.res. (vanaf § 63.32)
3. Verbalisering van add.res.n (vanaf § 63.40)

Voor de betekenis van een add.res. kan bovendien nog verwezen worden naar § 61.4.

63.2   ad § 63.1   A. Vorming van de additivische resultatief

Het regelsysteem dat geldt om een add.res. te vormen komt in grote lijnen overeen met het regelsysteem voor de vorming van de nom.res. Er zal nu dan ook niet ingegaan worden op de problematiek van accentverschuiving en de hieruit voortvloeiende vocaalverlenging en paragoge. Dit is reeds behandeld in § 61.8–24 (resultatief van substantieven met een variabel accent).
In het overzicht van de regels voor de vorming van de add.res., zoals hieronder volgt, zal dan ook telkens verwezen worden naar de parallelle regels bij de nom.res.

63.3   zie ook § 61.9

Bij alle polysyllabische additieven met een variabel accent wordt de resultatief in principe gevormd door het hoofdaccent naar de laatste lettergreep te verschuiven. Hierbij wordt de consonant onmiddellijk achter de accentdragende vocaal verdubbeld. Evenals bij substantieven is ook nu de primaire eigenschap "accentdragend", en de secundaire eigenschappen zijn "lange vocaal" en "gefixeerd accent". Bijvoorbeeld (accentdragende vocaal is vet):

63.4   zie ook § 61.10

De x, de h, de c (in ch) en de r (in ÿr) worden nooit verdubbeld. Zie voor additieven die een van deze consonanten op de positie van de verdubbeling hebben, § 63.8–10.

63.5   zie ook § 61.11

Bij alle polysyllabische additieven met een variabel accent en eindigend op één vocaal wordt de resultatief gevormd door toevoeging van een paragogische e (sjwa; spreek uit [ê]). Het accent verschuift naar de vocaal die aan deze e voorafgaat en deze vocaal wordt tevens verlengd. Dit geldt ook voor additieven op iy, waarbij dit al dan niet het suffix -iy kan zijn. Bijvoorbeeld:

63.6   zie ook § 61.13

Ook monosyllabische additieven met één eindvocaal krijgen de paragogische e. Hier is het natuurlijk niet de accentverschuiving, maar het secundaire kenmerk "vocaalverlenging" dat de resultatief markeert:

63.7   zie ook § 61.16

Monosyllabische additieven met een variabel accent en eindigend op één consonant krijgen een paragogische e en consonantverdubbeling:

63.8   zie ook § 61.19–21

De x, h en r (van ÿr) worden nooit verdubbeld. De x is één teken voor twee consonanten, en daarom wordt verwezen naar § 63.9. De h en r (van ÿr) worden weliswaar niet verdubbeld, maar de eraan voorafgaande vocaal wordt wél verlengd uitgesproken:

63.9   zie ook § 61.18

Monosyllabische additieven met een variabel accent, welke eindigen op twee of meer consonanten (inclusief de x), krijgen voor de resultatief het suffix -e (spreek uit [e]). Vocaalverlenging is nu dus níét aan de orde:

63.10   zie ook § 61.23

De res.vorming van polysyllabische additieven op een vocaal + x of op een vocaal + ch is identiek aan die van monosyllabische additieven op x of ch, zoals besproken in de vorige paragraaf:

63.11   zie ook § 61.24

Bij polysyllabische additieven met een variabel accent op een consonant + x of op een consonant + ch wordt de resultatief gevormd door toevoeging van het suffix -e:

Merk op dat polysyllabische substantieven op een consonant + x of ch nog een tweede res.vorming kennen, nl. met consonantverdubbeling (rÿterrx, quillch e.d.). Bij substantieven wordt deze methode door veel grammatici afgekeurd, maar bij additieven komt hij in het geheel niet voor. Dus nooit: *hatennx, *toellx of *fylterrch.1

63.12   zie ook § 61.15

In tegenstelling tot substantieven op twee of meer eindvocalen, zijn additieven op twee of meer eindvocalen nimmer onregelmatig (onregelmatige res.vormen van additieven komen überhaupt niet voor). Alle additieven met een variabel accent, welke eindigen op twee of meer vocalen, krijgen het res.-suffix -te. Bijvoorbeeld:

Zie ook § 63.23 punt a. voor add.n die met het suffix -iy van een subst. zijn afgeleid.

63.13   zie ook § 61.50

Let op dat een glottisslag (geschreven als apostrof) als consonant geldt. Additieven met twee eindvocalen welke gescheiden zijn door een apostrof worden behandeld als additieven op één vocaal: zij krijgen een paragogische e:

63.14   zie ook § 61.27

In het algemeen krijgen alle additieven met een gefixeerd accent voor de resultatief het suffix -e:

63.15   zie ook § 61.30

Evenals additieven met een variabel accent, krijgen ook alle additieven met een gefixeerd accent die op twee vocalen eindigen, het suffix -te (zie ook § 63.12):

63.16   zie ook § 61.31

Bij een deel van de additieven wordt de vorm van de resultatief uitsluitend of mede bepaald door het grammaticale of lexicale affix waarmee dit additief gevormd is. Bij dergelijke additieven maakt het niet uit of het accent variabel dan wel gefixeerd is, en of het woord mono- dan wel polysyllabisch is.

63.17

Het suffix -att waarmee een werkwoord in een additief kan veranderen (§ 41.2) is uitsluitend bepalend voor de vorm van het add.res.: deze wordt gevormd met het suffix -iy. Bijvoorbeeld:

63.18

Het res.vormende suffix -iy uit de vorige paragraaf is níét gevoelig voor een extra meervoudssuffix (-n of -m) zoals besproken in § 42.2–6a.
Er is tegenwoordig een tendens te bespeuren om -iy te vervangen door het meer algemene suffix -e, dus: ufiratte, fletatte, xâratte. In de spreektaal zijn deze vormen al geaccepteerd, maar in de schrijftaal worden zij nog afgekeurd.

63.19

Ook het suffix -lira is uitsluitend bepalend voor de vorm van het resultatief, tenminste voor zover het oorspronkelijke teg.dw. gelexicaliseerd is en nu tot de categorie van additieven wordt gerekend (§ 41.5). Additieven op -lira krijgen als res.-suffix -t:

Opmerking: gelexicaliseerde volt.dw.n (op -or) hebben een regelmatige resultatief:

63.19a

Leenwoorden op -ise krijgen het suffix -t:

63.20

Additieven die gevormd zijn met nert ... -'kurre (§ 41.11) krijgen het suffix -te:

63.21

Ten slotte zijn de lexicale suffixen -erÿ (schijn-, niet echt, -achtig) en -ine (men beweert dat, vermoedelijk) uitsluitend bepalend voor de vorm van de resultatief (zie ook § 41.44). Additieven met een variabel accent op -erÿ en -ine krijgen als res.-suffix -t; met een gefixeerd accent krijgen ze -te. In minder verzorgde spreektaal worden beide suffixen echter dikwijls door elkaar gebruikt. Bijvoorbeeld:

Merk op dat het suffix -te (in tegenstelling tot -t) een extra lettergreep toevoegt, met als gevolg dat in additieven met een variabel accent het accent naar rechts verschuift. Vergelijk (accentdragende vocaal is vet): mindefiterÿt ~ mindefiterÿte. Zie verder § 63.32–39 voor de precieze betekenis van zulke res.vormen.

63.22

In het Spokaans tot ca. 1800 bestonden er twee verschillende res.vormen van additieven op -erÿ en -ine. De tegenwoordig in onbruik geraakte vorm bestond uit de resultatief van een additief, gevolgd door -erÿ of -ine. Deze vorm had dezelfde betekenis als de moderne vorm uit de vorige paragraaf. Vergelijk (moderne vorm tussen haakjes):

63.23   zie ook § 61.36

De volgende affixen zijn mede bepalend voor de vorm van de resultatief. Met "mede bepalend" bedoelen we: het affix beïnvloedt de vorm van de resultatief als het additief op twee of meer vocalen eindigt (ofwel: als het affix door één of meer vocalen voorafgegaan wordt):

1. -iy (voor de additivering van een substantief, zie § 41.21). In alle andere gevallen wordt -iy niet als een specifiek suffix beschouwd en geldt de regel in § 63.12. Voorbeelden:

   pleko ~ plekoiy	zand ~ zandachtig, rul, mul
   ÿrra ~ ÿrraiy	tak ~ verwant
   manta ~ mantaiy	gewest, provincie ~ gewestelijk, provinciaal

   Het is niet altijd duidelijk in hoeverre een additief op een productieve manier met -iy van een substantief is afgeleid. Zo is het niet vol te houden dat ðÿmfiniiy (onbegrensd) afgeleid is van het subst. *ðÿmfini, want dat bestaat niet. Evenmin kan gesteld worden dat het gaat om een afleiding van fini (grens), waaraan vervolgens ðÿm (zonder) is toegevoegd, want de vorm *finiiy bestaat evenmin.
   Additieven op -iy die beschouwd worden als afgeleid van een substantief dat op een vocaal eindigt, zijn opgenomen in Appendix 193.

2. te--e of te--a (bij "oppervlakte"-begrippen, zie § 41.25). Bijvoorbeeld:

   zé ~ tezéa	zee ~ op zee
   kelbra ~ tekelbrae	tafel ~ op [de] tafel

63.24

Alle in § 63.23 bedoelde additieven krijgen het res.-suffix -te in plaats van -iy, -e of -a. Bijvoorbeeld:

63.25

Geen resultatief is mogelijk bij:

1. alle additieven van CATEGORIE III (§ 40.50 en § 40.74)
2. additieven die van een geografische naam zijn afgeleid (§ 41.31–39)
3. additieven die samengesteld zijn met een van de volgende lexicale affixen (§ 41.43–44):

   pâlt-	meer dan1
   us[e]-	(drukt pleonasme uit)
   -ott	toenemend; meer/...er wordende
   -ûte	afnemend; minder wordende

4. teg.dw.n en volt.dw.n (behalve als zij door lexicalisatie het karakter van additief gekregen hebben, zie § 63.19)

Dat in deze 4 gevallen een resultatief onmogelijk is, is toe te schrijven aan de semantische restricties die kenmerkend zijn bij bedoelde groepen. Ook bij andere additieven dan de onder punt 1. t/m 4. genoemde is een resultatief soms vreemd, zo niet onmogelijk, vergelijk:

63.26

Als een additief een meervoudssuffix heeft (zie Hoofdstuk 42), kan de res.vorm op twee manieren uitgedrukt worden:

1. in het add. met de meervoudsmarkering
2. in het add. zonder de meervoudsmarkering

Bij de tweede manier kan er ambiguïteit ontstaan als de meervoudsmarkering een specifieke betekenis weergeeft die een enkelvoudig add. niet heeft. In de volgende voorbeelden verdwijnt het verschil tussen a. en b. bij de resultatief in d., zodat d. ambigu wordt:

Zie ook § 43.23a–23c.

63.26a

Ambiguïteit kan opgeheven worden door het resultatieve additief te herhalen of de tweede keer te vervangen door idem (zie ook § 132.45). Vergelijk (1d) uit de vorige paragraaf met:

Ambiguïteit kan ook opgeheven worden door het voegwoord ur te vervangen door én (zie § 120.79). Vergelijk (2d) uit de vorige paragraaf met:

Zie ook § 42.12, § 42.14 en § 42.21.

63.27

In § 43.22 is geconstateerd dat de add.res. uitdrukking geeft aan de trap van overmatigheid (trap.ovmt.). Daar trappen van vergelijking zich niet met elkaar laten combineren, kan een add.res. nooit een vergr., otr., verkl. of mnst.trap aannemen. Er is echter een uitzondering: alleen als een trap op onregelmatige wijze gevormd is (genoemd in Blok 43.25), kan deze met een res.vorm samengaan. Deze moet in het Nederlands met een nevenschikking of iets dergelijks omschreven worden want het bijwoord van graad ("te") kan niet samengaan met een trap van vergelijking. Bijvoorbeeld:

63.28

Het gebruik van dergelijke resultatieve, onregelmatige trappen van vergelijking beperkt zich voornamelijk tot de schrijftaal, en ook dan zijn er maar weinig toepassingsmogelijkheden. Enkele voorbeelden die ook in de spreektaal natuurlijk aandoen zijn:

63.29

In § 44.1 is de verbalisering van additieven besproken. Daar blijkt onder meer dat het koppelwerkwoord melde (zijn) + add. vervangen kan worden door het add. + -e.
Een geverbaliseerd additief en de add.res. zijn dus dikwijls homografen, of zelfs homoniemen. Van een homograaf is sprake als de resultatief gevormd wordt met de paragogische e. Vergelijk de verschillen in uitspraak en betekenis, maar de identieke spelling bij:

Van een homoniem is sprake als zowel de res.vorming als de verbalisering plaatsvindt met het suffix -e:

63.30

Of we met een resultatief dan wel met een verbalisering te doen hebben, blijkt uit het syntactische verband, vergelijk:

63.31

63.32   ad § 63.1   B. Gebruik van de additivische resultatief

Het gebruik van een add.res. is in alle gevallen facultatief. De belangrijkste functie van een add.res. is het uitdrukken van de trap van overmatigheid (trap.ovmt.), in het Nederlands uitgedrukt met "te". Bijvoorbeeld:

De trap.ovmt. is reeds terloops ter sprake gekomen in § 61.4, § 63.22 en § 63.25–30.

63.33

Soms drukt de add.res. een emfatisch aspect uit, dit is vooral het geval bij additieven met een emotionele betekenis. Bijvoorbeeld:

63.34

In de spreektaal wordt een dergelijk emfatisch aspect dikwijls als ironisch ervaren: de spreker bedoelt in feite het tegenovergestelde, bijvoorbeeld:

Het verschil tussen ironie en emfase (§ 63.33) blijkt uit de intonatie: in het geval van ironie daalt de toon duidelijk aan het einde van de zin. Bij emfase is een ongemarkeerde toon die hetzij enigszins stijgt, hetzij neutraal blijft aan het einde van de zin. Zie ook § 11.30–31.

63.35

Een bijzondere toepassing van de add.res. vinden we bij archaïsch en poëtisch taalgebruik, waarin attr.add.n gevoelig zijn voor zogenoemde resultatief-congruentie. Dit wil zeggen dat een additief de res.vorm aanneemt als het een bepaling vormt bij een andere resultatief. Bijvoorbeeld († betekent: Spokaans van vóór ca. 1750):

Dergelijke congruentievormen vinden we tegenwoordig nog wel in poëzie, met name als het metrum een extra lettergreep of accentverschuiving vereist, zoals in:

63.36

Als de congruentieregel een additief vereist kan de trap.ovmt. niet meer met behulp van een resultatief uitgedrukt worden. In dat geval maakt het archaïsche of poëtische Spokaans gebruik van de determinant ber (te). Vergelijk:

Omdat de res.-congruentie tegenwoordig zelden nog toegepast wordt, wordt een add.res. in principe altijd als trap.ovmt. geïnterpreteerd. Was (1) een hedendaagse zin, dan zou deze betekenen: 'Hij slaat de te zwakke geit dood'.
Een combinatie van ber + add.res. – zoals in (2) – wordt tegenwoordig als een tautologie opgevat.

63.37

De determinant ber kan tegenwoordig nog steeds in de plaats van een add.res. gebruikt worden als er sprake is van emfase of een tegenstelling. Bijvoorbeeld:

63.38

Ber wordt bovendien gebruikt in die gevallen waarin de add.res. onmogelijk is (zie Blok 63.31). Bijvoorbeeld:

De meeste additieven die geen res.vorm kennen, zijn ook in semantisch opzicht niet in staat om een trap.ovmt. uit te drukken. Uit (1) blijkt dat geografische namen nog een trap.ovmt. kennen, maar (2) is twijfelachtig. Het benadrukken van een pleonasme (met het prefix us[e]-) staat feitelijk een trap.ovmt. in de weg.

63.39

In twee gevallen heeft er een versmelting van ber met het additief plaatsgevonden:

Bertert en beritel zijn niet alleen een additief, maar ook een onb.vnw. Zie verder § 52.12 noot 10.

63.40   ad § 63.1   C. Verbalisering van additivische resultatieven

Voor de verbalisering van additieven in het algemeen wordt verwezen naar Hoofdstuk 44. De verbalisering van additieven in de res.vorm beperkt zich tot de vervanging van het koppelwerkwoord melde (zijn). De verbaliseringen ter vervanging van pónze (worden; gaan) en tinde (blijven) komen bij add.res.n niet meer voor. In oudere Spokaanse literatuur zijn hiervan nog wel restanten te vinden, maar een sluitend regelsysteem is niet aanwezig en het is de vraag of dit er ooit geweest is. De defectieve paradigma's voor de verbalisering van add.res.n in het Pegrevisch doen vermoeden dat deze verbalisering ook in het Oerspokanisch een weinig ontwikkeld fenomeen was. Zie verder § 63.54.

63.41

Voor de vervanging van het koppelwerkwoord melde zijn maar liefst 5 verschillende suffixen beschikbaar:

Deze suffixen zijn verlengde varianten van het verbaliseringssuffix -e, zoals genoemd in § 44.1. In de volgende paragrafen worden de gebruiksmogelijkheden van deze suffixen besproken.

63.42   ad § 63.41   a. -[e]ve

Het verbaliseringssuffix -[e]ve wordt gebruikt:

1. Bij alle additieven met een variabel accent waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. consonantverdubbeling, al dan niet gevolgd door een paragogische e (§ 63.3 en § 63.7). Bijvoorbeeld:

   hupsterr ~ hupsterreve	te groot ~ te groot zijn
   hardlapp ~ hardlappeve	te hoog ~ te hoog zijn
   nexennts ~ nexenntseve	te hardhandig ~ te hardhandig zijn
   pôrre ~ pôrreve	te arm ~ te arm zijn
   svótte ~ svótteve	te onbehoorlijk ~ te onbehoorlijk zijn

   Merk op dat de paragogische e assimileert met de begin-e van het verbaliseringssuffix -eve (voorbeeld a. hieronder; de paragogische e is voorgesteld als ê). Sommige grammatici bestrijden een dergelijke assimilatie en gaan uit van het suffix -ve (voorbeeld b.):

   a.	svóttê + -eve > *svóttêeve > svótteve
   b.	svóttê + -ve > svótteve

   In beide gevallen verdwijnt de als [ê] uitgesproken paragogische e (want paragoge vindt per definitie alleen aan het woordeinde plaats). In b. wordt de paragogische e een "gewone" e ([e]).

2. Bij alle monosyllabische additieven met een variabel accent op twee of meer eindconsonanten (inclusief -x en -ch) waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. het suffix -e (§ 63.9). Let op: behalve aanhechting van het verbaliseringssuffix -[e]ve vindt er tevens consonantverdubbeling plaats (teneinde het accent op de oorspronkelijke vocaal te fixeren). Bijvoorbeeld:

   prérpe ~ prérrpeve	te afgeleefd ~ te afgeleefd zijn
   lyrse ~ lyrrseve	te saai ~ te saai zijn
   minge ~ minngeve	te rein ~ te rein zijn
   xentse ~ xenntseve	te zachtzinnig ~ te zachtzinnig zijn
   elxe ~ ellxeve	te bescheiden ~ te bescheiden zijn
   wynche ~ wynncheve	te trots ~ te trots zijn

3. Bij alle polysyllabische additieven met een variabel accent op een consonant + x of een consonant + ch, waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. het suffix -e (§ 63.11). Tevens vindt er consonantverdubbeling plaats. Bijvoorbeeld:

   hatenxe ~ hatennxeve	te scheluw ~ te scheluw zijn
   toelxe ~ toellxeve	te schijnheilig ~ te schijnheilig zijn
   fylterche ~ fylterrcheve	te leeg ~ te leeg zijn

4. Bij alle additieven met een gefixeerd accent en op een of meer eindconsonanten, waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. het suffix -e (§ 63.14). Bijvoorbeeld:

   grecce ~ grecceve	te aangeleerd ~ te aangeleerd zijn
   risitte ~ risitteve	te dweepziek ~ te dweepziek zijn
   follusere ~ follusereve	te vaderlijk ~ te vaderlijk zijn
   lekkohe ~ lekkoheve	te lekker ~ te lekker zijn
   lutteraerôxe ~ lutteraerôxeve1	te kijklustig ~ te kijklustig zijn; alles veel te graag willen bekijken/bezichtigen

63.43   ad § 63.41   b. -jjeve

Het verbaliseringssuffix -jjeve wordt gebruikt:

Bij alle additieven met een variabel accent en op één eindvocaal, waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. een paragogische e (§ 63.5–6). De paragogische e vervalt. Bijvoorbeeld:

Eigenlijk is -jjeve geen apart verbaliseringssuffix. Het ligt meer voor de hand om te stellen dat er syncope plaatsgevonden heeft van -e + -eve > -jjeve, waarbij niet vergeten moet worden dat -e staat voor de uitspraak [wê]. Dat de intervocalische [w] versterkt is tot jj, is – populair gezegd – een gevolg van het feit dat er een dubbel geschreven consonant noodzakelijk is om het accent op de voorafgaande vocaal te fixeren. Zie ook Nônga (1980).1

63.44

Daar de glottisslag tot de consonanten gerekend wordt, vallen ook de additieven op twee vocalen, gescheiden door een apostrof (= glottisslag) onder de -jjeve-suffigering (§ 63.13). Bijvoorbeeld:

63.45   ad § 63.41   c. -tteve

Het verbaliseringssuffix -tteve wordt gebruikt:

Bij alle additieven met een variabel accent en op twee of meer eindvocalen, waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. het suffix -te (§ 63.12). Dit suffix -te vervalt. Bijvoorbeeld:

Eigenlijk is -tteve geen apart verbaliseringssuffix dat in de plaats van de uitgang -te komt. Het ligt meer voor de hand om te stellen dat er syncope plaatsgevonden heeft van -te + -eve > -tteve. Zie ook Nônga (1980).

63.46   ad § 63.41   d. -je

Het verbaliseringssuffix -je wordt gebruikt:

1. Bij alle additieven met een gefixeerd accent en op een of meer eindconsonanten, waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. het suffix -e of -te (zie § 63.14–15). Bijvoorbeeld:

   ÿabrovvee ~ ÿabrovveje	te behoorlijk ~ te behoorlijk zijn
   tuffestae ~ tuffestaje	te openlijk ~ te openlijk zijn
   urrfeâte ~ urrfeâje	te boertig ~ te boertig zijn

2. Bij alle additieven die gevormd zijn met het grammaticale suffix -iy en waarvan de resultatief gevormd is d.m.v. het suffix -te (§ 63.23–24). Let op dat het oorspronkelijke suffix -iy bij de verbalisering terugkeert. Bijvoorbeeld:

   plekote ~ plekoiyje	te rul ~ te rul zijn
   ÿrrate ~ ÿrraiyje	te verwant ~ te verwant zijn

63.47   ad § 63.41   e. -ave

Het verbaliseringssuffix -ave wordt gebruikt:

Bij alle additieven met een variabel accent die eindigen op (i) een vocaal + x, ch, h, of op (ii) ÿr (eventueel gevolgd door één of meer consonanten). Zie § 63.8–10. (Voor zulke additieven met een gefixeerd accent, zie § 63.42 punt 4.) Bijvoorbeeld:

Het verbaliseringssuffix -ave is het enige van de vijf waarin het woordaccent valt. Dit is een gevolg van het feit dat een vocaal welke direct aan x, h of ch voorafgaat, nooit een gefixeerd accent kan dragen, evenmin als de ÿ van ÿr.
Het oorspronkelijke verbaliseringssuffix voor add.res.n was -ave (zie Nônga, 1980). Omdat dit suffix in de meeste gevallen per definitie verbonden wordt met een woord met gefixeerd accent is de ongeaccentueerde a gereduceerd tot e (-ave > -eve). Daar -eve frequenter voorkomt dan -ave, wordt -eve tegenwoordig beschouwd als "basis-suffix" en -ave als "speciale variant".

63.48

Verbalisering van add.res.n in onmogelijk in dezelfde gevallen waarin ook verbalisering van additieven onmogelijk is. Deze gevallen zijn opgesomd in § 44.3. Voorts is er van verbalisering natuurlijk geen sprake als er ook geen res.vorm bestaat (§ 63.25).

63.49

Evenals add.res.n, kunnen ook de geverbaliseerde varianten een emfatisch aspect uitdrukken als zij een emotionele betekenis hebben. Vergelijk ook § 63.33. Bijvoorbeeld:

63.50

Met een dalende toon aan het einde van de zin kan een geverbaliseerde add.res. ook ironisch geïnterpreteerd worden. Vergelijk dit met wat er in § 63.34 gezegd is:

63.51   Wortelstam

De wortelstam van een werkwoord wordt gevormd door de laatste -e (infinitief-e) weg te laten (zie § 82.2). Vervolgens kunnen aan deze stam diverse suffixen gehecht worden om een bepaalde tijd uit te drukken, zoals een definitieve of toekomende tijd, of een aoristus (zie Blok 111.21). Zulke constructies zijn bij geverbaliseerde additieven in de resultatieve vorm ook mogelijk, vergelijk:

63.52   Grammaticale stam

De grammaticale stam van een werkwoord wordt gevormd door de laatste -e (infinitief-e) weg te laten, maar als het overblijvende deel op een v of j eindigt, worden deze veranderd in resp. f en t (zie § 82.11–13 en Regel B in § 82.14). Deze veranderingen zijn nodig omdat een gramm.stam als zelfstandig woord kan optreden, en woorden nooit op een stemhebbende vocaal (zoals v) of op een j kunnen eindigen. Voorbeelden:

Zo'n gramm.stam wordt bijvoorbeeld gebruikt om een modaal suffix toe te voegen, of in een bijzinsconstructie (§ 82.38), bijvoorbeeld:

In § 63.41 is te zien dat de verbaliseringssuffixen alle op -ve of -je eindigen. Dit impliceert dat de gramm.stam van geverbaliseerde additieven op een -f of -t moet eindigen, analoog aan de voorbeelden (1)–(4) hierboven. Bijvoorbeeld:

Gramm.stammen als genoemd in (5)–(8) worden het liefst vermeden omdat ze een te grote afwijking vormen van het oorspronkelijke verbaliseringssuffix. Bij een gewoon werkwoord als craje geldt je niet als suffix en hoort de j bij de stam. Maar bij een verbalisering als tuffestaje is de j primair een onderdeel van het suffix -je. Daarom wordt een stam als tuffestat vermeden.
Het gevolg is dat geverbaliseerde additieven het liefst niet voorkomen in constructies waarbij de gramm.stam gebruikt moet worden, zoals bij modale suffixen of in bijzinsconstructies. In dat geval wordt liever het koppelwerk. melde gebruikt. Vergelijk de (zeer) twijfelachtige constructie in a. met het correcte alternatief in b.:

63.53   Overige restricties

Geverbaliseerde additivische resultatieven worden ook vermeden in de vorm van een teg.dw. of volt.dw. In deze gevallen wordt een niet-geverbaliseerd additief, of het koppelwerkw. melde gebruikt. Vergelijk:

Vergelijk ook de restricties bij geverbaliseerde additieven zónder resultatieve vorm in § 44.25–26.

63.54

Voor de vervanging van de koppelwerkwoorden pónze (worden; gaan) en tinde (blijven) zijn geen speciale suffixen beschikbaar. In oudere Spokaanse literatuur (van vóór ca. 1800) kunnen we constateren hoe soms de niet-resultatieve verbaliseringssuffixen -are en -ÿne (§ 44.1) aan een resultatief gehecht worden.
Bijvoorbeeld:

De paragogische e, of de res.-suffixen -e of -te bleven voor de verbaliseringssuffixen -are en -ÿne behouden om te voorkomen dat de geverbaliseerde res.vorm identiek werd aan de geverbaliseerde niet-res.vorm.1 Vergelijk a. met b.:

Het valt buiten het kader van dit grammaticaboek om nader in te gaan op de Oudspokaanse verbaliserings- en resultatiefvormen. Deze materie wordt uitvoerig behandeld in Evergreen (1964) en in Rifo Ef Prusot (1953).

© (2000) Rolandt Tweehuysen, Kimswerd, the Netherlands