Opmerking:
De x wordt in principe uitgesproken als 'kþ' (þ als th in Engelse 'three').
Als de x wordt uitgesproken als 'þ' is dit aangegeven met: |X|.
Als de x wordt uitgesproken als 'ks' is dit aangegeven met: |ks|.
•x:: {SX} »•ex.
Xâ:: {G} (stad in Ales).
Xâ ja ef Prusots:: {G} (stad in Ales).
xâe:: {U} aan een rivier of beek wonen.
Xa'ess:: {F}.
xafolla:: {C} opdracht, order.
xafollée::
- {K} ~ ump: opdragen aan; ~ ón: opleggen aan (v werkstraf).
- {U} ~ lef: aanvoeren (redenen, argumenten); do ~ lef eft quista baso: hij voert een goede reden aan.
Xâfollee-Ga:: {G} (dorp; gemeente Jelâ).
xafte:: {U} ~ [armt]: ontsnappen [aan] (uit de gevangenis; aan achtervolgers ed).
xaftos:: {C} ontsnapping.
xâfu:: {SC} (fig) remming.
xagde:: {K} (lett/fig) installeren; ef ~ eft cômišo: een commissie installeren.
xagdos:: {C} installatie.
Xagg:: {F}.
Xaja:: {M}.
Xalâs:: {G} (stad in Ales).
Xalâs Lorgissâs:: {N} "Xalâs IJzergieterij" (bedrijf in Xalâs);
.
xalb•:: {wst} »xalbre.
xalber:: {gst} »xalbre.
xalbre:: {U; gst= xalber; wst= xalb•} ontluiken.
xalbros:: {C} ontluiking.
Xale:: {F}.
Xaless:: {F}.
Xalf:: {G} (stad in Munt).
XalFer:: {N} (hoogovens en staalfabriek in Xalâs);
.
Xalf-MG:: {N} (station).
Xalf-Pola:: {N} (station).
Xalf-Sentrym:: {N} (station).
Xalf-terf:: {G} (zeestraat tussen Zverosta en zuidkust v bij Tosiy (deel v Ef Zverosta));
.
Xalp:: {F/J}.
Xâltiya:: {N} (»wegsÿrt langs autoweg M1/M14; gemeente Troebasÿrt);
.
Xâm:: {F/J/M}.
Xamân:: {F}.
xâmée:: {Uid} stijgen||dalen; ef ~ preip: [op]stijgen; ef ~ tûgt = ide~: [neer]dalen; ef plano ~ ef zetentos: het vliegtuig stijgt op; ef plano ~ ef bôtmo: het vliegtuig daalt.
xâme'ie:: {K; gst= xâmeit; vdw= xâmet} opbrengen, opleveren; lonen; teâk glûfiy perke beri ~ jazy flaju: zo'n bedrijf moet wel lonen.
xâme'ios:: {C} opbrengst.
xâmeit:: {gst} »xâme'ie.
xâméos:: {Cid} stijging, het stijgen||daling, het dalen; ef preip ~: de [op]stijging, het opstijgen; ef tûgt ~ = ef ide~: de [neer]daling, het neerdalen; de afdaling, het afdalen.
xâmet:: {vdw} »xâme'ie.
xamirâs:: »Xamirâs.
- (Erg) Hel, Onderwereld.
- (café-restaurant in Hirdo);
.
Xamirâs-lirrotiy:: {W}
.
Xamirâs-mirra:: {W}
.
Xâmpora-Kents:: {G} (Erg commune; gemeente Harâfloja);
.
Xâmpora-weg:: {W}
.
Xamyndy-weg:: {W}
.
xanân:: {II} ettelijke, heel wat; ef ~ fotels: heel wat fouten; ettelijke fouten; ef ~ pleko: heel wat zand.
Xanôs:: |X| {N} (mnl personificatie vd Handel);
.
Xanôs-ardekir:: |X| {C} bingelkruid (L. Mercurialis); portâ ~: eenjarig bingelkruid (L. M- annua); quÿelira ~: overblijvend bingelkruid (L. M- perennis).
Xanôs-lirrotiy:: |X| {W}
.
Xanôs-plep:: |X| {W}
.
Xânsa:: {N} (»wegsÿrt langs weg 39; gemeente Kjer);
.
Xânsa-avenû:: {W}
.
Xânsa-jakâm:: {G} (vlakte in district Renô);
.
Xânsa-vâliy:: {N} (racecircuit bij Nayes);
.
Xântiyp:: |ks| {N} Xantippe.
Xaqua:: {G} (stad in Bloi).
Xaqua-mirra:: {W}
.
xaquobe:: {K} uithouden; gress ~ nert! = gress nert ~ ef!: ik houd het niet [langer] uit!.
xaquobos:: {A} uithoudingsvermogen.
xâratt:: {I} begrijpelijk.
xârbe:: {K} ~ rst: iemand laten wachten, iemand laten staan (niet ophalen).
xâre:: {K} begrijpen; (fig) zien; gress nert ~ eft posiblatiy: ik zie geen mogelijkheid; do ~ iftam eft hûchos: hij ziet wel een oplossing.
xâreâ:: {I} aannemelijk.
Xarebafiy:: {G} (stad in Tjemp).
Xarebafiy-seert:: {N} (Bergparel-pension in Xarebafiy);
.
xâreé:: {SC; rs= xâreet} aannemelijkheid.
xâreet:: {rs} »xâreé.
xâre-ÿtin:: {C} bevattingsvermogen.
xârfane::
- {U} ~ ón: bevallen, behagen, bekoren; goeddunken.
- {Upr} ~ furt flj: gecharmeerd zijn van iets.
xârfanos:: {A} goeddunken, goedvinden, [wel]behagen; âfry ~: naar eigen goeddunken; luft gert ~: met uw goedvinden; met uw welbehagen; ef putte ~ mip: behagen scheppen in.
Xarfonn:: {F}.
Xârfu-Ðizem:: {G} (stad in Munt); (DOM 156-157).
Xârfu-Ðizem-weg:: {W}
.
Xarfylle:: {F}.
Xarfylle-Kents:: {G} (woongemeenschap; gemeente Mont);
.
Xariy:: {G} (stad in Litii).
xâriy:: {I} begrijpelijk.
Xark:: {G} (stad in Ziyp); (DOM 178).
Xârmenn:: {F}.
Xârmenn TC Kolini-hûsts:: {N} "Xârmenn NV Steengroeven" (bedrijf exploiteert enkele steengroeven
in de buurt v Xâ j/e Prusots);
.
xâros:: {A} begrip, benul; ef kette ef ~ rifo flj/rst: begrip [kunnen] opbrengen voor iets/iemand.
Xârstfónt:: {N}
- (luchthaven op Garos; gemeente Derebâtje);
.
- (camping; gemeente Garos);
.
Xârstfónt-fonis:: {G} (inham v Garos, bij Derebâtje);
.
Xâsma:: {F}.
Xâsma Bonair:: |bonerr| {F}.
xâst:: {C} spit (in de rug).
xat:: {C} rantsoen; âfry ~ rifo (vz-uitdr): naarmate van.
Xâtiy-sentraliy:: {N} (elektriciteitscentrale; gemeente Xâ j/e Prusots);
.
Xâtiy-ses:: {G} (stuwmeer in de Lajecô, Ðuvelme-gebergte);
.
xatjesmé:: {C} maatregel; ef riffe ef ~[s]: maatregel[en] nemen.
Xaver:: {J} Xavier.
Xavier:: {J} (Fra).
xâxare:: {K} overmeesteren.
xâxaros:: {C} overmeestering.
xâxe:: {K} in stand houden.
XâxHer:: {afk} »Feslosos furt ef Xâxos rifo Spooksoliy Herita.
Xâx-husof-mârket:: {W}
.
xâxos:: {A} instandhouding.
Xazoti-sÿrt:: {G} (dorp; gemeente Dreumân).
Xazoti-taris:: {N} (toren; gemeente Sinto-Manes);
.
X-ducc:: {N} (textielfabriek, in Xôcÿrðamiy);
.
Xea:: {G} (stad in Ziyp).
Xea-ef-Korda:: {W} (buurtschap);
.
Xea-mirra:: {W}
.
Xeber:: |X| {N} (vrw personificatie vd Schoonheid);
.
Xeber-akademiy:: |X| {N} ("middelbare academie" in Amahagge);
.
Xeber-Akademiy:: |X| {N} (academie voor industriële vormgeving en design, in Hirdo);
.
Xeber-mirra:: {W}
.
Xeber-mirs:: |X| {Cmv} venushaar (kamerplant) (L. Adiantum tenerum "Scutum Roseum").
Xeber-museem:: |X| {N} "Xeber-museum" (kunstmuseum in Amahagge);
.
Xeber-plep:: |X| {W}
.
Xeber-tof:: |X| {N} "dag van de natuur" (Spok feestdag op 16 juni; alle
Spokaniërs gaan picknicken en wandelen in de vrije natuur, en Erg gelovigen
voeren bovendien offerrituelen ten gunste v »Xeber
uit; winkels beperkt geopend);
.
Xeber-vogily:: |X| {C} goudvink (L. Pyrrhula pyrrhula).
xedira:: {C; mv= xediren} kus, zoen; ef paine eft ~ furt rst: iemand een kus/zoen geven.
xediren:: {mv} »xedira.
xedirie:: {K} kussen, zoenen.
xedirios:: {C} gekus, zoenpartij.
Xeecurije:: {F}.
Xeelm:: {F}.
Xeemân:: {F}.
Xeerft:: {F}.
Xeest::
- {G} (gebied rondom de »Xeest-watervallen);
.
- {W} (buurtschap)
.
Xeest-fôresta-weg:: {W}
.
Xeest-knurftasz:: {Gmv} (twee watervallen: Hupster-Xeest en Belt-Xeest, in de Trendon);
.
Xeest-nûrcus:: {N} (autoveer op de Trendon);
.
Xeest-nûrcus-weg:: {W}
.
xejafa:: {C} klaver[en] (bij kaartspel).
xejafiy:: {S} klaver (L. Trifolium); blakker ~: witte klaver (L. T- repens); kolai ~: kleine klaver (L. T- dubium); littit ~: rode klaver (L. T- pratense).
Xejafiy:: {G} (stad in Neno).
xejafiy-larder:: {C} oranje luzernevlinder (L. Colias croceus).
xejafiy-rapa:: {C} klavervreter (plant) (L. Orobanche minor).
xélmpâ:: |xémpâ| {I} onpraktisch (voorwerp/daad; NIET v personen).
Xemân:: {G} (stad in Jelafo).
Xemân armt ef Krappa:: {G} (dorp; gemeente Taru).
Xemân-Klarbÿr-weg:: {W}
.
Xemân-mirra:: {W}
.
Xemân-sentraliy:: {N} (elektriciteitscentrale; gemeente Xemân);
.
Xemân-weg:: {W}
.
Xenâhe:: {G} (stad in Jelafo).
Xenk-weg:: {W}
.
xennde:: {K} smalen op.
xenndos:: {C} gesmaal, het smalen.
Xeno:: {G} (stad in Ales).
xenofobiy:: |ks| {C} xenofobie.
xenôn:: |ks| {S} xenon (gas).
xents:: {I} zachtzinnig, zachtmoedig.
Xenyrte-mirra:: {W}
.
xepe:: {U} trippelen.
xepos:: {C} getrippel.
Xerdûf-taris:: {N} (kantoortoren bij Centraalstation in Amahagge);
.
Xerfloúñg:: {F} (Gar).
Xergola:: {F}.
Xerma:: {M}.
xerme:: {E} baten.
Xers:: {F}.
Xervy-helmy:: {G} (grot; gemeente Trofy);
.
Xerxes:: {G} (dorp; gemeente Tanburo).
xest:: {I} spits, puntig.
xesta:: {C} tip; spits uiteinde.
xéx:: |ksés| {!} koest! (tegen hond/druk kind).
xéxâeme:: {K} onderdrukken, verdrukken.
xéxâemos:: {C} onderdrukking, verdrukking.
Xéxâemos:: {N} (boektitel);
.
xéxe:: {Upr} zich koest houden.
xicca:: {C} kuif (bij menselijk kapsel).
xifart:: {C} strandloper (vogel) (L. Calidris); grist ~: kanoetstrandloper (L. C- canutus); littit ~: paarse strandloper (L. C- maritima); miterus ~: kleine strandloper (L. C- minuta); (= »xije• + »farte).
xije•:: {PX} (gereduceerde vorm v »xijera) kust•; »xije-.
xijeareû:: {C; rs= ~t} kustgebied.
xijeareût:: {rs} »xijeareû.
xijeileset:: {C} kusteiland (ihb kleiner eiland voor de kust v een vd Spok hoofdeilanden); »nefileset.
xijeknurfel:: {C} kustwater (ihb zeestraten, inhammen en delen vd zee vlak langs de Spok kust).
xijemirra:: {C} kustweg.
xijenarân:: {C} kustverdediging; »•ân.
Xijepola:: {W}
.
xijeprusot:: {C} (kort riviertje of beek die in vlak kustgebied ontspringt, ipv in bergen).
xijera:: {C} kust[lijn]; fes/kaf ef ~: aan de kust; kusamat ef ~: aan/langs de kust (maar IN het water).
Xijera-âskân:: {W}
.
xijeraka:: {C} coaster, kustvaarder.
Xijera-mirra:: {W}
.
Xijera-mirra-na-Iyrrdjeh:: |-iyrðe| {W}
.
xijera-snerf-krutt:: {C/S} zilt torkruid (L. Oenanthe lachenalii).
xijera-sparot:: {C} kustden (L. Pinus contorta).
Xijera-sÿrt:: {G} (dorp; gemeente Kussik).
Xijeravildul:: {G} (dorp; gemeente Toneija).
xijereldur:: {C} kustbewoner.
xijernolac:: »Xijernolac.
Xijernolac:: {N} (lightrail/sneltramlijn langs de Zverosta-kust; geopend in 1976/1977);
; (DOM 153/166).
xijesért:: {C} huis aan de kust.
xinâs:: {C} volgorde; kaf jadâk ~: in elke volgorde.
xipaliy:: {I} corrupt.
xipalô:: {I} onbetrouwbaar.
xipalôiy:: {A; mv=enk} onbetrouwbaarheid.
xiss:: {gst} »xizje.
xiyxu'empare:: {U} vertegenwoordigd zijn.
xiyxu'empe:: {K} vertegenwoordigen.
xiyxu'empos:: {C} vertegenwoordiging; quimater ~ (afk= QX): evenredige vertegenwoordiging.
xizje:: {K; gst= xiss} (lett) verwerken.
xizjos:: {C} (lett) verwerking.
x/l:: {afk} (= xulâ »luna).
xla:: {I} extra.
xla•:: {PX} extra•, bij•, over•; »xla-.
xlaagy:: {C} »xlawagy.
xlacate:: {K} in reserve houden; (= »xla• + »wencate).
xlaðôpecc:: {C} onkosten; extra kosten.
xlaðÿn:: {C} toeslag; toelage; (= »xla• + »ðÿny).
xlaencate:: {K} overhouden; (= »xla• + »wencate).
xlaencatos:: {C} overschot.
xlafortiy:: {I} tussentijds (op een ongewone tijd); eft ~ nolos: tussentijdse verkiezingen.
xlaharre:: {K} tegemoetkomen, financieel ondersteunen.
xlaharros:: {C} tegemoetkoming (vrnl financieel); sošala ~: (afk= SOX) bijstandsuitkering; do melde lef eft SOX: hij zit in de bijstand.
xlaherpsa:: {I} onschatbaar.
Xlaherpsa-poiros-covent:: {N} (Erg klooster; gemeente Ef Plâkomer);
.
Xlajes:: {F}.
xlakafte:: {K} bijbetalen.
xlakaftos:: {C} bijbetaling.
xlakômah:: {I} overmatig.
xlapo'er:: {SC} overmacht.
xlarinnos:: {C} bijverdienste.
xlasmurf:: {C} bijslag.
xlât:: {C} mars (militaire tocht).
xlâte:: {U} marcheren; in een stoet/processie meelopen.
xlatnÿr:: |xlanÿr| {C} overuren; ef farte fes ~: overuren maken.
xlâtos:: {C} stoet; processie.
Xlâtos-weg:: {W}
.
xlawagy:: (xlaagy) {C} gratificatie.
xleg:: |X| {C} kogel.
xlegge:: |X| {K} bekogelen (met stenen ed).
xlerše:: |X| {K} vermanen.
xleršos:: |X| {A} vermaning.
xliffa:: |X| {C} (lett) afwerend gebaar; verdedigingshouding.
xliffašene:: |X| {K} veronachtzamen; geen acht slaan op; negeren.
xliffašenos:: |X| {A} veronachtzaming; negering.
xloeâ:: {C; rs= xloet} (fig) standaard.
xloeâ-vobaros:: {C} standaardvorm.
xloet:: {rs} »xloeâ.
xlôm:: {I} (arch/poe) thans, nu.
xlompet:: {gst} »xlompje.
xlompje:: {K; gst= xlompet} ten goede komen aan.
xlompjos:: {C} dat wat ten goede komt.
xlÿ:: |X| {C} nabijheid.
xlÿtiy:: |X| {VZ} (plaats) in de nabijheid van, in de buurt van; gress zâre ~ eft pôstsért: ik woon in de nabijheid van een postkantoor.
X-nânks:: |éks-| {Cmv} röntgenstralen.
xnârf::
- {Aef} toestand, staat; »tjest.
- {I} in een [bepaalde] toestand verkerend.
xnebre:: {K; gst= xnepp} nagaan.
xnep:: {I} naakt (alg); gevild (v dier); kaal (v boomtak); platgebrand (v aarde/akker).
xnepare:: {K} (lett) ontbloten.
xneparos:: {C} (lett) ontbloting.
xnepe:: {U} zich naakt bewegen, zich naakt vertonen; do ~ ânt ef mittus: hij loopt naakt door de kamer; do ~ fes ef mittus: hij zit/staat naakt in de kamer; ef ~ fes ef wertlâ lo: ontmaskerd worden als; do xnepa fes ef wertlâ lo eft fotter: hij werd ontmaskerd als een lafaard; hij bleek een lafaard te zijn.
xnepp:: {gst} »xnebre.
xnóf:: {SC} (fig) greep, grip.
xnófe:: {U} toeslaan, aanvallen (onverwacht iets doen met onaangename gevolgen).
xnófyggiy:: {I; [mv=enk]} slagvaardig; (= »xnófe + »yggiy).
xny:: {I} huidig, hedendaags.
xobani:: {mv} »xobina.
xobina:: {C; mv= xobani} tent.
xobina-abôlg:: {C} huifkar.
Xobina-plep:: {W}
.
xobinifâsto:: {C; mv= ..fâstôe; rsmv= ~tt} [tent]doek; stevig textiel.
xobinifâstôe:: {mv} »xobinifâsto.
xobinifâstott:: {rsmv} »xobinifâsto.
xóbrâbe:: {K} aanmoedigen.
xóbrâbos:: {A} aanmoediging.
xóbre:: {U; gst= xópp} steigeren (v dier).
xóbros:: {C} gesteiger (v dier).
xoche:: {K} splijten, splitsen.
xocher:: {C} steenbreekvaren (L. Asplenium trichomanes).
xochos:: {C} splitsing, splijting (vrnl v hard materiaal).
Xôcÿrðamiy::
- {G} (stad in Tjemp); (DOM 76-77).
- {N} (klein vliegveld; gemeente Xôcÿrðamiy);
.
xodde:: {U} ~ lef: volharden in.
xoddos:: {A} volharding.
Xoðešô:: {G} (stad in Kina).
Xoef:: {J}.
Xoemana-quntiyst:: {G} (ondergrondse waterloop; verbinding met de Cjôstaiff);
.
Xoemana-weg:: {W}
.
xo'et:: {SC} waarheid.
xôfiy:: {I; [mv=enk]} slaperig.
xog:: {I} vaag; afgelegen, stil.
xoge:: {U} afgeven (verf, vuil); vlekken maken (v voorwerp/stof).
Xojelmiy-agru:: {G} (bergtop in Kulano-gebergte; 1460 m hoog);
.
xôlah:: {C} korps (politie ed).
xôlaja:: {C} verdrag.
xolare:: {K} aanbrengen (alg); aanbouwen (bijv aan een woning); aanleggen (weg, kanaal); opbrengen (verf); uitvoeren (maken, bouwen; v plan).
xolarelira:: {I} in aanleg (die aangelegd wordt); eft ~ weg: een weg in aanleg.
xolaro:: {C} terras (verhoogd en/of met balustrade).
xolaros::
- {C} aanbouw (een extra deel aan huis ed).
- {A} het aanbrengen, opbrengen (verf), uitvoeren; uitvoering (iets bouwen of maken; v plan); het aanbouwen (bijv extra deel aan huis); aanleg; het aanleggen (weg, kanaal ed).
xole:: {U} lopen, vervolgen, gaan (weg, rivier ed); zich uitstrekken (afgebakend stukje land; plat dak ed).
xole-bjelt:: {C} transportband; lopende band; bagageband (op vliegveld).
Xoles:: {J}.
Xoless:: |X| {G} (dorp; gemeente Lassos).
Xoless-belt:: |X| {G} (dorp; gemeente Lassos).
Xoless-Nutter:: |X| {N} (station).
Xoless Sucroriff:: {N} (afk= XoSu) "Xoless Suikerfabriek"
(in het dorp Xoless; gemeente Lassos);
.
Xoless-Zeces:: |X| {N} (station).
Xolestajo:: {G} (stad in Jelafo).
Xoles-weg:: {W}
.
xolija:: {C} afstand; bereikbaarheid.
xolija-kette:: {K} (fig) afstand nemen van; zich distantiëren van; (lett) ef oto ef weg ~: de auto is van de weg geraakt.
xolijate:: {I} afstandelijk.
xolijatos:: {A} afstandelijkheid.
Xolije:: {G} (stad in Munt).
xolos:: {C} loop, vervolg, het gaan (v weg, rivier ed); uitstrekking, het zich uitstrekken (afgebakend stukje land; plat dak ed).
xômarsðÿn:: |..zð..| {C} opbrengst (bedrag); (= »xômarste + »ðÿny).
Xomârste:: {F}.
xômarste:: {K} waarborgen, garanderen; instaan voor, garant staan voor; opbrengen (betalen).
xômarstos:: {C} waarborg, garantie; ef melde eft ~: het is gegarandeerd; nÿf xômarstôsta melde, den/..lira ...: er bestaat geen garantie dat ...; ef cônekšos melde eft ~: de aansluiting is gegarandeerd (bij overstappen).
xomiyftâ:: {C} prooi (v roofdier); kliek (etensrest).
xômp:: {C} wezel (L. Mustela nivalis).
Xômp-bengaliy:: {W}
.
Xômp-mirra:: {W}
.
xômp-queff:: {I} zo bang als een wezel.
xone'ite:: {U; vdw= xônet} voortgaan, voortschrijden (tijd).
xone'itos:: {A} voortgang, voortschrijding (v tijd).
xoneitÿ:: {I} (fig) ontembaar.
xônet:: {vdw} »xone'ite.
xong:: {C} moerasspirea (L. Filipendula ulmaria).
xópp:: {gst} »xóbre.
Xoqulliy-dunjes:: {G} (duingebied in Flenazjekk);
.
Xoqulliy-Kents:: {G} (Erg commune; gemeente Pageri);
.
Xoqulliy-pât:: {W}
.
xorôm:: {C} knik[je] (met hoofd).
xorômatjen:: {C} jaknikker (oliepomp).
xorôme:: {U} knikken (met hoofd).
xorômkrum:: {C} haarspeldbocht.
xoses:: {mv} »xoss 1.
- {C; mv= xoses} scherts.
- {gst} »xozje.
XoSu:: {afk} »Xoless Sucroriff.
xôt:: {C} steek, prik.
Xôt:: {G} (stad in Ales).
xôtos:: {C} gesteek, geprik.
xôtÿne:: {K} afsteken (met beitel of spade).
Xôviy:: {M}.
xozjare:: {K} foppen, bij de neus nemen; verschalken.
xozje:: {U; gst= xoss} schertsen, grapje maken.
xozjô:: {C} grap[je].
xozjôc:: {I} grappig, leuk.
xozjôce:: {U} grappig zijn.
xozjôcerÿ:: {I} boertig, zogenaamd leuk.
xozjos:: {A} scherts.
XP:: {afk} »xyfolos-pôstsmurf.
Xubenuke:: {G} (stad op Teujan).
Xubenuke-Port::
- {W}
.
- {N} (station).
Xubrôna-weg:: {W}
.
Xue:: {J} (Chi).
Xugen:: {N}
- (badstrand; gemeente Fjer);
.
- (agrarische supermarkt; gemeente Fjer);
.
Xugen-Fjer:: {N} (station).
Xugen-Kordas:: {G} (dorp; gemeente Fjer); (DOM 95).
Xugen-mirra:: {W}
.
xûk:: {C} (vulg) kont, reet.
xulâ:: {I} volledig; vol (v maan); ef ~ ðÿny: de volle prijs; »luna.
xunatiy:: {I; [mv=enk]} onvindbaar.
xuôe:: {K; gst= xuôt; vdw= xuôliy} toe zijn aan; gress ~ lirde: ik ben toe aan rust; ef xuôliy lirde: de rust waar men aan toe is.
xuôliy:: {vdw} »xuôe.
xuôt:: {gst} »xuôe.
xurgae:: {U} afdwalen (lett).
xuriyme:: {K} stellen; regelen; plaatsen; richten; do xuriymavy sener ârtycla fes L&T: hij wil zijn artikel in L&T (een taaltijdschrift) plaatsen; »krÿm.
xuriymos:: {C} regeling; plaatsing; het richten; het stellen.
Xûrrt:: {F/J}.
Xûsmtu:: |X||M| {G} (dorp; gemeente Toneija).
xûstiche:: {K} ~ flj ón rst: iemand beroven van iets.
xûstiche:: {Krs} ~ rste: iemand beroven.
xûstichos:: {C} beroving.
Xuva:: {M}.
Xwuñgafjy:: |Spok: svungafjy| {F} (Gar).
xÿ:: {III} op dit punt, wat dit betreft.
xÿðu:: {C} ontslag.
xÿðuafiy:: {C} ontslagbrief.
xÿðupónze:: {U} ontslag krijgen, ontslagen worden.
xÿðuvvane:: {U} ontslag nemen.
xÿðuvvanos:: {C} ontslagneming.
xyfole:: {K} bekeuren.
xyfolos:: {C} bekeuring, boete, bon; eft ~ furt 100 herco: een boete/bekeuring van 100 herco.
xyfolos-pôstsmurf:: {C} (afk= XP) strafport.
xÿg:: {I} stout, ondeugend.
xÿjare:: {K} aanvallen.
xÿjaros:: {C} aanval.
xÿje:: {Krs; gst= xÿt} (fig) afkammen, de grond inboren.
xÿjos:: {A} (fig) afkamming, vernietigende kritiek.
xylemé:: {I} onbarmhartig.
xylemée:: {U} onbarmhartig zijn.
xyleméos:: {A} onbarmhartigheid.
xylofonmerr:: |ks| {C} xylofonist, xylofoonspeler.
xylofonos:: |ks| {C; mv= ~z} xylofoon.
xÿmp:: {gst} »xÿmpre.
xÿmp•:: {wst} »xÿmpre.
xÿmpre:: {K; gst= xÿmp; wst= xÿmp•} belemmeren.
xÿmpros:: {C} belemmering.
Xÿmt:: {F/J/M}.
xypâ:: {C} wolf (vrw).
Xyršo-mirra:: {W}
.
Xÿršy:: {F}.
- {I} enkel (niet dubbel).
- {VG} (tegenstelling) ~ ... it: nu eens ... dan weer; ~ ef bidale, it ef kôbo nÿle: nu eens regent het, dan weer schijnt de zon.
xÿspartyiy:: {I} monogaam.
xÿt:: {gst} »xÿje.
xyza:: {VZ} (betrekking) ten teken van, als blijk van; eft pamel ~ miskâniy: een cadeautje als blijk van dankbaarheid.