Dictio N-S: S

s:: (naam vd letter S) és {C; mv= éses}.

's:: »avond; »middag; »morgen; »nacht; »ochtend; »winter; »zomer.

's-:: »avond; »middag; »morgen; »nacht; »ochtend; »winter; »zomer.

saai:: (zonder afwisseling/opwinding) lyrs {I}; (=duf) palgt {I}; een ~/regelmatig leven: eft ritmise poiros.

saamhorigheid:: gequ'ess {SC; mv= gequ'ester}.

sabbat:: sâbat {C}.

sabel:: sabliy {C}.

sabelsprinkhaan:: grote groene ~: hupster ôrešy {C} (L. Tettigonia viridissima).

sabotage:: ðiycynaros {C}.

saboteren:: ðiycynare {K}.

saboteur:: saboterr {C}, ðiycynarer {C}.

sacrament:: sakramentiy {C}.

safari:: safari {C}.

safaripark:: safari-pârc {C}.

safe:: (=kluis) hantlot {C}, monylot {C}; (=brandkast) séf {C}.

saffier:: (materiaal) sâfer {S}; (steen) sâferiyn {C}; van ~ gemaakt; met ~en bezet (saffieren): sâfriy {I}.

saffieren:: (van saffier gemaakt; met saffier bezet) sâfriy {I}; ~ voorwerp: sâferiyn {C}.

saffraan:: safrann {S}, sôfrann {S}.

saffraankrokus:: safrann-krokûs {C}, sôfrann-krokûs {C} (L. Crocus sativus).

saga:: (=sage) saga {C}.

sage:: (=saga) saga {C}; (=heldendicht: typisch Spok/Peg) yzlât {C}; zie ook Sagen in .

sago:: sago {S}.

Saks:: Sâxo |ks| {Cef}.

Saksen:: (in Zuid-Duitsland) Sâxiy |ks| {G}.

Saksisch:: (bv) sâxiy |ks| {IIef; mv=enk}; ~e vrouw: Sâxa |ks| {Cef}; ~e leverworst: Sâxiy-soza |ks| {C}.

salade:: (gerecht met diverse rauwe groentes) fónt {C}; (slaatje: gerecht met sla of andere bladgroente) toslajaÿ = toslajÿ {C}; slaja {C}; gemengde ~: blotofónt {C}.

salamander:: salamândriy {C} (L. Salamandra of Triturus).

salami:: salamiy {S}; (ong: bep soort gekruide worst) kruttsoza {C}.

salariëren:: (=bezoldigen) wagye {K}.

salariëring:: (=bezoldiging) wagyos {C}.

salaris:: ÿrralo {C}.

saldo:: kuram {C}.

salie:: salviy {S} (L. Salvia officinalis); kleinbloemige ~: Lerdu-salviy {S} (L. Salvia verbenaca); valse ~: ÿtro-krutt {C/S} (L. Teucrium scorodonia).

Salomo:: (bijbel) Salomo {N} (afk= Sal).

Salomonseilanden:: Salomon-ilesets {Gef/mv}.

Salomonszegel:: knôzorâ {C} (L. Polygonatum); veelbloemige ~: jakâm-knôzorâ {C} (L. Polygonatum multiflorum).

salon:: (grote woonkamer) salonn {C}.

salonfähig:: (taboe doorbreken; sociaal acceptabel) fianites-oaroamiy {I}.

salontafel:: (bijzettafel: met korte poten) dryk {C}.

salueren:: lôpare {K}.

Salvador:: El ~: Sâlvader {Gef}.

Salvadoraan:: Sâlvadery {Cef}.

Salvadoraans:: (bv) sâlvader {IIef}; ~e vrouw: Sâlvadera {Cef}.

salvo:: torefÿ {C}.

samaritaan:: samaritaniy {C}.

samen::

(tegelijk; met elkaar; in elkaars gezelschap; als één geheel beschouwd) ðônos {III}; (met zijn tweeën) lef wâlkân {WD}; (met meer dan 2) lef hédân {WD}; de twee zusters komen ~ binnen: ef ten sours arfine-fes ðônos/lef wâlkân; de vier broers komen ~ binnen: ef fâr freras arfine-fes ðônos/lef hédân;
~ met (tegelijk met): ðônosef {VZ/VG} (betrekking); ik ga ~ met Petriy op vakantie (in elkaars gezelschap): gress vende ðônosef Petriy helkara zirrot;

»tegelijk.

samenbinden:: binde-zléf {K}; het [samen/vast]binden; datgene wat samengebonden is: bindos {C}.

samendrijven:: (=bijeendrijven: v vee) énare ... lo ðônos {K}; de boerinnen drijven de koeien bijeen: ef keltosz énare ef boerts lo ðônos.

samendrukken:: ðée-ðônos {K}; (=knijpen) preše {K}.

samengeraapt:: (wanordelijk bijeengegraaid) fónopiy {I}.

samengesteld:: ðônosamariy {I}; niet ~ (enkelvoudig): neðônosamariy {I}.

samenhang:: (=verband) een ~ tussen A en B: eft fâgo yargeloh A ur B.

samenhangen:: ~ met: fâgoe {K}; (één geheel vormen) fâgare {U}; ~ met iets (met iets in verband staan): ef melde fest armt flaju.

samenhangend:: fâgoiy {I}.

samenkomen:: armtarfine {U}.

samenkomst:: armtarfinos {C}.

samenleving:: (=maatschappij) (met nadruk op georganiseerd systeem) ðônopros {C}; (met nadruk op verzameling mensen) toveldurÿ {C}.

samenloop::

(lett) (samenvloeiing: v twee rivieren) iymper {C}; (v wegen of rivieren) pijat {C};
(fig) (v omstandigheden) pijatos {A}, ðônosrômos {A}; ~ van omstandigheden (toeval): uss {Aef; mv= usta}.

samenlopen:: (lett: v wegen/rivieren) pijate {U}.

samenpersen:: pûrte {K}, migte-ðônos {K}.

samenpersing:: pûrtos {C}.

samenraapsel:: fónopa {C}.

samenrapen:: (bijeengraaien) fónope {K}.

samenscholen:: foste {E}; ef qugle fost.

samenscholing:: fost {C; mv= fosten}.

samensmelten:: smelte-ðônos {U}; doen ~ (fig): smeltare {K}.

samensmelting:: smeltos {C}.

samenspannen:: (fig: onder één hoedje spelen) ðônos-trekke {U}; ~ met (heulen met: de vijand): kuralfe lef {U}.

samenspanning:: (fig) ðônos-trekkos {A}; (het heulen) kuralfos {A}.

samenstel:: (=stelsel) tiyneren {C}; (fig: combinatie) ðônosame {C}.

samenstellen:: ðônosamare {K}; iets wat samengesteld is (lett: samenstelling): ðônosamaros {C}; iets ~ uit: ðônosamare flaju mip.

samensteller:: (alg) ðônosamarer {C}; (schrijver: ve boek) mipÿrômer {C}.

samenstelling:: (lett: iets wat samengesteld is) ðônosamaros {C}; (v voedingsmiddel/gewas) ÿrûša {C}; chemische ~: cônsepp {C}.

samenstromen:: (lett/fig: =samenvloeien) zusle {U; gst= zuss}; (=samenvloeien: v twee rivieren) iympe {U}, pijate {U}.

samenstroming:: (lett: =samenvloeiing: plaats waar twee rivieren samenkomen ed) zuslos {C}.

samentrekken:: are {K}; (spier) armttrekke {U}.

samentrekking:: aros {C}; (spier) armttrekkos {C}.

samenvallen:: (fig) fesare {U}; het ~ (samenvalling): fesaros {A}.

samenvalling:: (het samenvallen) fesaros {A}.

samenvatten:: ðônose {K}, ÿroze {K}; het ~ (samenvatting): ÿrozos {C}; wat samengevat is (=samenvatting): ðônosos {C}.

samenvatting:: (het samenvatten) ÿrozos {C}; (wat samengevat is) ðônosos {C}.

samenvloeien:: (lett/fig: =samenstromen) zusle {U; gst= zuss}; (=samenstromen: v twee rivieren) iympe {U}.

samenvloeiing:: (lett: =samenstroming: plaats waar twee rivieren samenkomen ed) zuslos {C}; (=samenloop: v twee rivieren) iymper {C}.

samenvoegen:: are {K}, tuksttâpe |tukstâpe| {K}; het ~: tuksttâpos |tukstâpos| {C}; hecht ~: tâpe zléf {U}.

samenvoeging:: aros {C}; (het samenvoegen) tuksttâpos |tukstâpos| {C}.

samenvouwen:: (=opvouwen) ðônos-folte {K}; het ~ (het opvouwen): ðônos-foltos {C}.

samenwerk:: »samenwerking.

samenwerken:: ~ met (meewerken met): ðônosrôme {K}; het ~ (lett: het gemeenschappelijk met elkaar werken): ðônosrômos {C}; (samen iets doen, vooral op zakelijk gebied) ÿrfyte {U}.

samenwerking:: (lett: het gemeenschappelijk met elkaar werken) ðônosrômos {C}; ðônos-ÿrôm {C}; (fig: onderlinge invloed) ðônosrômos {A}; in ~ met: lef ðônos-ÿrôm rifo/tukst (vz-uitdr).

samenwonen:: (zn) ðônos-zâros {C}.

samenzijn:: (zn) ðônoseldos {C}.

samenzweren:: ef kette mre'inniy {C}.

samenzwering:: (complot) mre'inniy {C}.

Samoa:: Samoa {G}.

Samuel:: (bijbel) Samul {N} (afk= Sam).

sanatorium:: sanatorym {C}; zie ook Sanatoria in .

sanctie:: (straf) pûnyros {C}.

sandaal:: (open schoen) dârtyg {C}; (met bandjes tussen de tenen) leirmust {C}.

saneren:: sanere |..ÿje| {K}.

sanering:: (alg) saneros {C}; (weer financieel gezond maken) poerteros {A}.

Sanmarinees::

(zn: bewoner) Sinto-Mariny {Cef};
(bv) sinto-marino {IIef}; Sanmarinese vrouw: Sinto-Marina {Cef}.

San Marino:: Sinto-Marino {G}.

Saône:: (Franse rivier) Saône |sône| {G}.

sap:: (v vruchten) sef {S}; een glas ~: eft sefa {C}.

sappig:: (v fruit) sefiy {I}; mals en ~ (bijv biefstuk): pjâlp {I}.

sappigheid:: (v fruit) sefiyta {S}.

sarcastisch:: ósta {I}.

Sardijns:: (uit/van Sardinië) sârdenna {IIef}.

sardine:: cÿrtolôfo {C; mv= tolôfft} (L. Clupea pilchardus).

Sardinië:: Sârdenna {G}.

sarren:: ârtitte {K}.

satansboleet:: dufja-tlôc {C} (L. Boletus satanas).

satelliet:: satelitiy {C}.

satijn:: prismtiy |M| {Sef; rs= prismtiyt}; van ~ gemaakt (satijnen): prismtiy |M| {I}.

satijnen:: (van satijn gemaakt) prismtiy |M| {I}.

satijnzwam:: giftige ~: fâkomm-koibrer {C} (L. Entoloma sinuatum).

satire:: (=hekeldicht) cÿrspoit {C}.

Saturnus:: Saturnes {N}.

Saudi-Arabië:: Saudi-Arabyja {G}; »Arabi- (en afleidingen).

sauna:: (zoals in Finland) sana {C}; »kuurbad; zie ook Sauna's in .

saus:: (alg) sôsa {S}; dikke ~ (gelei): frylópiy {S}; pikante ~: riypsa {S}; (=jus) râns {C}; (bruine jus met maggi-aroma) soss {S}; [gestoofde] vis in ~: sôsa-gÿtliy {Sef}.

savooiekool:: Milenc-ÿry {C/S}.

scalpel:: froknyfo {C}.

Scandinavië:: Skândinaviy {G}.

Scandinaviër:: Skândinavo {Cef}.

Scandinavisch:: (bv) skândinaviy {IIef; mv=enk}; ~e vrouw: Skândinava {Cef}.

scanner:: (digitaal apparaat om afbeeldingen te lezen) jepsarer {C}.

scenario:: stâgafiy {C}.

scene:: »scène.

scène:: (theater) skén {C}; (emotionele uitbarsting) sôgos {C}; [er] een ~ [van] maken (tekeergaan): ef stâge lo eft ÿtinelira merdlôk; in ~ zetten (=ensceneren): skénsÿrte {K}.

scepter:: (=waardigheidsstaf) sproa {C; rs= sprót}.

sceptisch:: ksvifiy {I}.

schaaf:: ÿrojel {C}, râšer {C}.

schaafwond:: kôrge-qulos {C}.

schaak:: (het spel) šek {C}; ~ spelen (schaken): šekmerre {U}.

schaakbord:: šeknregtâ |šekregtâ| {C}, šek-šolg {C}.

schaakspel:: šek {C}, šekmert {C}.

schaakspeler:: šekmerr {C}.

schaakstuk:: šektiyn {C}.

schaal::

(alg: =kom/kan) knurf = knuf {C}; gebogen ~: stôl {C};
(v aardewerk) (=schotel/terrine) sgûla {C}; (=pot/kruik) zâps {C};
(v ei): (om ei heen) quâstiy {C}; (van ei afgepeld) quâstos {C};
(=wijzerplaat: rond, met verdeling in uren, kilometers ed) daqujess {C};
(fig) (verhouding: v landkaart ed) zâlt {C}; op grote ~ (=veelomvattend): utfinacc {I}; op kleine ~ (=beknopt): naracc {I}.

schaamte:: iyrkos {A}; (het schamen) sgemmos {A}.

schaamteloos:: eprâgstiy {I; mv=enk}, ideiyrkiy {I}.

schaap::

(ntr) hâpyja {C}, oves {C} (dl= Lomky); (dat nodig geschoren moet worden) pâlta-hâpyja {C}; (dat pas geschoren is) tÿfos {C} (dl= Oost-Berref), tyfos {C} (dl= West-Berref); gevlekt ~: lâstôf {C} (dl= Peg);
(mnl) (=ram) ramiy {C}, qurk {C}; gecastreerd ~ (=hamel/weer): vlâk {C};
(vrw) (=ooi) efti {C}, oves {C} (dl= Lomky); jong ~ (vrw lam): lâmbe {C};
("bultbok": bruin tot zwart gekleurd Spok schaap, zeer algemeen op de môliys) brâfoh (brahfô) |brâfô| {C} (L. Ovis nigra);
(sprkw) hij heeft zijn ~jes op het droge (het is hem gelukt): do ef rimm minkede; do wârbimapyro.

schaapachtig:: ~ kijken: âpyjoe {U; vdw= âpyjer}; ~ kijkend persoon: âpyjatjen {C}.

schaapherder:: mojeruoû {C; rs= mojeruot}.

schaapskooi:: mojeru {C}.

schaar:: (om te knippen) lafex {C}; (klein; ook pincet) blermiys {C}.

schaars:: rofómiy {I; [mv=enk]}.

schaats:: cheltiy {C}.

schaatsen:: chelte {U}.

schaatsenrijder:: (wants) knurfel-farter {C} (L. Gerris lacustris).

schaatstocht:: cheltos {C}.

schacht:: (=cilinder) renôðoh {C}; (v speer) tos {C; mv= tôse of tosz}; (v mijn) sgâg {C}.

schade:: sgâtos {C}, nenniy {C}; de gezondheid ~ doen (schaden): nenie {K}.

schadelijk:: nenn {I}; ~ voor: nenn armt/yargeloh (evtl als vz-uitdr); ~ zijn voor: ef melde nenn armt/yargeloh; ~ zijn (gevaarlijk zijn; kwaad kunnen): lÿchimône {E}.

schaden:: (de gezondheid schade doen) nenie {K}.

schadevergoeding:: wâms {C}; (verhaal) nenniy-armtganos {A}.

schaduw:: omber {C}, iðâf {C}; ~ werpen op (lett: overschaduwen): lâðâfe {K}; ~ werpen [op] (fig): ef qugle iðâfs [helkara].

schaduwen:: (stiekem volgen) iðâfe {K}; het ~: iðâfos {C}.

schaduwgevend:: (=schaduwwerpend) omber-zop {I}.

schaduwloos:: net-ombersót {I}.

schaduwrijk:: (=lommerrijk) ombersót {I}.

schaduwwerpend:: (=schaduwgevend) omber-zop {I}.

schaften:: lirdare {U}; spépe {U} (pop).

schafttijd:: (lunchpauze) lirdaros {C}; spépos {C} (pop).

schakel:: (alg; ook =gewricht) qublell {C}; (in ketting) lâft {C}; (onderdeel v iets: =lid) mart {C}.

schakelaar:: kenker {C}; ([bedienings]knop) cnô {C}.

schakelbord:: kenke-ÿrpaafâ {C}.

schakelen:: (elektriciteit ed) kenke {K}; het ~ (lett: schakeling): kenkos {C}; (versnelling in auto) poke {U}.

schakeling:: (lett: het schakelen) kenkos {C}.

schakelmateriaal:: (=installatiemateriaal) xagde-partes {Cmv} (ihb alles om een elektrische installatie aan te leggen).

schakelsysteem:: kenkos {C}.

schaken:: (schaak spelen) šekmerre {U}; (roven/ontvoeren ve vrouw) idegabane {K}.

schaker:: (=schaakspeler) šekmerr {C}; (vrouwenontvoerder) idegabaner {C}.

schakeren:: (schakéren) (kleuren) marâstate {K}; (fig) ferbjare {K}.

schakering:: (v kleuren) marâstatos {C}; (fig) ferbjaros {A}.

schaking:: (vrouwenroof) idegabanos {C}.

schallebijter:: paarse ~ (kever): glânte-mofsnerf {C} (L. Carabus violaceus).

schallen:: (vrnl stem) prûste {E}; (echoënd klinken) qunnde {E}; (=schetteren: trompet/harde muziek) sketse {E}; laten ~ (laten klinken): liynbe {K}; het laten ~: liynbos {C}.

schamel:: wârf {I}; (=pover) bavriy {I; [mv=enk]}.

schamen:: zich ~ [voor]: iyrke {K}, sgemme [armt] {Upr}; zich dood ~: ef iyrke lo eft gôl ucha'occ; iemand die zich snel schaamt/geneert: sgemme-blâsblac {C}; het ~ (schaamte): sgemmos {A}.

schamper:: (met minachting) togytôs {I}; ~ lachen: tjége {U}; ~ gelach: tjégos {C}.

schandaal:: sgândalo {C}, prex {Aef}; ~ veroorzakend (schandalig): prexludi {I}.

schandalig:: (als een schandaal) prex {I}; (schandaal veroorzakend) prexludi {I}.

schande:: ciynitros {A}, sgânt {C}; te ~ maken: ciynitriffe {K}.

schandelijk:: ciynitriy {I}; ~ zijn: ciynitre {E; gst= ciynitt}; ~ vinden en afkeuren: nitre {K; gst= nitt}.

schandvlekken:: ~ [als] (fig: brandmerken): ef kette eft stâmp zÿtâ.

schans:: (verdediging) sgâns {C}.

schapenboer:: hâpyja-kelte {C}.

schapengras:: hâpyja-kles {S} (L. Festuca ovina).

schapenhorzel:: [hâpyja-]sûms {C} (L. Oestrus ovis).

schapenscheerfeest:: tÿfos {C} (dl= Oost-Berref).

schapenvacht:: (geprepareerd) dÿtânt {C}.

schapenvlees:: hâpyjatiyse {S}.

schapenzuring:: hâpyja-âgt {C}, môliy-âgt {C} (L. Rumex acetosella).

schar:: (vis) dabe {C} (L. Limanda limanda).

schare:: (=menigte) clûma {C}.

scharen:: zich ~ achter: sÿrte blef {Upr}.

scharlakenrood:: skârlât {I}.

scharnier:: greferi {C}.

scharrelen:: (klussen/karweitjes opknappen) scvÿze {K}; (kip) sûrte {E}.

schat:: (=kostbaarheid) mony {C}; (geheim/verborgen) pôndo {C}; (=lieveling) jôllif {C}; ~je (liefje): belt {C}, belkâle {C}, derr {C} (pop).

schaterlach:: tarrzjeros {C}.

schaterlachen:: tarrzjere {U}.

schatje:: belt {C}, belkâle {C}, derr {C} (pop).

schatkamer:: monymit {C}; (geheim/verborgen) pôndomit {C}.

schatrijk:: (zeer veel bezittingen) jôl-šadoriy {I}; (zeer veel kapitaal) jôl-ielba {I}.

schatten:: (=ramen) njame {K; vdw= nja}; ~ op (=taxeren op): kôle fes {K}; het ~ (schatting): kôlos {A}; »waarde.

schattig:: (=beeldig) lovve {I}, gylla {I}.

schatting:: (=raming) njamos {C}; (het schatten/taxeren) kôlos {A}.

schaven:: (=schuren) kôrge {K}; (v hout) râše {K}.

schavot:: [koffon-]ykelp {C}.

schede:: (v zwaard) ÿpolâ {C}.

schedel:: scôl {C}, brenkâ-celf {C}.

scheef:: (=schuin) jag {I}; schots en ~: lutt ur jag; (fig) kell {I}; ~ gaan staan ([gaan] hellen): fûrtse {U}; ~ gaan (fig: de verkeerde kant opgaan: v persoon): derângere |..ÿje| {U}.

scheefgezakt:: blôf {I}.

scheefzakken:: (=verzakken) kelle {U}.

scheel:: stett {I}.

scheenbeen:: fruma {C}.

scheepsjongen:: (zwabber) dec-kloitt {C; mv= ..-klôt}.

scheepsrecht:: (sprkw) driemaal is ~: ef dur kolinis riffe eft rônter.

scheepsruim:: sima {C}.

scheepston:: (1 m³) tôn {C} (afk= T).

scheepstouw:: (=tros) tôrs {C}.

scheepswerf:: tek {C}.

scheepvaart:: njebopiy {C}.

scheerapparaat:: râše-âparatâ {C}, râšer {C}.

scheerkwast:: sep-brâst {C}.

scheerlijn:: idetamÿros {C}.

scheerling:: gevlekte ~: per-larder {C}, dufja-tjokâs {C} (L. Conium maculatum).

scheermes:: rits {C}.

scheet:: (=wind) rûts {C}.

scheidbaar:: terpamiy {I}.

scheiden::

(uit elkaar doen/houden) ~ [van]: terpe [lÿ] {K};
(ontbinding v huwelijk) ~ [van]: idemariane [ón] {U} (ón is vz);
~ van elkaar (alléén wederkerig): ÿrterpe wâlkân {U} (arch); de twee goede vrienden moeten van elkaar ~: ef perdÿr quista frints ÿrterpûs wâlkân.

scheiding::

(het scheiden) terpos {C}; (grens tussen twee dingen) terpa {C};
(=echtscheiding) idemarianos {A}; ~ van tafel en bed: korsamm-terpos {C};
(in haar) mir-rimm {C}.

scheidslijn:: terpe-fini {C}.

scheidsrechter:: baxeskater {C}.

scheikunde:: (=chemie) gemiy {C}.

schel::

(zn: =bel) zeft {C}.
(bv) (=schril) (v geluid) hent {I}; (v geluid, kleur, kleurencombinatie) psermt {I}; praten met ~le stem: scegge {E}; [gepraat met] ~le stem: sceggos {C}.

Schelde:: Scelt {G}.

schelden:: zae {U; gst= zat}; ~ op (iemand uitschelden): zaare {K}; ~ [tegen]: lajete {K}.

scheldnaam:: zae-quanka {C}.

scheldpartij:: lajetos {C}.

schelen::

(=deren) uxârte {K}; het kan mij niet[s] ~ (het deert mij niet[s]): ef nert uxârtecû gress; (vgl) het doet mij geen verdriet: ef nert uxârte gress;
(onverschillig zijn) het kan me niet[s] ~: gress nert wékorare ef;
(verschil maken) ef farte roffottô; dat scheelt 10 euro: 10 euro farte roffottô; erg veel scheelt het niet: ef farte roffottô noi pert;
(=mankeren) melde ûqu |mÿ/me| {U}; ik scheel niets; mij scheelt niets: flâjû melde ûqu gress;
het scheelt niet veel of ...: (nog net niet) hae {III} (arch); (speciale constructie met tdw) ef vûmse ..lira; het scheelde niet veel of ik had een ongeluk: gress vûmso lelperrelira eft moplariy; het scheelt niet veel of het vriest: ef vûmse cryrelira (het is tegen het vriespunt aan); het scheelt niet veel of de boom is dood (de boom is zo goed als dood): ef vildul vûmse meldelira koffon.

schelf:: (=schoof: hooi) ljocc {C}, bôdre {C} (dl= Liftka).

schellen:: (=bellen) zefe {U}.

schelling:: (munteenheid) šilen {C}.

schelm:: (=deugniet) myssa {C}; (=rakker) kâle {C}.

schelp:: mutlek {C}.

schelpenbrander:: (beroep) mutlek-buratjen {C}.

schelpenbranderij:: (om kalk te maken) mutlek-burâs {C}.

scheluw:: hatenx |X| {I}.

schelvis:: heânto {C} (L. Melanogrammus aeglefinus).

schema:: sgema {C}.

schemeren:: (halfdonker zijn/vaag zichtbaar zijn) ÿrene {U}; (als de zon onder gaat) tofkoffe {U}.

schemering:: (halfdonker) ÿrenos {C}; [avond]~ (tussen "tof" en "miskof"): tofkof {C}; (bij zonsop- of -ondergang) wassiy {C} (dl= Tigof).

schemerlamp:: ÿrentat {C}; staande ~: pazzotat {Crs}.

schenden:: (alg) jÿsefðe {K}; (=overtreden) dûccle {K; gst= dûcel; wst= dûcl•}; de rechten worden geschonden: ef inéchosz efa dûccle; geschonden worden (fig): paneffe {Upr}.

schending:: (alg) jÿsefðos {A}; (=schennis) dûcclos {A}.

schenen:: iemand tegen de ~ schoppen (fig): ef tôrte tygtja ef frumas rifo rast.

schenkel:: (bot met vlees) krest {C}.

schenken::

(lett: v vloeistof) ~ in: lorgisse ón {K}; ze schenkt de thee in het kopje: eup lorgisse ef miyna ón ef tašâ; het kopje wordt door haar vol thee geschonken: ef tašâ lorgisselitâ pai eup enn ef miyna; te vol ~ (zodat het over de rand loopt): pâltlorgisse {K}; ze heeft het kopje te vol geschonken: eup ef tašâ pâltlorgisse; hij schenkt de koffie uit de kan in het kopje: do paine ef cafer mip ef câne fes ef tašâ;
(=verlenen/geven) (fig: toegang/hulp/vrijheid ed; lett: deftig voor "geven") ÿstrjôfje ón |ÿstôfje| {K; gst= ÿstrjôff}; strjôfje ón |stôfje| {K; gst= strjôff} (arch/poe/jur); de ridder schenkt de slaaf zijn vrijheid: ef câblân strjôfje ef jolaiy ón ef slaviy; »geven;
het leven ~ aan: poirare {K}.

schenking:: (het schenken/geven) ÿkettos {A}; (fig: =verlening: toegang/hulp/vrijheid ed) ÿstrjôfjos |ÿstôfjos| {A}.

schennis:: (=schending) dûcclos {A}.

schep:: (=spade) ych {C}; (met korte steel) zeze {C}; (zoveel als er op een spade kan) ychos {C}, proos {C}; een ~ zand: eft ychos/proos rifo pleko.

scheppen::

(met schep) proe {K}, yche {K}; het ~ (geschep): ychos {C};
(=creëren) qummerte {K}; het ~: qummertos {A}; behagen ~ in: ef putte xârfanos mip {A}.

schepper:: qummertatjen {C}.

Schepper:: de ~ (God): Qummertatjen {N}.

schepping:: (wat geschapen is) qummertos {C}; (het scheppen) qummertos {A}.

schepsel:: qummertalé {C}.

scheren::

(v baard) râše {K};
(v schaap) râše {K}, tÿfe {K} (dl= Oost-Berref); tyfe {K} (dl= West-Berref); het ~: râšos {C}, tÿfos {C} (dl= Oost-Berref); tyfos {C} (dl= West-Berref); schaap dat nodig geschoren moet worden: pâlta-hâpyja {C};
(v heg/struik) ole {K; vdw= pole};
(snel bewegen) tiykse {U}; ~ over/langs (rakelings gaan langs): fymše {K}; de meeuw scheert over het water: ef meve fymše ef knurfel; het ~: tiyksos {C}, fymšos {C}.

scherenkust:: (kust met veel rotsen) ûcsijera = ûxijera |ks| {C}.

scherf:: (glas/aardewerk) tât {C}.

schering:: murt {C}; »inslag.

scherm::

(=paneel: vooral in samenstellingen) ÿrpaafâ {C};
(om iets tegen te houden; ook: =schild) paaftos {C}; •scherm: •paaf {SX > c}; van een ~ voorzien: paafte {K};
(=beeldscherm: v tv/computer ed) vitrynn {C}, nÿle-kerpa {C};
(=projectiescherm: v film ed) nÿle-kerpa {C}.

schermen:: (ww: met degen ed) pagiyrtare {U}; (zn: schermsport) pagiyrtaros {C}.

schermhavikskruid:: delg-lofa {C/S} (L. Hieracium umbellatum).

schermsport:: pagiyrtaros {C}.

scherp::

(zn: v mes) két {C}.
(bv)
1. (niet bot: v mes ed) nepjoh {I}, sgârf {I}; ~ maken (slijpen): ôtosme {K; gst= ôtoss}; ~ maken (verscherpen): idepjochare {K}; ~ worden ([zich] verscherpen): idepjoche {U};
2. (v hoek/bocht) klôrt {I}, migt {I};
3. (v kant/foto) klôrt {I}; ~ worden (verscherpen: lett/fig): klôrte {U}; het ~ worden (verscherping: lett): klôrtos {C};
4. (v gehoor/gezicht) migt {I};
5. (fig) (=ruw/rauw) ras {I}; (v wind) wért {I}; (v pijn/smaak) riyps {I}; (v concurrentie) gûfren {I};
6. op ~ staan (wapen, klem): ef melde jelp {III}; hij zet de discussie op ~: do vyche ef diskušo lo migt.

scherpschutter:: revatjen {C}.

scherpte:: (v mes ed) sgârfiy {C}; (v kant/hoek/bocht/foto) klôrtiy {C}; (v pijn/smaak) riypsa {C}.

scherpzinnig:: agrenâlkiy {I; [mv=enk]}.

scherpzinnigheid:: agrenâlker {A; mv=enk}.

scherts:: xozjos {A}, xoss {C; mv= xoses}.

schertsen:: (grapje maken) xozje {U; gst= xoss}.

schets::

(tekening) (vlot: als kunstwerk) ÿrlântos {C}, ÿrlântafiy {C}; (vluchtig: als voorstudie voor meer gedetailleerde tekening) todravos {C};
(=opstel) storiy {C};
(globaal) (vertelling) torafanos {C}; (opschrijven) japainos {C};
(ontwerp/concept) nett {C}.

schetsen::

(tekenen) (vlot: als kunstwerk) ÿrlânte {K}; (vluchtig) todrave {K};
(in grote lijnen) (vertellen) torafane {K}; (vertellen/opschrijven) japaine {K}.

schetteren:: (=schallen: trompet/harde muziek) sketse {E}; (grote mond opzetten/luidruchtig beweren) westare {K}.

scheur:: rôft {C}, piylasô {C}; met ~en (gescheurd): rôftiy {I}; ~en gaan vertonen (verzakken: v huis): poire {U}.

scheurbuik:: skârbiyk {C}.

scheuren::

(trans) piylase {K; vdw= piylasô}, ky'are {K; gst= kyar}; hij scheurt het papier [af]: do piylase ef kornin; het ~ (gescheur): ky'aros {C}; in stukjes ~ (versnipperen): tâtare {K}; het ~ (gescheur): piylasos {C};
(intrans) piylase {Upr; vdw= piylasô}; het papier scheurt: ef kornin sen piylase;
(hard rijden) châe {U}; hij scheurt door de snelle straatjes: do châelira chyvelira mitai ef nar mirras.

scheut:: (loot: v tak) lâs {C}; (v vloeistof) lorg {C}.

schichtig:: trâft {I}.

schielijk:: (=haastig) tramm {I}.

schier:: (=bijna) topijâ = topije {I} (arch/poe); »bijna.

schiereiland:: holfe-ileset |hofe-| {C}.

schietbaan:: reve-lirrotiy {C}.

schieten::

(intrans) reve {U};
(trans) ~ op (=beschieten): reve {K}; reve tygtja {U}; (vrnl met vuurwapen) šote {K};
(snel bewegen) fsiyke {U}; de haas schiet de heg in: ef aša fsiyke fesdu ef grûs.

schietgat:: (in muur) cômiys {C; mv= cômiylâ}.

schietlood:: ÿrûðy {C}.

schietpartij:: šotos {C}.

schietschijf:: rener {C}.

schietstoel:: catapulta-ferdu {C}.

schietwilg:: (=knotwilg) knurfel-iextô {C} (L. Salix alba).

schiften:: (v melk) wegte {U}; (uitzoeken) mipcolye {K}; (fig) mipbautoe |mipa..| {K}.

schifting:: (het uitzoeken) mipcolyos {C}; (fig) mipbautoos |mipa..| {C}.

schijf:: (alg: rond en dun) mul {C}; (vrnl technisch) disc {C}; (niet per se rond; =plak: vlees/worst) vlep {C}.

schijfkamille:: gôl anurfÿ {C/S} (L. Matricaria matricarioides).

schijn::

(zn) (=vertoon) šovos {A}; (=spoor) glânt {C}; geen ~ van kans: nÿf glânts rifo chânt;
(niet echt; namaak•) nirr {I}, lo {I}; to• {PX.zn}; •erÿ {SX.add}; (to• is prod bij zn, en improd bij add; •erÿ is prod bij add; lo wordt pas dan gebruikt als het gebruik v to• niet gewenst/mogelijk is); vertoning/schijnvertoning: šovos/tošovos; vroom/schijnvroom: ûbléja/ûbléjaerÿ; dood/schijndood: koffon/tokoffon; een schijnvriendelijke/niet echt vriendelijke man: eft lo piaquan merater.

schijn•:: »schijn 2.

schijnbaar:: (=ogenschijnlijk) ÿrmoiy {I}.

schijndood:: tokoffon {I}.

schijnen::

(v licht/zon) (branden) nÿle {E}; ~ op/over (=beschijnen): lânÿle {K}; fel ~ op (blakeren): fére {K}.
(niet zeker; de indruk geven)
1. (lijken) ~ [te zijn]: tóte beri/den {U}; hij schijnt ziek te zijn (hij lijkt ziek [te zijn]): do tóte beri melde kinur;
2. (bewering; wat anderen zeggen) ~ te zijn (er wordt beweerd dat ...): ÿrmoie {K; gst= ÿrmoit; vdw= ÿrmót}; Lerdu schijnt miljonair te zijn (men zegt dat Lerdu miljonair is): Lerdu ÿrmoie eft miljonarr; het verhaal schijnt waar [te zijn]: ef storâs ÿrmoie trufô (invoeging v lo is incorrecte spr: ef storâs ÿrmoie lo trufô);
3. (met nadruk op gerucht: wat volgens anderen wel mogelijk is) pe beri {U; gst= pet}; hij schijnt ziek te zijn (men zegt dat hij ziek is): do pe beri melde kinur; hij schijnt morgen te komen: do pe beri arfine mas.

schijnexcuus:: (=uitvlucht) toellerios {C}.

schijnexecutie:: (schijnproces; his: als "milde" straf) fyrja {C}.

schijnheilig:: tovyrtosiy {I}; (niet echt bescheiden) toelx |X| {I}.

schijnkabinet:: toÿrtâness {C; mv= toÿrtânester} (waarvan drie of meer ministers demissionair zijn; meestal gaat het hele kabinet dan vallen).

schijnproces:: (schijnexecutie; his: als "milde" straf) fyrja {C}.

schijnsel:: licht~: armtâ {C}; (stralen: v licht/zon/maan ed) nÿlos {C}; fel ~: féros {C}; (zoals het licht valt; lichtval) nÿl {C}.

schijnspurrie:: (plant) tosperg {C} (L. Spergularia); rode ~: mindefit tosperg (L. S- rubra); zilte ~: zé-tosperg {C} (L. S- marina).

schijntje:: (klein beetje) prôxer {C}.

schijnvertoning:: tošovos {C}.

schijnvroom:: ûbléjaerÿ {I}.

schijnwerper:: nÿler {C}; [grote] ~ (voorop auto/locomotief, in theater/stadion): cârbitat {C}.

schijt:: (=stront) chÿt {S} (spr), skés {S} (spr), pék {S} (vulg), st[r]ÿf {S} (vulg); ~/lak aan iets hebben: ef bloe sener bôrs ón flaju.

schijten:: chÿte {U} (spr), péje = péke {U} (vulg); ~ op (volschijten): lâchÿte {K} (bijv vogels die alles bevuilen).

schik:: (=pret) géta {C}; (vooral inwendig) kmulle {C}.

schikken:: (in orde brengen) ÿréste {K}; (v bloemen ed) fest-giffe {K}; (beide partijen wat toegeven) tukstcÿrane |..ksc..| {U}; zich ~ naar: nakirture {K}; het zich ~: nakirturos {A}.

schikking:: (v bloemen ed) fest-giffos {C}; (beetje toegeven v beide partijen) tukstcÿranos |..ksc..| {A}.

schil:: (peul/dop) plûf {C}; (om een vrucht heen) quâstiy {C}; (van een vrucht afgeschild) quâstos {C}.

schild::

(v schildpad ed) front {C};
(wapentuig) ÿrpaafâ {C}; (langwerpig) nreg {C}; (Oudspok; 15e-16e eeuw) chutân {C}; in zijn ~ voeren (stiekem van plan zijn): caliyce {K};
(=scherm) paaftos {C}; •schild: •paaf {SX > c}; van een ~ voorzien: paafte {K}.

schilder:: (huisschilder) verfuto {C}; (artiest) platiraner {C} (alg), verfuter {C} (pop).

schilderachtig:: verfute-âp {I}.

schilderbeurt:: verfutos {C}.

schilderen:: (=verven) verfute {K}; (fig: =beschrijven) vro'egie {K}; (als kunst) kûra-verfute {K}; de schuur moet nodig geschilderd worden: ef kul mennirre eft lamir verfutos.

schilderij:: platiranu {C; mv= platiranûe; rsmv= platirane}.

schildering:: (let: het verven; wat geverfd is) verfutos {C}; (fig: =beschrijving) vro'egios {C}.

schilderkunst:: verfutkûra {C}, verfute-kûra {C/S}.

schildersbedrijf:: (nadruk op de verkoop v verf, kwasten ed) verfu-misan {C}; (nadruk op uitvoeren v schilderwerk) verfutâs {C}.

schilderwerk:: (artistiek) qummertiyn {C}; (werk v huisschilder) toverfutosÿ {C}, lâcos {C} (pop).

schildklier:: nreglaes {C}.

schildknaap:: ennderân {Crs}.

schildpad:: crôtjû {C}.

schilfer:: ÿls {C}.

schilferen:: ÿlse {U}.

schillen:: quâste {K}; het ~ (geschil): quâstos {C}.

schilling:: (munteenheid) šilen {C}.

schilmesje:: quâste-texo {C}.

schim:: nyrjâ {C}.

schimmel:: (bij bederf) natriychos {C}; (wit paard) grister {C}.

schimmelen:: natriyche {U}.

schimmelziekte:: natriyche-kinâ {SC}.

schimpen:: ~ op: péme {K}.

schip:: (=boot) karé {C}; (v kerk) elder {C}; (fig) het zinkende ~ verlaten: ef fistôre cupp ef zalatrelira karé; ~ van de woestijn (kameel): dester-karé {C}; zie ook Schepen in .

schipbreuk:: njebostûrt {C}.

schipbreukeling:: njebostûrter {C}.

schipper:: sgepper {C}; (marinerang: sergeant-majoor) karé-seršent {C}; voor militaire rangen, zie .

schipperen:: (geven en nemen) jagre {E; gst= jagret}.

schitteren:: (lett/fig: stralen) tjiykéte {E}; (=uitblinken) kafarmâte {U}; water dat in het zonlicht schittert: tlette {C/S}.

schitterend:: (=prachtig) hordaos {I}, ojic {I}; (fantastisch, heel erg mooi/goed) kâg {I}; ~ zijn: kâge {K}.

schittering:: (lett/fig: straling) tjiykétos {C}.

schminken:: (opmaken: v gelaat) pevutre {K; gst= pevutt}; het ~: pevutros {C}.

schobbejak:: (=schooier) jârfer {C}.

schoeien:: »leest.

schoeisel:: tomustÿ {C}.

schoen:: (aan voet) must {C}; te grote ~: frokaré {C} (pop/iro); een paar ~en: eft tomustÿ {C}.

schoenmaker:: mustrif {C}, must-riffent {C}.

schoensmeer:: must-pâsta |musp..| {S}; bruine ~: miterus {S}; zwarte ~: doffiy {S}.

schoenveter:: mustbent |muzb..| {C}.

schoenwinkel:: must-misan {C}.

schoep:: (=blad: v waterrad/scheepsschroef/ventilator ed) venn {C}.

schoffel:: (tuingereedschap) otreff {C}.

schoffelen:: otreffe {K}; het ~: otreffos {C}.

schoffelwerkzaamheden:: (het schoffelen) otreffos {C}.

schoft:: (=schooier/schurk) jârfer {C}; (=ploert) stûfta {C}; (v paard) ûnft {C}.

schok::

(lett) (klap; ook elektrisch) st[r]ekos {C}; (stoot) chycc {C}, chycos {C}; met een ~/stoot: lûpt {I}; de auto komt met een ~ tot stilstand: ef oto sen festencate lûpt;
(fig) (grote schrik) chycos {A}.

schokbreker:: (=schokdemper) st[r]ek-jéns {C}.

schokdemper:: »schokbreker.

schokken:: (lett) st[r]eke {K}; (schudden) chyce {U}; (fig) (hevig doen schrikken) chycare {K}; (fig) het ~: chycaros {A}.

schokkend:: ~e gebeurtenis: chycaros {A}.

schol::

(vis) plagÿ {C} (L. Pleuronectes platessa).
(vlak voorwerp) (drijvend ijs) wÿtt {C}; (geologisch: aarddeel tussen breukvlakken) lep {C}.

scholekster:: ager-py {C; mv= ..-piye} (L. Haematopus ostralegus).

scholen:: kolestiyme {K}, zraze {K}.

scholengemeenschap:: kolestiy-côma {C}.

scholier:: koleser {C}.

scholing:: kolestiymos {A}, zrazos {C}.

schommel:: rilkrik {C}.

schommelen:: (alg) rilkrikbe {U; gst= rilkrikk; wst= rilkrik•}; zachtjes ~ (=wiegen): krikbe {U; gst= krikk; wst= krik•}.

schommelstoel:: rilferdu {C}.

schoof:: (=hooischelf) ljocc {C}; bôdre {C} (dl= Liftka).

schooier:: (=bedelaar) joccer {C}; (=schurk) jârfer {C}.

school::

(alg) koles {C}; op ~: fes ef koles; op ~ zitten, ~ gaan: kolestÿne {U}; hij is naar ~: do melde helkara koles; hij was gisteren niet naar ~: hols do nert vendo helkara koles; zie ook Scholen in ;
(schoolgebouw) kolesért {C};
(v paarden) kolestos {C};
(als kunstrichting) kûrabelter {A; mv=enk}; (in namen v typische kunstrichtingen) koles {C}; (bijv) de Conityjaanse School: ef Conityje-koles (literaire stroming); zie ook Scholen in ;
(vissen) cûsalo {C}.

schoolbord:: mittarener {Crs}.

schoolbus:: koles-gerlas {C}.

schoolgebouw:: kolesért {C}.

schoolgeld:: koles-jÿšedos {C}.

schoolhoofd:: (ook rector) kolesnurp {C}.

schooljaar:: belde-zemper {C}.

schooljuffrouw:: plurrs {C}; plurstitar {C} (dl= Peg).

schoolkind:: koleser {C}.

schoolreisje:: (uitstapje) [koles-]tjerpiy {C} (pop).

schools:: (slaafs: ongunstig) kolestÿnelira {I}.

schooltas:: kolescrót {C}.

schoon:: (=netjes) sâvriy {I; [mv=enk]}; (=rein) clenn {I}; (=lieflijk) lovaniy {I}; niet ~ (onzindelijk): nesâvriy {I; [mv=enk]}.

schoondochter:: toûsto {C}, ûsto-mâlp {C}.

schoonheid:: (knapheid; het mooi/knap zijn) lovanai {C}.

schoonheidscommissie:: (in Spok ong) still-ratt {C}; (gezien als officiële Spok instantie) Still-Ratt {N}.

schoonmaak:: clenos {C}; [grote] ~ (opruiming): tmopp {C} (spr).

schoonmaakster:: (werkster) clenatjen {C} (euf).

schoonmaken:: (alg) clene {K}; (=reinigen) minge {K}.

schoonmoeder:: sientur-mâlp {C}; (elke vrouw die als moeder fungeert maar niet de natuurlijke moeder is, ook stiefmoeder) dykse {C}.

schoonouders:: fosies-mâlp {Cmv}; fosiers-mâlp {Cmv} (arch/dl= Centraal-Berref).

schoonvader:: follus-mâlp {C}; de ~s (slechts mnl): ef follusz-mâlp.

schoonzoon:: towaler {C}, waler-mâlp {C}.

schoonzus:: sour-mâlp {C}.

schoorsteen:: (op dak) mÿrt {C}; (in huis) šimche {C}; (op schip/locomotief) uokjamos {C}.

schoorsteenmantel:: šimchelot {C}.

schoorsteenveger:: (beroep) mÿrtclén {C}.

schoorvoetend:: plépiylmiy {I; [mv=enk]}.

schoot:: (deel v lichaam) parvót {C}; (touw: scheepsterm) skót {C}.

schoothondje:: zerrhurt {C}.

schop:: (=spade) ych {C}; (met korte steel) zeze {C}; (met puntig toelopend blad) iyxer {C}; (=trap) loff {C}.

schoppen::

(zn: in kaartspel) ycha {C}.
(ww) (=trappen) tôrte {K}; wild ~ (herhaaldelijk trappen): idenkare {K}; rel ~: ef tesemre pûlas; hij schopt het ver: do sen ejelife ef tiyns lo plâks.

schor::

(zn) (gors, kwelder) sgora {C}; cvemp {C} (dl= Tjemp/Ales); (aangeslibd stuk land) frûnsper {C}.
(bv: hees) crôg {I}; ~ zijn: crôge {U}; ~ pratend: grôsgônabiy {C}.

schorem:: (=tuig) târ {S}; een stelletje ~/tuig: eft fónopiy tebbel.

schorpioen:: scôrpjen {C}, sârpyre {C}.

Schorpioen:: (sterrenbeeld) Sârpyre {N}, Scorpjô {N}.

schorpioenvlieg:: sârpyre-zôler {C} (L. Panorpa communis).

schorrenkruid:: glaza-krutt {C/S} (L. Suaeda maritima).

schors:: (v boom) qursa {S}, zôge {Sef}; (=bast) bynt {C}.

schorsachtig:: zôge {I}.

schorsen:: (verdagen) miptrekke {K}; (onderbreken) nrenpe {K}; (bij vereniging) grÿðe {K}.

schorsing:: (v vonnis) miptrekkos {A}; (onderbreking) nrenpos {A}; (opheffing) grÿðos {A}.

schort:: (=voorschoot) sgôrt {C}; âešoh {C} (soms met zakken, zoals bij klederdrachten hoort); groot ~ (voorschoot: met galgen): vréka {C}; (met mouwen) vÿn {C} (dl= Centraal-Liftka).

schot:: (vrnl met vuurwapen) šotiy {C}; (wapen/voetbal) reff {C}; (voortgang) pelbôt {C}.

Schot:: (uit Schotland) Šolâny {Cef}.

schotel:: (=kom) alstrah {C}; (=schaal/terrine: v aardewerk) sgûla {C}; (groot bord) sejis {C}; vliegende ~: zôlumôje-sgûla {C}.

schoteltje:: (onder kopje) telriy {C; mv= telrâs}.

Schotland:: Šolân {Gef}.

schots:: ~ en scheef: lutt ur jag {I}.

Schots::

(zn: taal) šolos {C};
(bv) šolân {IIef}; ~e vrouw: Šolâna {Cef}.

schotwond:: kiymtân {C}.

schouder:: birriy {C}.

schouderblad:: birriy-zelfÿ {C}.

schout-bij-nacht:: (marinerang) suâtmerall {C}; voor militaire rangen, zie .

schouw:: (stookplaats) burestek {C}.

schouwburg:: (theater: gebouw) flipflor {C}; zie ook Schouwburgen in .

schouwspel:: (theater: spel) flipef {C}.

schraag:: plânkiy {C}.

schraal:: (=stekend/brandend) prola {I}; (=karig) jejûn {I}; (=onvruchtbaar) tavriy {I; [mv=enk]}.

schraalheid:: (=karigheid) jejûniy {A; mv=enk}.

schram:: (=kras) griyše {C}.

schrander:: (=intelligent) mitazerfiy {I}.

schranken:: (tanden ve zaag bijstellen) répe {K} (dl= Peg).

schrapen:: (=schrappen) krâgare {K}; geschraapte keel: grôsgônabiy {C}; zij schraapt haar keel terwijl ze zegt: "..."; eup reppe lef eft grôsgônabiy: "...".

schrapend:: ~/raspend geluid: krâgos {C}.

schrappen:: (=schrapen) krâgare {K}.

schreeuw:: (=roep) scerm {C}; (=gil) srutty {C}.

schreeuwen:: ~ [om]: srutte {K}; ~ [tegen]: scemre [ón/piti] {E; gst= scemm}; (brallen: met harde stem je mening verkondigen) dônde {U}; hij schreeuwt om hulp: do srutte cÿrtiyr.

schreeuwerig:: srutatt {I}; (=brallend) dôndiy {I}.

schreien:: (=wenen) hâle {U}.

schrift:: (notitieboek) póntâ {C; mv= póntiylo}; (=lettersoort) stindosiy {C}; (spelling; zoals geschreven wordt) stinto {C}; in ~: fes ef stinto; iets op ~ stellen: ef riffe flaju fes stintos {=mv v stinto}.

schriftelijk:: stindromé {I}; (op papier gezet) •afiy {SX.c/wst}; ~ verzoek (verzoekschrift): prÿmafiy {C}; ~e uitnodiging: invóbafiy {C}.

schrijden:: ef farte korslayc {I}.

schrijfbehoeften:: stintiyns {Cmv}.

schrijffout:: (=verschrijving) stinfotel {C}, stinde-fotel {C}.

schrijfgerei:: stindostjaga {C/S}.

schrijfmachine:: otostinder {C}.

schrijfmachinepapier:: (blanco) otostinde-cfoliys |-cvo..| = otostinde-cvoliys {Cmv}; velletje ~: otostinde-cfoliy |-cvo..| = otostinde-cvoliy {C}.

schrijfpapier:: (meestal ook beschreven) scrÿfkt |..ft| {C}.

schrijfster:: stindiyta {C; mv= stindiytas}, otôra {C}.

schrijftafel:: cateða {C}.

schrijfwerk:: (het schrijven) stindos {C}.

schrijfwijze:: stinde-vrôk {SC}.

schrijlings:: kegiy {I; [mv=enk]}.

schrijnen:: šôše {U}; het ~ (geschrijn): šôšos {C}.

schrijnend:: (fig) šôsiy {I}.

schrijven::

(zn) officieel ~ (verklaring): dokumentos {C; mv= dokumentâs};
(ww) (alg) stinde [ón] {K; vdw= stindas}; (v boek/verhaal) hanntelare {K}; ze schrijft [een brief] aan de burgemeester: eup stinde [eft letra] ón ef monercô; hij schrijft een verhaal over de oorlog/dat over de oorlog handelt: do hanntelare eft storâs kura ef wÿsÿr (lett: "hij laat een verhaal over de oorlog handelen"); zijn naam voluit ~: ef stinde ef quanka ðÿm pontos; dit woord wordt met bp geschreven: blul stindelije dena wufta tjâg bp = dena wufta sen stinde tjâg bp; het ~ (schrijfwerk): stindos {C}.

schrijver:: (=auteur) stindiy {C}, otôr {C}; (samensteller: ve boek) mipÿrômer {C}.

schrik:: travÿ {C}; (=ontsteltenis) lâpÿ {C}; »tot 5.

schrikaanjagend:: travÿbaniyl {I}.

schrikdraad:: strekos-râf {C}.

schrikkeldag:: binterrat {C}.

schrikkeljaar:: (alg) bindemper {C}; (in Erg tijdrekening: als het jaar een 13e maand bevat) luna-zemper {C}.

schrikkelmaand:: (de maand lunatel in de Erg tijdrekening) bindertel {C}.

schrikken:: doen ~; aan het ~ maken: ahoqugmare {K}, vlagte {K}; ~ van: ahoqugme furt/rifo {U; gst= ahoqugg}.

schril:: (=schel) (v geluid) hent {I}; (v geluid, kleur, kleurencombinatie) psermt {I}; (fig: v tegenstelling) ommon {I}.

schrobben:: (=schuren: vloer) chânege {K}; stalvoer ~: jogge {U} (dl= Teujan/Noord-Brÿr).

schroef:: (=bout) iynx |X| {C; mv= iynsen}; ~je (klein): fiys {C}; (=propeller) zâlft {C}.

schroefdop:: fiyse-ðyg {C; mv= ..-ðiygt}.

schroefdraad:: fiys-ta'olos {C}.

schroefje:: fiys {C}.

schroefsleutel:: (=moersleutel) fiys-ké {C}.

schroefveer:: fiys-ost[r]âf {C}.

schroeien:: (=blakeren) treoxje {K; gst= treox; vdw= treôx}.

schroeiing:: (=blakering) treoxjos {C}.

schroeven:: fiyse {K}.

schroevendraaier:: fiys-gros {C}.

schrokken:: markiyne {K}.

schromen:: (nauwelijks durven; aarzelen) kamÿrette beri {U} (arch); hij schroomde naar zijn vader te gaan: do kamÿretta beri vende helkara sener follus.

schroom:: megiycecÿros {A}.

schroot:: (=schrot) zrôt {S}.

schrot:: »schroot.

schub:: (v vis) tiyp {C}.

schubvaren:: tiyp-ferre {C} (L. Ceterach officinarum).

schubwortel:: grote ~: groller-ynt {C} (L. Lathraea squamaria).

schuchter:: (=bedeesd) kamÿr {I}.

schudden:: (iets snel heen en weer bewegen) âlminde {K; vdw= pâlminde}; (lett: schokken) chyce {U}; (v kaartspel) mitacolye {K}; [de beurt van het] het ~: mitacolyos {C}; geschud met je hoofd (het hoofdschudden): hôslebos {C}.

schuieren:: (=borstelen) râgare {K}.

schuifdeksel:: šefclos {C; mv= šefclosz}.

schuifdeur:: šefcerat {C}.

schuifelen:: tošefce {U}; voorzichtig lopen/voort~ langs (smal pad, richel ed) téðe {K; gst= tét}.

schuifla:: trekk {C}, fselk {C}.

schuiflade:: »schuifla.

schuilen:: léche {U}; ~ [voor]: tréne [tygtja] {U}; ~ voor: trénare {K}; het ~ (geschuil): léchos {C}; onder een boom ~: fe {U; gst= fet}; boom waaronder men kan ~: fen {C}; zonder schuilmogelijkheid: fâne {I}; een kaal veld waar men niet kan ~: eft fâne jakâm; er schuilt genoeg creativiteit in hem: plentiy riffek hoerke fes do.

schuilhoek:: isÿqu {C}, tyna'os {C}.

schuilkelder:: isÿqumit {C}; onderaardse ~: mofkelâr {C}.

schuilplaats:: lécht {C}.

schuim:: (massa blaasjes) pliymp = pliynp {S}; (op bier) lûðo {S}.

schuimen:: pliympe = pliynpe {U}.

schuimplastic:: (=schuimrubber) fomm {S}; stuk/brok ~: fommtiyn {C}; van ~ gemaakt: fommiy {I}.

schuimrubber:: »schuimplastic.

schuin:: (=scheef) jag {I}; ~e mop: srâter {C}, vóta'o {C}.

schuit:: (boot) njep {C} (pop).

schuitje:: in hetzelfde ~ zitten wat betreft iets: ef zâre fes ef monta smyl frópjÿ flaju.

schuiven:: (trans) šefce {K; vdw= šefto}; het ~: šefcos {C}; (intrans) šefce {Upr; vdw= šefto}; (=glijden) ydône {U}; met kracht in elkaar ~ (harmonica-effect bij frontale botsing ed): futsitée {U}.

schuiver:: (gereedschap: sneeuwschuiver ed) šefcer {C}; (het schuiven) ydônos {C}.

schuld::

(NIET financieel) šâftros {A}, painos {A}; ~ hebben: šâftre {E; gst= šâft}; (iemand die altijd een ander de ~ geeft/alles op een ander afschuift) liyrshos-ketter {C}; dat is je eigen ~ (dat komt ervan): ef melde ÿrs kaf ef; (sprkw) je moet niet een ander de ~ geven: ef ÿksanerer vildul qugle ef omber fes vilt arâbe;
(financieel) šâft {C}; ~ hebben: tildâ-vende {U}; zich in de ~en steken: ef prap mjoche ón ef šâfts.

schuldbekentenis:: šâftre-cÿraelos {C}.

schuldenaar:: šâftatjen {C}.

schuldig:: (alg) šâfter {I}; zich ~ maken aan: šâfte-fes {K}; schuldig||onschuldig: njata {Iid}; .

schuldige:: šâftatjen {C}.

schuldsanering:: šâft-poerteros {A}.

schuren:: (=schaven) kôrge {K}; (=schrobben: v vloer) chânege {K}; (gladmaken v verf/hout ed) pleke {K}; (lett: met wrijving bewegen) qubre {K; gst= qupp}.

schurft:: (huidziekte) mara-mut {C}.

schurftig:: (=goor) doételira {I}.

schuring:: (lett: ernstige wrijving) qubros {C}.

schurk:: (=schooier/schoft) jârfer {C}.

schurkpaal:: (=wrijfpaal: voor vee) olp {C}.

schut:: voor ~ zetten (fig: voor gek laten staan): mjoche {K}; voor ~ gezet: mjochor {I}.

schutsluis:: gaysluše {C}.

schutten:: (v schip in sluis): gaysare {K}.

schutter:: (iemand die schiet) revatjen {C}.

schutting:: (houten wand) ûrbest {C}.

schuttingwoord:: zlabiy-wufta {C}.

schuur:: kul {C}, otôp {C}.

schuurdeur:: kulfers {C}.

schuurpapier:: [vel] ~: plekkornin {C/S}.

schuw:: queff {I}; ~ zijn: queffe {U}.

schuwen:: mipkirture {K}; het ~: mipkirturos {A}; (=afweren) albe {K}.

sciencefiction:: zintes-fikšo {S}, science-fiction |Eng.| {S}.

scooter:: scooter |squter| {C}.

score:: (behaalde punten) tûnos {C}.

scoren:: het scoort niet slecht: ef fenteste nÿf tildâ nels; het ~ (streven naar punten/overwinning): nel-fentestos {A}.

scout:: (=padvinder) pât-minkeder {C} (afk= PM), scoot {C}.

scriptie:: revertafiy {C}.

scrollen:: tylpare {K}.

sculptuur:: klein ~ (beeldje): klôp {C}.

seconde::

(tijdsaanduiding) selde {C}; het is acht minuten en twaalf ~n over vier: ef melde fâr zurt, âke mits ur tesen seldes;
(tijdsduur) seldarr {C; mv=enk} (afk= srr); ik heb zevenendertig ~n gewacht: gress quÿo lóf rân-ér seldarr; enige ~n stilte: gopirus seldarr furt silenco; van ~ tot ~ (=voortdurend): ja seldarrs.

»graad.

secondewijzer:: selde-pra {C}.

secretaresse:: letraera {C}.

secretariaat:: sekretarât {C}.

secretaris:: letraer {C}, sekretarr {C}.

sectie:: (=deel; ook v wijk/gemeente) kanas {C}; (=lijkschouwing) torkarr {C}.

sector:: (lett) sekter {C}; (fig) siyclo {C}; agrarische ~: siycloukér {C}; de zachte ~: ef soso-siyclo {C} (iro).

secundair:: dussÿrtiy {I}; (op de tweede plaats komend) tenta {I}; ~e weg: tiffugweg |tiffueg| {C}.

secuur:: (=nauwkeurig) ypâramiy {I}; (=zorgvuldig) labinâr {I}.

secuurheid:: (=nauwkeurigheid) ypâramos {A}; (=zorgvuldigheid) labinâriy {C}.

sedert:: »sinds.

Sefanja:: (bijbel) Zefanja {N} (afk= Zef).

segment:: segment {C}, kanas {C}.

sein:: sÿn {C}; ~[en] geven (seinen): sÿne {U}.

seinbak:: (bij spoorwegen) sÿnlot {C}.

Seine:: Senn {G}.

seinen:: (sein[en] geven) sÿne {U}; (tekens geven) mippurfille {K}; (telegraferen/telexen) portstinde {K}.

seinhuis:: (bij spoorwegen) sÿn-kul {C}.

seinpaal:: (armsein/semafoor: bij spoorwegen) sÿnzorâ {C}.

seinstelsel:: (=seinsysteem: bij spoorwegen) sÿneren {C}, tosÿnÿ {C}.

seinsysteem:: (=seinwezen/seinstelsel: bij spoorwegen) sÿneren {C}.

seinwezen:: »seinsysteem.

seizoen:: sezonn {C}.

seks:: S-câre {Cmv}.

seksclub:: S-bar {C}.

sekse:: (=geslacht) seks = sex |ks| {C}.

seksobject:: (wellustige vrouw) seks-šôt = sex-šôt |ks| {C} (pej).

seksshop:: mennirre-misan {C}.

seksueel:: seksuela = sexuela |ks| {I}.

seksuologie:: seksuolôiy {C}.

sekte:: sekte {C}; (religieus) ququl {C}; zie ook Sektes in .

selderij:: epiy {S} (L. Apium graveolens).

select:: (=uitgelezen/uitgezocht) kóvâ {I}.

selecteren:: putte-mip {K; vdw= potter-mip}; geselecteerde groep (elite): kóvâ-grup {C}.

selectie:: puttos-mip {C}, kóvâter {C}.

selectief:: puttelira-mip {I}, kóvâ {I}, kóvâtiy {I}.

selfsupporting:: dres-moi {I}; frartiy {Cef; mv=enk}: (nominalisatie v frart); Spokanië is een ~ land (kan voor zichzelf zorgen): Spooksoliy melde ef frartiy.

self-supporting:: »selfsupporting.

semafoor:: (armsein/seinpaal: bij spoorwegen) sÿnzorâ {C}.

semantisch:: semantise {I}.

semi•:: •erÿ {SX.add > add}; »semi-.

semi-concreet:: (taalk) ~ substantief: tocônkretter {C}, tocônkrett supstantiviy {C} (in de Spok taal: alle woorden die in dit woordenboek met {SC} zijn gemerkt).

semi-militair:: (bv: paramilitair) militerrerÿ {I}.

seminarie:: (opleiding voor RK geestelijken) teologise instituša {C}.

semi-overheidsbedrijf:: tostat-glûfiy {C}.

semi-transitief:: (taalk) emmettâlelira {I} (in de Spok taal: alle werkwoorden die in dit woordenboek met {E} zijn gemerkt).

senaat:: senatiy {C}.

Senaat:: (Eerste Kamer, of equivalent in andere landen) Senatiy {N}.

Senegal:: Senegall {G}.

Senegalees::

(zn: bewoner) Senegallo {Cef};
(bv) senegall {IIef}; Senegalese vrouw: Senegalla {Cef}.

senior:: (alleen bij personen) qufaa {I; =vt v liftkar} (afk= qf.).

sensatie:: (=gewaarwording) sensašo {SC}.

sensor:: senser {C}.

sentimentaliteit:: sentimentalitiy {SC}.

september:: septembry {Cef} (afk= sp of sep); sephertel {C} (arch), spethertel {C} (arch).

sequoia:: Californische ~: secoja {C} (L. Sequoia sempervirens).

sereen:: (in rust) dajiy {I; [mv=enk]}; (=ongestoord) kettÿnor {I}.

sereenheid:: (=soberheid) dajer {A; mv=enk}.

serenade:: kÿlfost {C}.

sergeant:: (alg) seršent {C}; voor militaire rangen, zie .

sergeant-majoor:: (land- en luchtmacht) mennseršent {Crs}; (marine) karé-seršent {C}; voor militaire rangen, zie .

serie:: (=reeks) reks {C}.

serieus:: (ernstig) serio {I}; (nauwgezet; stipt) višola {I}; priy {I; mv=enk} (arch/dl= West-Liftka); (in acht nemend: persoon) kafkrošiy {I}.

sering:: varés {C} (L. Syringa vulgaris); Californische ~: wefot-varés {C} (L. Ceanothus thyrsiflorus).

serpeling:: (vis) tâkes {C} (L. Leuciscus leuciscus).

serre:: varânda {C}.

serveerster:: (dienster in restaurant) harbatjena {C; mv= harbatjenÿ}.

serveren:: (=opdienen: v eten) armtharbe {K}.

servet:: motrikfâsto {C; mv= motrikfâstôe; rsmv= motrikfâstott}.

service:: servisiy {C}.

servicestation:: »tankstation.

Servië:: Servyja {G}.

Serviër:: Servyjany {Cef}.

servies:: tosgûlÿ |tosûlÿ| {C}.

serviesgoed:: tosgûlÿ |tosûlÿ| {C}.

Servisch:: (bv) servyja {IIef}; ~e vrouw: Servyjana {Cef}.

set:: (=garnituur) tocÿrbattÿ {C}.

Severn:: (Engelse rivier) Severn |sevvern| {G}.

Seychellen:: de ~: Sechell {G}.

Seycheller:: (bewoner) Sechello {Cef}.

Seychels:: (bv) sechell {IIef}; ~e vrouw: Sechella {Cef}.

sfeer:: sfero {C}; (fig: atmosfeer) lén {C}; vijandige ~ (slechte verstandhouding; het gevoel hebben niet geaccepteerd te worden in een gezelschap): bjurônte {C}.

sfeervol:: dajyng {I}.

sfinx:: sfinks {C; mv= sfiynkse}.

's-Gravenhage:: Ef Hagiy {G}.

Shannon:: (Ierse rivier) Shannon |sennen| {G}.

sherry:: sherry |Eng.| {S}; geres {S}; een glaasje ~: eft sherry {C}, eft geres {C}.

shilling:: (munteenheid) šilen {C}.

shirt:: (hemd, blouse) zleba {C}.

shoppen:: (gezellig winkelen) butyccos {S}.

short:: (korte broek) tosiy {C}.

show:: (modeshow) bloos {C}.

showen:: ~ aan/voor (vrnl v kleding): bloe ón {K}.

showroom:: (=toonkamer) šovelmit {C}.

si:: (muzieknoot) siy {C}.

Siberië:: Siberiy {G}.

Siberisch:: (bv) siberiy {IIef; mv=enk}.

Siciliaans:: (bv) sisylja {IIef}.

Sicilië:: Sisylja {G}.

sidderen:: (trillen) ÿrme {U}; (=huiveren) pakate {U}; (=beven/huiveren) laice {U}.

siddering:: (=gesidder) ÿrmos {C}; (=huivering) pakatos {C}, laicos {C}.

sidderrog:: gewone ~: presÿr ommon-zru'on {C} (L. Torpedo nobiliana).

siepelen:: (=druppelen) jepse {E}.

sieraad:: lânðÿr {C}; klein ~ (snuisterij): zen {C}; vrouw met veel sieraden behangen: perle-sientur {C/S} (iro: eig. paarlemoer = "parelmoeder").

sierasperge:: (kamerplant) vriys-âspers {C} (L. Asparagus sprengeri).

sieren:: hadrae ón {U} (ón is dt/vz); die bescheidenheid siert jou: kâ elxiy hadrae ón tu.

sierkers:: ("amanogawa") esa-riôsta {C/S} (L. Prunus serrulata).

sierkleed:: (=draperie) tejônfâsto {C; mv= tejônfâstôe; rsmv= tejônfâstott}.

sierlijk:: knÿxiliy {I; [mv=enk]}; (=elegant) ÿli {I}.

sierlijkheid:: (=gratie) ÿlene {C}.

Sierra:: ~ Leone: Šerleon {G}.

Sierraleoner:: Šerleony {Cef}.

Sierraleoons:: (bv) šerleon {IIef}; ~e vrouw: Šerleona {Cef}.

sierspeld:: (=broche) šove-tlâc {C}; (bij Spok klederdracht) nill {C}.

sigaar:: sigarr {C}.

sigaret:: sigarett {C}.

sigarettenaansteker:: skobedâ {C}, skop {C} (pop).

signaal:: synâl {C}.

signatuur:: (specifiek kenmerk) ðôtvoke-carakterr {SC}; een krant van katholieke ~: eft quiyrda lef câtoliyc ðôtvoke-carakterr.

significant:: significent {I}.

sijsje:: (vogel) šyse {C} (L. Carduelis spinus).

sik:: (baardje) ets {C}; (v geit) rôf {C}; (=geit) rôfer {C} (pop/kindertaal).

sikahert:: opper-ka'en {C} (L. Cervus nippon).

sikkel:: rits {C}, nóvot {C}.

siliconen:: silikoniy {S}.

silo:: (graan) silo {C; mv= silôe; rsmv= silott}.

simpel:: (=eenvoudig) simpla {I}.

simpelheid:: (=eenvoud) simpel {C}.

simplisme:: (bep architectonische en kunstzinnige stroming in Spok; 1650-1700) simplesmiy {C}.

simplistisch:: simplistise {I}.

sinaasappel:: quariycô {C}.

sinaasappelsap:: (=jus d'orange) quariycô-sef {S}; (pop) quasef {S}.

sinds:: (=sedert)

(vg) er {VG/DT} (gelijktijdigheid vanaf een bepaald tijdstip); ze bezoekt ons niet meer, ~ ze getrouwd is: eup er quardere kirro éfti, eup marianilóme = eup quardere kirro éfti, er eup mariane;
(vz) er {VZ} (tijd); ~ drie uur (tijdsduur: drie uur lang): er dur zurtarr; ~ half vier (tijdstip: vanaf half vier): er/hurtos dur zurt ur holfe; ik heb haar ~ maanden niet meer gezien: gress zerfa éfti eup lóf hertels; ~dien: er kâ; erdo {I} (dl= Liftka/Brÿr).

sindsdien:: (=nadien) er kâ; erdo {I} (dl= Liftka/Brÿr).

Singapore:: Sinapore {G}.

singel::

(buitengracht) ronter-sloit {C; mv= ..-sloiyte};
(beplante strook om perceel) rek {C}, ronter-rek {C};
(buitenrand v bos; veelal beplant met ander soort bomen of struiken) moziy-rek {C};
(open strook in bos) kûplô {C}, kûplô-bent {C}; ba'eff {C} (poe/dl= Ziyp/Bloi).

singularis:: »enkelvoud.

sinister:: (=onheilspellend) pérsfót {I}.

sinologie:: sinolôiy {C}.

sint:: Sint-• (in [plaats]namen): Sinto-• {PX} (afk= St.); de Sint-Pieterskerk: Sinto-Petriy-korda; (achter St. komt géén spatie: St.Sebâsten of Sinto-Sebâsten).

Sint-•:: »sint.

sint-bernardshond:: sinto-berneturt {C}.

sintel:: châc {C}.

Sint-Helena:: Sinto-Helena {G}.

sint-jacobsvlinder:: Jakôp-flyddere {C} (L. Tyria jacobaeae).

sint-janskruid:: Jânes-krutt {C/S} (L. Hypericum perforatum).

Sint-Kitts:: Sinto-Kitts {G}.

Sint-Lucia:: Sinto-Luša {G}.

Sint-Pierre:: Sinto-Pyrr {G}.

Sint-Tomé:: Sinto-Tomee {G}.

Sint-Vincent:: Sinto-Vinsent {G}.

sirene:: sirenn {C}, skrejatjen {C}.

sirenegeloei:: skrejos {C}.

siroop:: (=stroop) sirop {S}.

sissen:: siše {U}.

sitkaspar:: sitka-ðôle {C} (L. Picea sitchensis).

situatie:: uchafmrâ |..fMrâ/..frâ| {Aef; rs= uchafmrât}, situašo {C}; een pijnlijke/genante ~: eft stâgelira ess-farter.

situationeel:: uchafmrâ |..fMrâ/..frâ| {I}.

sjaal:: cÿramm {C; mv= cÿramma}.

sjacheren:: (=sjoemelen) tolebete {U}.

sjalot:: (kleine ui) locc {C}.

sjerp:: fyrt {C}; (ceintuur v reep stof: vrnl bij Spok klederdracht) nedyra {C}.

sjoemelen:: (niet eerlijk handelen) râfse {U}; (=sjacheren) tolebete {U}.

sjofel:: óvén {I}, dvârt {I}.

sjokken:: stele {U}.

sjokkend:: ~e wijze van lopen: stelos {C}.

sjorren:: ([stevig] vastmaken) rytare {K}; (=slepen) frûtse {K}.

sjouwen:: quazje {K; gst= quasst}; moeizaam ~ (zeulen): synne {E}.

sjwa:: švâ {C}.

skelet:: (menselijk geraamte) froprâft {C}, pô'as {C}; (NIET ve mens) prâft {C}, pô'as {C}.

sketch:: (kort [satirisch] toneelstukje) sketše {C}.

ski:: ski {C; mv= skiye; rsmv= skitt}; een paar ~'s: eft toskiÿ {C}.

skiën:: skifarte {U}.

skilift:: ski-pjaqurt {C}.

ski-uitrusting:: toskiÿ {C}.

skyline:: gÿppô'as {C}.

sla:: (groente) slaja {S}; krop ~: slajiyn {C}.

slaaf:: slaviy {C}.

slaafs:: keltyniy {I; [mv=enk]}; (schools: ongunstig) kolestÿnelira {I}.

slaafsheid:: keltyner {A; mv=enk}.

slaag:: pak ~: râgos {C}, ÿott |wott| {C}.

slaags:: ~ raken met: piyrstare {K}.

slaan:: (alg) byte {K}; (harde klap geven: met hand/stok/hamer ed) prâcte {K}; erop los ~ (afranselen): ÿoðe {K}; (v arm over schouder/v benen over elkaar) plunge {K}; hij slaat zijn arm over mijn schouder: do plûnge kost birriy; hij slaat zijn benen over elkaar: do plûnge ef bonarôs; hij slaat zijn linker been over zijn rechter [been]: do plûnge ef rilko bonarô; een figuur als modder ~: ef jerdonneve fes nucer âlbâts; dat slaat nergens op: mittof qurstoxe nÿf côle; waar slaat dat op?: folarra côle qurstoxelije blul?; de boel kort en klein ~: ef byte ef pesk lo pâksz; naar binnen ~ (gulzig drinken/eten): byte {K}.

slaap:: (aan het hoofd) cvest {C}; (het slapen) slapos {C}; ~ hebben (slaperig zijn): ef perke slapelira {=tdw v slape}; in ~ sussen: wurre {K}; in ~ vallen (inslapen): essare {U}; in ~ zingen: mûmse {K}.

slaapbol:: kruyc {C} (ihb: L. Papaver somniferum).

slaapdronken:: kainodrémiy {I}; ~ persoon: hûmatjen {C}.

slaapkamer:: slapelmit {C}.

slaapmiddel:: slape-tiyn {C}.

slaapplaats:: kó'ess {C; mv= kó'essa}, sat {C} (arch).

slaapverwekkend:: ess-qugliy {I}.

slaapwagen:: (trein) slapelnolac {C}.

slaapwandelaar:: ess-farter {C}.

slaapwandelen:: ess-farte {E}; het ~: ess-fartos {C}.

slaapzaal:: slape-zalas {C}.

slaatje:: (=salade) (gerecht met sla of andere bladgroente) toslajaÿ = toslajÿ {C}; slaja {C}; (gerecht met diverse rauwe groentes) fónt {C}.

slab:: ~[betje]: dvagfâsto {C; mv= dvagfâstôe; rsmv= dvagfâstott}, dvâfâ {C} (pop/kindertaal).

slabbetje:: »slab.

slacht:: (v dieren) vlemótos {C}; rituele ~: rites-vlemótos {C}; zie ook Godsdienstvrijheid in .

slachtbank:: vlemótykelp {C}.

slachten:: vlemóte {K}; laten ~ door iemand: nylûše ón rast {K}; de boer laat zijn kalf door de slager ~: ef kelte nylûše sener piâ ón ef vlemót.

slachter:: vlemótatjen {C}.

slachthuis:: (=abattoir) vlemótsért {C}.

slachting:: (=slachtpartij: bijv in oorlog) vlemótos {C}.

slachtoffer:: mašecc {C}; (vrw) mašecca {C}; (fig) het ~ zijn van: dama'ife {K; gst= damaif; vdw= damâf}.

slachtpartij:: (=slachting: bijv in oorlog) vlemótos {C}.

slag::

(alg) (door slaan) bytos {C}; (harde klap) fjâs {C}; (harde klap: met hand/stok/hamer ed) prâc {C}; hij was op ~ dood: do pónzo koffon ðÿm miypos;
(zwiep/snelle heen en weer gaande beweging, v tak/zweep ed) pos {C; mv= posz};
(bij schaatsen/zwemmen ed) zog {C};
(v klok/hart) tsôk {C}; de klok is van ~ af: ef kloppa quzéše;
(bij kaarten) met {C};
(ramp/schrik) jéftiy {A; mv=enk};
(winding: bij oprollen) gmulos {C}; nog een ~ om de arm houden: ef kirture ef knuf velk lo tuffes;
(=veldslag) vallinrân {Crs}.

slagader:: ulksiyg {C}.

slagboom:: trat {C}.

slagen::

(in zaken/het leven) mâtape {E}; het ~: mâtapos {A};
~ voor (examen): vreéðe ump {U}, mâtape frópjÿ {E}; het ~: vreéðos {A}, mâtapos {A}; ~ voor een examen: ef lelde eft exâm (pop);
erin ~ (gelukken): eftarse [beri/den] {E}; de brandweer slaagt erin om het vuur te bestrijden: ef nertflecs eftarse beri ôtlazre ef flecse (rs!).

slager:: (die zelf slacht) vlemót {C}; (die NIET zelf slacht) butšer {C}.

slagerij:: (waar tevens geslacht wordt) vlemótâs {C}; (waar NIET geslacht wordt) butšera {C}.

slagersmes:: vlemót-texo {C}.

slaghoedje:: fjâslot {C}.

slagorde:: (opstelling: v troepen) givân {C}.

slagregen:: mónsgura {C}.

slagroom:: (opgeklopte room, al dan niet met suiker of vanille) roma {S}; (schuimige room) pliymp-romya = pliynp-romya {S; rs= ..-romyte}.

slagschaduw:: psétlaciðâf {C}.

slagtand:: (v olifant) kravyn {C}.

slagvaardig:: xnófyggiy {I; [mv=enk]}; (fig: antwoorden ed) ÿboea |ÿboa/regelm.| {I}.

slagvaardigheid:: (fig: bij antwoorden ed) ÿboea |ÿboa/regelm.| {Aef; rs= ÿboet}.

slagvast:: ânt-fjâs-• {PX.c}.

slagveld:: naurrblufk {Crs}.

slagwerk:: (in orkest) tobytÿ {C}.

slak:: (dier) limaciy {C}; (in kachel) châc {C}.

slaken:: een zucht ~: ef ešue eft huss.

slakkenhuisje:: strofôlot {C}.

slampamper:: (=leegloper/grote luiaard) plûfû {C}.

slang::

(slurf) rântiy {C};
(reptiel) zlako {C}; gladde ~: madriy-zlako {C} (L. Coronella austriaca).

slangachtig:: (lang en slap en kronkelig) habry {I}.

slangenden:: (apenstaartboom) arocerja {C} (L. Araucaria araucana).

slangenkruid:: edurrâ {C/S} (L. Echium vulgare).

slank:: (alg) slenn = slens {I}; (=rank) wibe {I}; slank/rank||log/plomp: kviddiy {Iid}; .

slaolie:: (=spijsolie) larde-ool {S}.

slap:: (niet stijf) svenk {I}; (lett/fig: niet gespannen) pôps {I}; lang en ~ en kronkelig (slangachtig): habry {I}; (v karakter/tijd/houding) lufde {I}.

slapeloos:: (v nacht/tijd) ideslapiy {I}; (v mens) nert es'kurre {I}.

slapen:: slape {U}; (maffen) esse {U} (arch/pop); het ~ (slaap): slapos {C}.

slaperig:: xôfiy {I; [mv=enk]}; (=doezelig) blôriy {I; [mv=enk]}; ~ zijn (slaap hebben): ef perke slapelira {=tdw}.

slapte:: (lett) pôpsiy {C}; (fig: vrnl in de handel) pôpsiy {A; mv=enk}; (v karakter/tijd/houding) lufdeiy {A; mv=enk}.

slavernij:: slaveren {C}.

slavin:: slaviyta {C}.

Slavisch:: (bv) slavise {I}.

slecht::

(=euvel) tildâ {I; vt= albam; ot= derviy; vk= ðormt; mt= apecc}; jer {I} (arch); zijn gezondheid is ~er dan de mijne (maar we hebben allebei een ~e gezondheid): groft helten melde albam dus ef kostiy; Petriy beweert dat alcohol minder ~ is dan tabak: Petriy zjoffe, âlkool meldelira ðormt dus tobacc; jij leert je les het minst ~ (maar het is nog steeds ~): tu belde apecc sener belasto; ~ zijn: tildâne {U}, tildâe {E}; ~ zijn voor: tildâne ón {U} (ón is vz); het is ~ om [veel te roken]: ef melde tildâ beri [uokke pert]; ~[er] worden (verslechteren): tildare {U}; jammerlijk ~: arkette-tildâ {I};
(=ondeugdelijk) flâx {I};
(=lelijk/boos) miva {I}; slecht mens||goed mens: rénâ {Cid}; ;
(idioom) het ~ hebben: ef feldre kaf ef tildâ ferdu; ~ gestemd/gehumeurd: pôrtina {I}; iets ~s in de zin hebbend; iets ~s van plan zijnd: slémiypiy {I}; op een ~/ongelegen ogenblik: tildâmentos {III}.

slechten:: (=afbreken) ideâlbe {K}; het ~ (afbraak): ideâlbosiy {A; mv=enk}; (met de grond gelijkmaken) fjojae {Krs; gst= fjojat; vdw= fjojât}.

slechtheid:: tildâniy {A; mv=enk}; mivaiy {A; mv=enk; rs= mivatt}; »slecht.

slechts:: (=alleen/louter) tuffianto {I}, ne'âma {III}; nog ~ (nog maar): velk tuffianto; ~/alleen de stations waar de Intercity's stoppen, worden genoemd: blul kimorelije ki ef tuffianto garrents, luft mit ef Intercitys verge; hij heeft ~/alleen een trui aan: do lelperre-armt eft tuffianto trut; (de combinatie ne'âma âme wordt gereduceerd tot ne'âma of ne'âme:) ~ als de zon schijnt zullen we gaan wandelen: ne'âma/ne'âme ef kôbo nÿle, kirro di mirru; »maar.

slechtvalk:: vita-pesmlâ |M| {C; rs= ..-pesmlât} (L. Falco peregrinus).

slede:: »slee.

sledetocht:: glytos {C}.

slee:: (alg) slÿ {C}, ret {C; mv= orât} (dl= Noord-Liftka/Teujan); (Oost-Peg soort) ronsâ {C}.

sleedoorn:: iðazot {C} (L. Prunus spinosa).

sleeën:: glyte {U}.

sleep:: zlepp {C}.

sleepboot:: lajâfka {C}.

sleepkabel:: (=sleeptouw) ga'ôlšen {C}.

sleepschoen:: fréfte-blô {C}.

sleeptouw:: (=sleepkabel) ga'ôlšen {C}.

slenteren:: slentre {U; gst= slenter}; (=sloffen) tuše {U}.

slepen:: (trekken) lajâfgre {K; gst= lajâfgret}; (=sleuren) chylfe {K}; (=sjorren) frûtse {K}; (glijden) fréfte {U}.

slepend:: (v ziekte) nôqulo {I}.

sleuf:: (=keep) quke {C}.

sleur:: enollâf {C}, srepentecc {C}; (fig: tredmolen) zûmbara-tjek {C}.

sleuren:: (=slepen) chylfe {K}.

sleutel:: (voor slot) ké {C}; (een- of tweebaardige heraldische sleutel, in wapens en vlaggen, vrnl op Liftka) kâmplo-ké {C}; (in muziek) mâos {C}; (fig: v code ed) mipÿrôm {C}.

sleutelaar:: (=knutselaar) kéer {C}.

sleutelbeen:: clavec {C}.

sleutelbloem:: echte ~: boert-ingoch {C} (L. Primula veris).

sleutelbos:: ké-mûsoll {C}.

sleutelen:: (=knutselen) kée {U}.

sleutelgat:: cômiys {C; mv= cômiylâ}.

slib:: blep {S}.

sliert:: fyrt {C}; (nat of vet) flôs {C}.

sliertig:: ~ en vet/nat (zoals natte/ongewassen haren; lange spaghettislierten ed): zix {I}.

slijk:: râfs {S}; (=modder) medriy {S}.

slijm:: blâs {S}.

slijmdiertje:: (amoebe) amóba {C}.

slijmerig:: blâsa {I}.

slijmkop:: grijsbruine ~ (eetbare paddenstoel): zvâmp-blâsnurp {C} (L. Hygrophorus camarophyllus).

slijmvis:: gemarmerde ~: spiyc-šân {C} (L. Coryphoblennius galerita).

slijpen:: (v mes) idepjohe {K; gst= idepjot}; (scherp maken) ôtosme {K; gst= ôtoss}; het ~: ôtosmos {C}.

slijper:: (iemand die stenen/diamanten slijpt) ôtosmatjen {C}.

slijpsteen:: erulsiy {C}.

slijtage:: šûrstos {C}, tijâfartos {C}.

slijten:: šûrste {U}; (verslijten, doen opraken) tijâfarte {K}; (verkopen v sterke drank) póntele {K}.

slijterij:: (=drankwinkel) spiryt-misan {C}.

slijtvergunning:: (verkoop v sterke drank) póntele-jabincos {A}; .

slik:: (het slikken) kvârt {C}.

slikken:: kvârde {U}; (v pil ed) kegte {K}; het ~ (geslik): kvârdos {C}; het ~ (slik): kvârt {C}; ik slik een aspirientje: gress kegte eft âspirynn; het is voor ons even ~, dat ...: kirro perke beri putte-fes fit, den .... slim:: siklaji {I}; (=leep) miyqu {I}; (=handig) âlkibiy {I}; ~ zijn: siklaje {U; gst= siklajet}; ~ handelen; ~ te werk gaan: âlkibe {U}; het is niet ~ om je tas te vergeten: ef nert melde âlkibiy beri ufege vilt lôk.

slimheid:: siklaji {Aef}.

slinger:: (=kruk) sgros {C}; (v klok) starch {C}; (als versiering) zlako {C}; (als beweging) plungos {C}.

slingerbeweging:: plungos {C}.

slingeren:: (heen en weer gaan) sgre {K; gst= sgret}; (zwiepende beweging) plunge {U}; (v honing) miféle {K}; (v schip) rilkrikbe {U; gst= rilkrikk; wst= rilkrik•}; ~ en stampen tegelijk (=werken: schip): rilke {U}.

slingerplant:: sgre-ardekir {C}.

slingerworm:: medusa-mir {C} (L. Tubifex tubifex).

slinken:: (=indrogen) frûnspe {U}; »inkrimping 2.

slinking:: (=indroging) frûnspos {C}.

slip:: (=pand: v jas) ingoch {C}; (het slippen) ydônos {C}; (glippartij) sliys {C}; de auto raakte in een ~: ef oto arfinaro armt eft sliys.

slipgevaar:: (in verkeer) ydône-hartiy {C}.

slippen:: (=glippen) sliyse {U}; (=schuiven) ydône {U}; het ~ (slip): ydônos {C}; laten ~ (laten glippen/ontsnappen): idebere {K}; de auto begon te ~ (de auto raakte in een slip): ef oto arfinaro armt eft sliys.

slobberen:: (=flodderen: kledingstuk) ryppele {U}.

slobberjurk:: (=flodderjurk) ryppel {C}.

sloddervos:: (=slons) nâkeh {C}.

sloep:: resmti |M| {C; rs= resmtit}, ðôpârka {C}.

slof:: (=pantoffel) zveje-tiffug {C}, zvejet {C} (pop); ~ sigaretten: bôxlot |ks| (bôkslot) {C} (sigarett-bôxlot is een tautologie).

sloffen:: (=slenteren) tuše {U}.

slok:: (ook: hap) jûx {C}; een ~ nemen (ook: happen): jûxe {K}; met kleine ~jes drinken (nippen): smege {K}.

slokdarm:: kvârtarm {C}.

slons:: gÿter {C}; (=sloddervos) nâkeh {C}.

sloom:: (=suf) duff {I}, dóm {I}.

sloop:: (het slopen) yrdos {C}; rijp voor de ~: yrdâp {I}.

sloot:: ditša {C}, utets {C} (dl= Zuidwest-Liftka).

slootkant:: (=walkant) texiy {C}.

slop:: ([doodlopend] straatje) toterf {C}.

slopen:: (vernielen/wild verwijderen) yrde {K}; het ~ (sloop): yrdos {C}; (=afbreken) terfte {K}.

sloppenwijk:: (=achterbuurt) hâjach {C}.

slordig:: (niet precies) nâk {I}; (rommelig, onverzorgd) gÿtrâs {I}; ~ werk (geknoei): gÿtt {C}; ~/dik/vies wijf: rôsiy-krûgt {C} (pej).

slordigheid:: (vrnl als eigenschap) gÿtrâsiy {A; mv=enk}; (handeling, dat wat slordig is) buft {C}; (nonchalance) nevišoll {C}.

slot::

(=kasteel) husof {C};
(sluiting) (v deur) grent {C}; (voor sleutel) côm {C}; (op deksel ed) closiy {C}; op ~ (dicht): trâf {I}; op ~ (met sleutel): closs {I}; op ~ doen (sluiten): hantre {K; gst= hant}, cloše {K}; op ~ zetten (fig: blokkeren): ef paine fes ef ékupiy; het op ~ doen (sluiting): clošos {C};
(=einde) dÿfo {C}; (afsluiting: laatste deel v verhaal, film, gesprek, vergadering ed) croift {C}; ~ volgt: k'mi-dÿfo-ki {III}.

slotenmaker:: cômrif {C}.

slotgracht:: permân {C}, hâm {C}.

slotsom:: wuxat {C}; tot de ~ komen: ef ejelife ef wuxat.

slotwoord:: (in boek; laatste woorden bij een vergadering ed) nâcarolija {C}.

Sloveen:: Slovenjany {Cef}.

Sloveens:: (bv) slovenja {IIef}; ~e vrouw: Slovenjana {Cef}.

Slovenië:: Slovenja {G}.

Slowaak:: Slovako {Cef} (sinds de splitsing v Tsjechoslowakije).

Slowaaks:: (bv) slovakiy {IIef}; ~e vrouw: Slovaka {Cef} (sinds de splitsing v Tsjechoslowakije).

Slowakije:: Slovakiy {G} (sinds de splitsing v Tsjechoslowakije).

sluier:: (=voile) tull {C}; (bij Spok klederdracht) wornut {C}; een tule ~: eft tulliy tull; met een ~ (lett: gesluierd): lâtullor {I}.

sluik:: (v haar) mâdriy {I}.

sluikhandel:: trónebet {C}.

sluimeren:: zumme {U}.

sluimering:: (=gesluimer) zummos {C}.

sluipen:: tôlemme {E}; (lett) cÿresse {U}; het ~ (gesluip): cÿressos {C}.

sluis:: sluše {C; mv= slušen}.

sluiskolk:: vetse {C}.

sluiswachter:: sluše-gert {C}.

sluiten::

(=dichtdoen) cjole {K}, ilbaje {K; gst= ilbat};
(ophouden te bestaan; gesloten worden) ilbaje {K/Upr; gst= ilbat}; de fabriek sluit volgende maand (wordt volgende maand gesloten): ef fabriyk sen ilbaje ef pirhertel; de milieu-inspectie sluit de fabriek: ef poire-jakâm-šéntriyos ilbaje ef fabriyk;
(op slot doen) cloše {K}, hantre {K; gst= hant}; het ~ (sluiting): hantros {C};
(v gordijnen) mintepote {K};
(=afsluiten; v weg, gebouw ed) cjolare {K};
een lening ~: ef preipsÿrte eft tumos.

sluitijzer:: (klink: v deur) tôk {C}.

sluiting::

(=slot) (voor sleutel) côm {C}; (op deksel ed) closiy {C};
(v broek, jas) cjoliy {C};
(het op slot doen) clošos {C}; (het sluiten) hantros {C};
(ihb ophouden te bestaan) ilbajos {C}.

sluitingstijd:: (v school/theater/kantoor) quâðaros {C}.

slungel:: flônk {C}; lange ~ (zowel mnl als vrw): ðiynkbâl {C}.

slungelig:: flônka {I}.

slurf:: (=slang) rântiy {C}.

slurpen:: sfôse |sv..| {K}, flâspe {U}.

sluw:: mre'ine {I}.

sluwheid:: (=list) mre'in {C}; (het sluw zijn) mre'iniy {A; mv=enk}.

smaad:: (gehoon) feshustaos {A}; (=hoon) pémah {Aef}; met ~ behandelen: pémahare {K}.

smaak::

(het proeven) lâs {C}; bittere ~ (bitterheid): ÿystiy {A; mv=enk}; zeer zure ~: teldo-lâs {C}; zonder ~ (lett: smakeloos): motrik-stylf {I}; goed van ~ (lekker): lekkô = lekkoh {I}; met ~ eten (smullen): sûlge {K}; op ~ brengen: lâlâse {K}; breng de saus met peper op smaak (in recept): lâlâsen ef sôsa tjâg cÿrpep;
(esthetisch gevoel) ôjÿt {Aef};
(door een bepaalde samenstelling bepaald) ÿrûša {C}.

smaakstof:: (=essence) lâs-izardos {C}.

smaakvol:: (=keurig) ôjÿt {I}.

smachten:: (v dorst) pliyfâgerre {E}; ~ naar (vurig verlangen naar): ÿrhendre {K; gst= ÿrhender}.

smadelijk:: (=honend) pémah {I}; ~e behandeling: pémaharos {A}.

smaden:: (=honen) feshustae {K}.

smak:: (=dreun) crup {C}, smâk {C}, sûpf {C}.

smakelijk:: cÿrstô {I}; eet ~! (wordt in Spok zelden gezegd): quista-larde!.

smakeloos::

(lett: zonder smaak: v voedsel/drank) motrik-stylf {I};
(zonder goede smaak/esthetisch gevoel) prâmu {I};
(zonder gevoel voor verhoudingen) migt {I};
(afkeer inboezemend, tactloos: v vertoning ed) mipvendelira {I}.

smakeloosheid:: prâmuiy {A; mv=enk; rs= prâmute}.

smaken:: [lekker] ~: quistâse {U}; dat smaakt! (heerlijk!): quistâselira!; bitter ~: yste {E}; ~ naar/als: cÿrstyne lo {E}; het vlees smaakt me niet: ef fijânta nert quistâse ón gress.

smal:: (lett: =eng) nar {I}; ~[ler] maken (versmallen): nare {K}.

smaldeel:: (=eskader) skader {C}.

smalen:: ~ op: xennde {K}; het ~ (gesmaal): xenndos {C}.

smalfilm:: nar-film {C}.

smaragd:: (materiaal) ton {S}; (steen) toniyn {C}; van ~ gemaakt; met ~en bezet (smaragden): tona {I}.

smaragden:: (van smaragd gemaakt; met smaragd bezet) tona {I}; ~ voorwerp: toniyn {C}.

smart:: pôluh {SC}; hevige ~: ofuxârt {A}.

smartelijk:: pôlute {I}.

smeden:: mecre {K; gst= mecc}.

smederij:: mecrâs {C}.

smeedijzer:: mecrequl {S}; van ~ gemaakt: mecrequliy {I}.

smeedijzeren:: (van smeedijzer gemaakt) mecrequliy {I}.

smeekbede:: (het smeken) tijâprésos {A}.

smeekschrift:: iyterafiy {C}.

smeerkaas:: blarâs-pâsta {S}.

smeerolie:: feûlol {S}.

smeersel:: (=olie en vet) feûlos {S}; (=pasta) pâsta {S}.

smeersysteem:: feûleren {C}; (=smering) feûlÿ {C}.

smeerwortel:: ool-prâvôs {C} (L. Symphytum officinale).

smeken:: mérce {U}; ~ om: tijâprése tukst {K}; het ~ (smeekbede): tijâprésos {A}.

smekend:: mérciy {I}.

smele:: bochtige ~ (grassoort): wervoser {C} (L. Deschampsia flexuosa).

smelleken:: (soort valk) Irano-pesmlâ |M| {C; rs= ..-pesmlât} (L. Falco columbarius).

smelten:: (trans) [doen] ~: smelte {K}, znée {K; gst= znét}; (intrans) smelte {Upr}; (v ijs/sneeuw) téje {U; gst= tét}; gesmolten deel van een ~de stof: znéos {C}; gesmolten boter/metaal: plistep {S} (arch).

smeltpunt:: smelte-ponto {C}; (v ijs) téje-ponto {C}.

smeltwater:: znéos {C}.

smeren::

(=strijken) šmeste |smeste/šeste| {K}; het ~: šmestos |smestos/šestos| {C};
(olie op assen ed) feûle {K};
(v boterham) bârtece {K};
'm ~ (er tussenuit knijpen): bautoe {K; vdw= bauter} (pop); 'm ~ (pleite gaan): ef lukte sener tiffugs (pop); hij is 'm gesmeerd (hij heeft de plaat gepoetst): do vlemóte ef renðe.

smerig:: (=vuil) dirtiy {I}; (=goor) doételira {I}; (erg vies) sgâp {I}.

smerigheid:: (=vuil) dirt {S}; (grote viezigheid) sgâpiy {C}.

smering:: (=smeersysteem) feûlÿ {C}.

smeris:: (politie) plys {C} (pop/pej).

smetteloos:: nefojeldra {I}.

smeuïg:: (lett) tramiy {I; [mv=enk]}; (fig: vertellen ed) tobâror {I}.

smeulen:: ûstenne {U}, vabje {U; gst= vapp}.

smid:: mecratjen {C}.

smient:: Ochertâ-dôlze {C} (L. Anas penelope).

smijten:: (krachtig gooien) simue {K}; (wild (ongericht) gooien) trâke {K}.

smoel:: (bakkes) kegt {C} (vulg), jugg {C} (vulg); hou je ~!: texe dena beder! (vulg).

smoesje:: (uitvlucht) eft jelpjevor niyft (pop).

smog:: smôg {S}.

smoking:: (kostuum) kÿlelbi {C}.

smokkel:: (het smokkelen) trónos {C}.

smokkelaar:: wertyer {C}, tróner {C}.

smokkelen:: wertye {K}, tróne {K}; het ~: trónos {C}.

smoren:: (trans) ([doen] stikken) ÿpjare {K}; (intrans) môque {U}; (gisten, sudderen) térte {E}; het ~ (gesmoor): môquos {C}.

smoring:: ÿpjaros {C}.

smullen:: (met smaak eten) sûlge {K}, lurfe {U}.

smurrie:: (=blubber) sti {S} (spr).

snaar:: (v muziekinstrument) cômpello {C}.

snack:: totûft {C} (snel [uit de vuist] te eten hap; meestal tussen de maaltijden door).

snackbar:: (zelfbediening zonder sterke drank) bar {C}.

snakken:: ~ naar (alg): ortare {K}; naar adem ~: ef funse furt fôrs.

snappen:: hij snapt niets (maar doet net alsof hij zeer snugger is): do nert mešane.

snars:: hij begrijpt er geen ~ van: do unere ef grulótser danšos; do unere nÿf lÿn šotiys.

snateren:: sysiyre {U}.

snauwen:: ~ tegen (toesnauwen): kriye ón {U; gst= kriyt}.

snauwerig:: kriy {I; mv=enk}.

snavel:: snebbe {C}.

snede:: vek {C}, ba'efros {C}.

sneep:: (vis) nes-fisa {C} (L. Chondrostoma nasus).

sneeuw:: snÿ {S}; (en/of ijs) réc {S}; ~ ruimen; van ~ ontdoen: glytare {K}; er valt natte ~: ef bidale snÿ.

sneeuwbal:: snÿbâl {C}; bâle {C} (iro/kindertaal).

sneeuwbes:: (struik) blakker pûn {C} (L. Symphoricarpos albus).

sneeuwen:: plurre {E}, snÿ-bidale {U} (poe); er valt natte sneeuw: ef bidale snÿ; ~ en/of hagelen: plurre {E} (dl= Liftka/Brÿr).

sneeuwgans:: blakker uas {C} (L. Anser caerulescens).

sneeuwhaas:: âtûrô {C} (L. Lepus timidus).

sneeuwhoen:: bergo-jâlp {C} (L. Lagopus mutus).

sneeuwjacht:: plurmóns {C}.

sneeuwklokje:: snÿ-cônp {C} (L. Galanthus nivalis).

sneeuwlandschap:: wit ~: blakkeren {C); »wit.

sneeuwrijk:: (met veel sneeuw, waar vaak/veel sneeuw valt) snÿsót {I}.

sneeuwruimen:: glytare {U}; het ~: glytaros {C}.

sneeuwstorm:: urrvu {C}; er woedt een ~: ef omeleche snÿ (dl= Liftka/Brÿr).

sneeuwwit:: (heel wit) snÿ-blakker {I}.

snel:: (alg: =vlug) gesvint {I}; (vrnl met hoge snelheid) vita {I}; (=rap) ÿpf {I}; (=hard: beweging) hups {I}; zo ~ mogelijk (beweging/in tijd): ðofšiy {I; [mv=enk]}; ~/hard/luid zijn: hupse {U}; ~ groeiende boom of plant; puber die ~ is gegroeid: stuter {C}; snel||langzaam: rittah {Iid}; ; tmopiy {Iid}; .

snelgroeiend:: (boom/plant) stut {I}; ~e boom of plant: stuter {C}.

snelheid:: (=vaart) upk {C; mv= upka}; (vrnl wetenschappelijk/ambtelijk) vitešo {C}; ~ vermeerderen (gas geven: in auto/vliegtuig ed): kafðée {E}; maximum ~: mâksûm vitešo (afk= M.V.).

snelheidsmeter:: tmopiy-messer {C}.

snelheidsvermeerdering:: kafðéos {C}.

snelkookpan:: pres-pân {C}.

snellen:: gesvinte {U}.

sneltrein:: gewone ~ (in Spok: stoptrein-materieel dat echter alleen bij de grotere stations stopt): vita-treno {C} (afk= VT); (luxe intercity) menntreno {Crs} (afk= MT), émtiy {C} (oorspr afk v menntreno).

snelverkeer:: »verkeer.

snelvoetig:: ~e Achilles: rittâtiffug-Akills.

snerpend:: (geluid) getts {I}; (koude) châfelira {I}; (pijn) ortiy {I}.

snert:: (=erwtensoep) môjôla-šupa {S}.

sneu:: quzóp {I}.

sneuvelen:: (omkomen) naurre {E}; het ~: naurros {C}.

snijboon:: soka {C}.

snijden:: ba'efre {K; gst= baeff}.

snijplank:: (voor brood/vlees) platt {C}.

snijpunt:: (raakvlak, overeenkomst) sume-ponto {C}.

snijtand:: (alg) kravyn {C}.

snik:: egt {C}, sik {C}; hij is niet goed ~: do melde lÿ ef Pors (môliy-gebied in Noord-Munt; vroeger zeer arm en eenzaam).

snikheet:: (weer) tjonde-kjupt {I}.

snikken:: cÿrsike {U}; ~/huilend zeggen of vertellen: pvente {K}.

snipper:: (papier) tât {C}.

snit:: ba'efros {C}.

snoeien:: (v heg ed) snue {K}, weste {K} (dl= Centraal-Berref); het ~: westos {C} (dl= Centraal-Berref); [kunstig] gesnoeide heg: snuos {C}.

snoeimes:: uzaknyf {C}.

snoek:: jecû {C} (L. Esox lucius); steen~: kaklôbes {C} (snoekachtige vis; vrnl in de grote rivieren v Liftka: L. Esox saxosus).

snoekbaars:: sânder {C} (L. Stizostedion lucioperca).

snoepen:: sûlgare {K}; het ~: sûlgaros {C}.

snoepje:: (zuurtje) grum {Cef}, grume {C}.

snoer:: strén {C}; (kabel/draad: elektrisch) patio {C; rs= patie}.

snoet:: (=snuit) prâsst {C}; (gezicht) tinko {C}.

snoever:: (=bluffer) eper {C}.

snor:: musstasiy {C}.

snotjongen:: (fig: =snotneus) sékót {C}, mjocc {C}.

snotneus:: (lett) tûdû {C}; (fig: =snotjongen) sékót {C}, mjocc {C}.

snotolf:: (vis) frûpenst {C} (L. Cyclopterus lumpus).

snuffelen:: smyfge {U; gst= smyff}, nesse {U}.

snufje:: (zout) tip {C}; (gril: mode) beltbu {C}.

snugger:: ôrge {I} (pop).

snuifje:: (tabak) tip {C}.

snuisterij:: tochût {C}; (klein sieraad) zen {C}.

snuit:: nôrkriy {C}; (=snoet) prâsst {C}; dier met een lange ~: habrynes {C}.

snuiten:: de neus ~: nescléne {U}; (v kaars) ideiyxare {K}.

snuiter:: een rare ~: eft tnefer šôt.

snuiven:: snufe {U}; (=proesten: v paarden) funse {U}.

snurken:: sônge {U}; zachtjes ~: mâ'ûne {U}; zwaar ~ (ronken): zorsônge {U}.

snurker:: (iemand die [veel/luid] snurkt) sônger {C}.

sober:: zober {I}; (=matig/eenvoudig) poriy {I; [mv=enk]}.

soberheid:: (=matigheid) poriyte {SC}; (=sereenheid) dajer {A; mv=enk}.

sociaal:: sošala {I}; ~[voelend]: ûlg {I}; het ~-zijn; het streven naar sociale verhoudingen (een evenwichtige verdeling vd welvaart): sošalo {SC}; (~voelendheid, socialisatie, je ~/solidair [met anderen] gedragen) ûlgiy {A; mv=enk}; sociale ondersteuning (hulp, bijstand): sošala-moios {C}; sociale dienst (ong): šâmÿrômiy-még {C} ("werklozenraad": instantie die zich met arbeidsbemiddeling en uitkeringen bezighoudt); Sociale Dienst: Sošala Harbos {N} (in Spok: gemeentelijke instantie om burgers te helpen bij financiële problemen, zoals het niet kunnen betalen v belasting, het saneren v schulden, het aanvragen v uitkeringen ed; deze dienst is echter niet verantwoordelijk voor de uitbetaling v uitkeringen ed).

sociaal-democratisch:: sošala-demokratise {I}.

sociaalvoelend:: ûlg {I}.

socialisatie:: (sociaalvoelendheid, je sociaal/solidair [met anderen] gedragen) ûlgiy {A; mv=enk}.

socialisme:: sošalesmiy {SC}.

socialist:: sošalistiy {C}.

socialistisch:: sošalistise {I}.

sociëteit:: (verenigingsgebouw) ququlsért {C}; (besloten (exclusieve) club) ûlger {C}.

sociolinguïstiek:: sošolinguistiyc {C}.

sociologie:: sošolôiy {C}.

sociologisch:: sošologise {I}.

socioloog:: sošolôche {C}.

soda:: sodâ {S}.

sodawater:: tsyre-knurfel {S}.

sodemieter:: ~ op! (donder op!): erupteren! |..eren| (vulg).

Soedan:: Sudann {G}.

Soedanees::

(zn: bewoner) Sudanny {Cef};
(bv) sudann {IIef}; Soedanese vrouw: Sudanna {Cef}.

soep:: šupa {C/S} (in Spok meestal brijachtig, als hoofdmaaltijd gebruikt); (helder/dun, als voorgerecht) znét šupa {C/S}.

soepbord:: (diep bord) šupéttel {C}.

soepel:: (lett) siyrsiy {I; [mv=enk]}; (=lenig) lens {I}; (zonder haperingen) wâcha {I}; ~/zacht/week voorwerp (klomp deeg, kwal ed): jiÿtu {C}.

soepelheid:: (lett) siyrser {C}; (=lenigheid) lensiy {A; mv=enk}.

soeverein:: sovrÿn {I}.

soezen:: (suffen) hûme {U}.

sofa:: sofa {C; mv= sofâe; rsmv= sofatt}.

software:: software |Eng.| {S}, toprogrâmÿ {S}.

soiree:: lupp-fenta {C}.

sok:: (=kous) kors {C}.

sokkel:: (=voetstuk) pôlp {C}.

sol:: (muzieknoot) sô {C}.

soldaat:: (alg) ôrešy {C}, (vrw) ôresta {C; mv= ôrestas} (ook: nefôresta ed); ~ 3e klasse: (landmacht) suôrešy {C}, (luchtmacht) nefôrešy {C}; ~ 2e klasse: (landmacht) mennôrešy {Crs}, (luchtmacht) presÿr ôrešy {C}; ~ 1e klasse: (landmacht) jiyst-ôrešy {C}, (luchtmacht) mennôrešy {Crs}; voor militaire rangen, zie .

soldatenvlieg:: zwarte ~: ôrešy-doazôler {C} (L. Hermetia illucens).

soldeer:: sôlt {S}.

soldeerbout:: [sôlde-]raddyf {Crs}.

soldeersel:: sôlt {S}.

solderen:: sôlde {K}.

soldering:: sôldos {C}.

soldij:: (=loon) wagy {C}.

solidair:: érpainiy {I}, ûlg {I}; ~ met iets/iemand: érpainiy ón flaju/rast (ón is vz; evtl als vz-uitdr); zich ~ verklaren met iemand/iets: ef declare sener érpainer ón rast/flaju; ~ zijn (je ~/sociaal [met anderen] gedragen; sociaalvoelendheid): ûlgiy {A; mv=enk}.

solidariteit:: (het partij kiezen voor) ovapos {C}, érpainer {A; mv=enk}; (goede verstandhouding, gemeenschappelijk aanvoelen ve bepaalde sfeer, merken dat je geaccepteerd wordt) jôntycc {C}; (solidair zijn; je solidair/sociaal [met anderen] gedragen; sociaalvoelendheid) ûlgiy {A; mv=enk}.

solide:: (=deugdelijk) nemercel {I}; (=stevig/massief) kâiyp {I}.

solist:: (muziek) mainkeler {C}.

soliste:: (muziek) mainkelta {C; mv= mainkeltas}.

sollen:: met zich laten ~: ef munke armt sener kârnt.

sollicitant:: sôlisitatjen {C}.

sollicitatie:: sôlisitašo {C}.

sollicitatiebrief:: rekomendere-letra |..ÿje-| {C}.

sollicitatieplichtig:: sôlisitere-duetiy {I}.

solliciteren:: ~ naar: sôlisitere tukst |..ÿje| {Upr}.

solo:: (in muziek) mainka {C}; hij treedt ~ op: do stâge fara mainka.

som:: (totale bedrag) šômt {C}; (rekenkundige opgave) šômtos {C}; te betalen ~ (verschuldigde bedrag): ÿðyje {C}; ~ gelds: ðyje {C}.

Somalië:: Somall {G}.

Somaliër:: Somallo {Cef}.

Somalisch:: (bv) somall {IIef}; ~e vrouw: Somalla {Cef}.

somber:: cÿrdrôg {I}; ~ stemmend (=naargeestig): frumbiyl {I}; »donker.

somberheid:: cÿrdrôgiy {C}.

sommige:: »verscheidene.

soms:: (niet altijd) menokka {III}, lafes {I} (arch); (=wel eens) iftams'ter {III}; (=misschien: alleen in vragende zin) tam {III}, dus {III}; (tam duidt op positieve houding vd vraagsteller; dus op negatieve:) ken je hem ~?: aftel tu tiffe do tam?; lieg je ~?: aftel tu merfe dus?; ~ niet: menokka nert = menokka noi.

sonate:: sonatiy {C}.

songfestival:: chatofentÿ {C}.

sonnet:: sonett {C}.

sonoor:: (=welluidend) fliynkiy {I}.

soort::

(alg: =aard/type) frenvu {C}; dit ~ mensen: dena frenvu rifo veldurs; een nieuw ~ auto: eft kleter frenvu rifo oto; ~ zoekt ~: (sprkw) bâr luft tjokâs ur tjokâs luft bâr;
(=kwaliteit) wétriyn {C}; de beste ~ (van de bovenste plank): mynall-nurp {C};
(biologisch) uza {C}.

soortelijk:: uzate {I}.

soortgelijk:: kervrôkiy {I}.

sop:: (zeep~) bÿm {S}; het ruime ~: ef trân zé; in zijn ~ gaarkoken (fig: verrekken): flâdre {U; gst= flâtt}; (sprkw) het ~ is de kool niet waard: ef fenta nert la'yce ef weinô.

soppen:: (v brood) plurte {K}.

sopraan:: sopraniy {C}.

sorry:: ~! (pardon!): elleria!, eller! (spr/dl= Berref); sorry! |Eng.| (verontschuldiging); ~ hoor!: âke siy! (onbeleefde manier v verontschuldigen; alsof men het niet meent).

sorteren:: frenvute {K}; (=schiften) mipcolye {K}; (goede en slechte delen van elkaar scheiden: uitschiften) pâšele {K}.

sortering:: (dat wat gesorteerd is) frenvutiy {C}; het ~: frenvutos {C}; (=schifting) mipcolyos {C}.

souffleur:: stâgtariy {C}.

souper:: lupplejon {C}.

souterrain:: chucernuflif {C}; (kelder) chucern {C} (arch).

souvenir:: miype-chût {C}; (=aandenken) miyparâ {C}.

Sovjet-Unie:: de ~: Sovjet-Ûn {G}; van/uit de ~ (bv: Sovjetrussisch): sovjet-ûn {IIef}.

Sovjetrussisch:: (bv: van/uit de Sovjet-Unie) sovjet-ûn {IIef}.

sowieso:: (=hoe dan ook) fara fit trufô.

spaak:: (in wiel) câx {C}, piyn {C}; (sprkw) een ~ in het wiel steken: ef blôkere eft grelira môjôl.

spaan:: (=spaander) pâks {C}.

spaander:: pâks {C}.

Spaans::

(zn: taal) spanise {C};
(bv) spana {IIef}; ~e vrouw: Spana {Cef}.

spaarbank:: feszolle-benc |feso..| {C}.

spaarbankboekje:: feszolle-register |feso..| {C}.

spaarcentjes:: (=spaargeld) tofeszollosÿ |..feso..| {C}.

spaarder:: feszoller |feso..| {C}.

spaargeld:: (=spaarcentjes) tofeszollosÿ |..feso..| {C}.

spaarpot:: (=spaarvarken) smurf-vult {C}.

spaarrekening:: (bij bank) feszolle-nota |feso..| {C}; geld op een ~: smurf fes eft feszolle-nota.

spaarvarken:: (=spaarpot) smurf-vult {C}.

spade:: (=schop) ych {C}; (met korte steel) zeze {C}; (met puntig toelopend blad) iyxer {C}.

spaghetti:: spacetti {S}.

spalk:: spen {C}.

span:: (paarden) rut {C}.

Spanjaard:: Spany {Cef}.

Spanje:: Spana {Gef}.

spanjolet:: spilclos {C; mv= spilclosz}.

spanne:: ~ tijds (poos): panot {C}.

spannen:: (v veer ed) roite {K; vdw= roit}; het ~: roitos {C}; (v trekdier) heke {K}; (fig: spannend zijn) yroppe {U}.

spannend:: yroppiy {I}.

spanning::

(lett: v veer ed) roitâ {C};
(elektrisch) (officiële benaming) elektrisitiy-miltefiy {C}; (dagelijkse benaming) elmiltefiy {C} (afk= elmil of EM); er staat ~ op die draad/leiding: dena patio/lâftos kette elmiltefiy; dena patio/lâftos poire;
(fig: geestelijk) yroppos {A}; in ~ zittend: kabótâ {I}.

spant:: ro'i {C}.

spar:: ðôle {C} (L. Abies); blauwe ~: qurt-ðôle {C} (L. Picea pungens "Glauca").

sparappel:: »dennenappel.

sparen:: (geld) feszolle |feso..| {K}; het ~: feszollos |feso..| {C}; [gaan] ~ (geld): ef vende lelperre; ~ voor iets (om het te kunnen kopen): ef vende lelperre furt flaju; feszolle frópjÿ flaju; iemand het leven ~: ef kirture rast lo poire-spâklân {C}.

sparrengroen:: ðôlate {S}.

sparrenkegelzwam:: quista quiff-chént {C} (L. Strobilurus esculentus).

spartelen:: spârtle {U; gst= spâret}, tjôste {K}; (=trappelen) idenke {U}.

spat:: (=spetter) hoss {C; mv= hossa}, jeps {C}.

spatbord:: (v auto) medriypaaf {C}, medriy-ÿrpaafâ {C}.

spatie:: blakk {C}.

spatiebalk:: (op toetsenbord) blakk-trajiy {C; mv= ..-trâjen}.

spatten:: (=spetteren) hosstâe {U; gst= hosstât}; (v vonken) tliytse {U}; uit elkaar ~: »uiteenspatten.

specerij:: šiyltiyn {C}.

specht:: (alg) zreg {C; mv= zrÿge of regelm.}; groene ~: [mesâ] zreg (L. Picus viridis); kleine bonte ~: belt zreg (L. Dendrocopos minor); grote bonte ~: hupster zreg (L. Dendrocopos major); zwarte ~: doffiy zreg (L. Dryocopus martius).

speciaal:: (=bijzonder) flacÿr {I}; ([in het] bijzonder) spešala {I}.

specialisatie:: (dat waarop men zich toegelegd heeft) luftsÿrtos {C}.

specialiseren:: zich ~ in (zich toeleggen op): luftsÿrte {K}.

specialist:: luftsÿrter {C}; (arts) ylâmer {C}.

specialiteit:: spešalitiy {C}; (=bijzonderheid) flacÿrtiyn {C}; (aanbevolen gerecht in restaurant) machos {C}.

specificatie:: spesifikašo {C}.

specificeren:: spesifisere |..ÿje| {K}.

specifiek:: spesifiyc {I}; (=onderscheidend) distingeror {I}.

spectaculair:: (zeer opzienbarend) okrech {I}.

spectrum:: (alle kleuren vd regenboog) mindârÿr {C}.

speculaas:: (ong: bep soort gekruide koek) krutt-rafeo {C; rs= ..-rafette}.

speculant:: spekulašer {C}.

speculatie:: (=speculering) spekulašo {C}.

speculeren:: ~ in: spekulere lef |..ÿje| {U}.

speculering:: (=speculatie) spekulašo {C}.

speedboot:: vitaka {C}.

speeksel:: (=spuug) csull {S}, šâf {S}.

speelbank:: (=casino) casino {C}.

speelfilm:: stâgfilm {C}.

speelgoed:: merre-tiyn {C}.

speelkaart:: karte {C}.

speels:: merraniy {I}.

speelsheid:: merraner {A; mv=enk}.

speelweide:: merblufk {C}.

speen:: (v dier) svef {C}; (v zuigfles) sfég |svég| {C}.

speenkruid:: star-kósto {S} (L. Ficaria verna).

speenvarken:: fôltsknok {C}.

speer:: spero {C}, gratân {C}; klink~ (bepaald soort Spok speer; 16e eeuw): iyxekliynk {C}.

speerpunt:: (beleidsonderdeel met extra aandacht) iyxegratân {C}.

spek:: (alg) trâx {S}; (niet vet: =bacon) bakôn {S}; uitgebakken ~: pându {S} (dl= Peg/Lomky/Tigof).

spektakel:: rûgt {C}.

spel:: (om te spelen; ook fig) merriyc {C}; (het spelen ve spel) merros {C}; iets op het ~ zetten: ef fixe flaju fes ef merros; in het ~ brengen (mee laten doen): cirre {K}; (op muziekinstrument/als sport) •mert {SX.c}; (spr) er moet [een misverstand] in het ~ zijn (er is sprake van ...): [eft taobléskros] lelperrât ef progrâm; zie ook Sport en spel in .

speld:: priyk {C}; (sierspeld/broche: bij Spok klederdracht) nill {C}.

speldenknop:: priyk-nurp {C}.

spelen:: (met speelgoed) merre {U}; (v muziek, toneelstuk ed) merre {K}; (spel beoefenen, ook sport) merrare {K}; (in film) stâge {U}; (v grammofoonplaat ed) kuramerre {K}; ~ op (een instrument): lâmerre {K}; ze speelt op een oude piano: eup lâmerre eft liftkar pjano; het ~ (ve spel): merros {C}; »hoofdrol.

speler:: (beoefenaar v spel) merratjen {C}; (toneel, muziek ed) meggatjen {C}; (sport, muziek) •merr {SX.c}.

spelfout:: idestabôos {C}.

speling:: (lett: =tussenruimte; fig: =in tijd ed) jarutros {C}; ~ hebben: jarutre {E; gst= jarutt}.

spellen:: stabôe {K}.

spelling:: (=orthografie) stabôos {C}.

spelonk:: parako {C}.

spersein:: (bij spoorwegen) barere-sÿn (bârere-sÿn) {C}.

spelt:: (wintertarwe) nrôs {S}.

sperma:: sperma {S}.

sperwer:: lelart {C} (L. Accipiter nisus).

sperzieboon:: bâr-bjôln {C}.

spetter:: (=spat) hoss {C; mv= hossa}, jeps {C}.

spetteren:: (=spatten) hosstâe {U; gst= hosstât}.

speuren:: spure {U}, ândre {K; gst= ânder}.

speurhond:: ândre-hurt {C}, ândrer {C}.

speurneus:: (overdreven nieuwsgierige onderzoeker) spurpits {C}.

spie:: (=wig) weg {C}.

spieden:: otóste {U}.

spiegel:: mirrôr {C}, tÿrtzerfi |tÿrdz..| {C}.

spiegelbeeld:: pallefjy {Crs}.

spiegelei:: tustu-kôbo {C}.

spiegelen:: mirrôre {K}; [doen] ~: mirrore {K} (ook fig).

spiegelglad:: blenk-glyl {I}.

spiegelglas:: palleglaza {Sef/rs}; van ~ gemaakt: palleglaza {I}.

spiegelreflexcamera:: tÿrtzerfi-camera |tÿrdz..| {C}.

spieken:: (afkijken) jepsare {K}.

spier:: (alg) âfjera {C}; (met nadruk op inwendig orgaan) blépôf {C}; (met nadruk op zichtbare gespierdheid) muskla {C}; hij heeft een spier verrekt: do eft blépôf gvénare; de bodybuilder spant zijn spieren: ef froâlber roite sener musklas.

spiering:: (vis) smelt {C} (L. Osmerus eperlanus).

spierkracht:: muskla-crâf {C}.

spiernaakt:: fors-nucer {I}.

spierwit:: iyns-blakker {I}.

spies:: (wapen) lâtmka |M| {C; rs= lâtmkat}.

spiesmelde:: (plant) ynt-oracha {C} (L. Atriplex hastata).

spijbelen:: zurtputte {U}.

spijker:: (=draadnagel) nacry {C}.

spijkerbroek:: jeans |Eng.| {C; mv= jeanses}, frojéns {C} (pop).

spijkerschrift:: tévet-stindosiy {C}.

spijkerzwam:: slijmige ~: blâs-missis {C; mv= ..-missisa} (L. Gomphidius glutinosus).

spijl:: (=tralie) woche {C; mv= wôx}.

spijs:: (=voedsel) ubara {S}.

spijskaart:: (menu[kaart]) larde-kinner {C}, menuiy {C; rs= menute}.

spijsolie:: (=slaolie; ook om te braden, bakken) larde-ool {S}.

spijsvertering:: idelardos {A}.

spijt:: lett {Aef}; (het betreuren) rôšypjos {A}; ~ hebben van iets: ef qugle lett ón flaju.

spijten:: plirre {Upr}; het spijt me: gress sen plirre.

spijtig:: lett {I}; ~ zijn: lette {U}.

spil:: (=as) spil {C}.

spilfunctie:: spil-fûnkšo {C}.

spin:: (geleedpotig dier) ÿrstippô {C}; (tollende beweging) spiyn {C}; hij geeft de bal veel ~: do kette pert spiyns ón ef gûmbâl; do kette eft spiynbâl.

spinazie:: hâtquzy {S}.

spinnen:: (kat) smÿze {U}; (v wol) qugie {K}, gmule {K} (dl= Berref); ze zit te ~ (op spinnewiel): eup pitte ef qugier.

spinnenweb:: slôf-qundré {C}.

spinner:: (man die op spinnerij werkt) qugiatjen {C}.

spinnerij:: qugiy {C}.

spinnewiel:: qugier {C}; trÿ, trÿje {C} (dl= Tigof/Lomky).

spinrag:: slôf {S}.

spion:: otóster {C}.

spioneren:: otóstare {K}.

spionnetje:: (spiegel aan raam) otóstezerfi {C}.

spiraal:: cûrfe {C}, strofô {C}.

spirant:: (sisklank: s, z; in Spok ook ch, š) sišos {C}.

spiritus:: spirity {S}.

spit:: (braadspit) wÿt {C}; (in de rug) xâst {C}; aan het ~: kaf ef wÿt, lâwÿtor {I}.

spits:: (bv) eksô {I}; (=puntig) xest {I}; ~ uiteinde: xesta {C}.

Spitsbergen:: Svalbert {G}; van/op ~ (Spitsbergs): svalbert {IIef}.

Spitsbergs:: (van/op Spitsbergen) svalbert {IIef}.

spitsen:: de oren ~: (lett: v roofdieren) murânpe {E}; (fig: v mensen) ef melde jelp {III}.

spitsuur:: crût {C}, mennzurtarr {Crs}.

spitten:: uzre {K; gst= uss}.

spleet:: (alg: =voeg) stiymf {C}; (=kier) ajer {C}; smalle ~ licht (glimp): sâg {C}.

splijten:: étârtje {K; gst= étâret}; (=splitsen) sperde {K}; (=splitsen: vrnl v hard materiaal) xoche {K}.

splijting:: étârtjos {C}; (=splitsing) sperdos {C}; (=splitsing: vrnl v hard materiaal) xochos {C}.

splinter:: nâx {C}.

splinteren:: nâxe {U}, triyte {U}.

split:: (in rok ed) sôc {C}.

splitlevel:: (zn) tróda-dlavos {C}.

split level:: (bv) tróda-dlavor {I}; een split-level bungalow: eft tróda-dlavor rastobos.

splitsen:: (=splijten) sperde {K}; (=splijten: vrnl v hard materiaal) xoche {K}.

splitsing:: sperdos {C}; (=splijting: vrnl v hard materiaal) xochos {C}; (v wegen) grefiy {C}.

spoed:: (=haast) hurtiyo {C}; spoed||traagheid: vloda {Cid}; .

spoedeisend:: (=dringend) forsâm {I}.

spoeden:: (zich snel begeven naar iets) trammende {U} (= tramm + vende).

spoedgeval:: (medisch) forsâm sûpolos {A}.

spoedig:: fes belt fort (afk= f.b.f.); (=eens/binnenkort) zôft {III; vt= wânta; ot= bent}; ik wacht al een uur, ~ moet hij [toch] komen: gress quÿe pip lóf ér zurtarr, zôft do arfinât.

spoel:: (winding, klos) bobynn {C}, gmul {C}; (weefspoel) lafronâ {C}.

spoelen:: (=winden) gmule {K}, zlofe {K}; (v vloeistof) smôlme {K}; ~ om (omspóélen): smôlmare {K}; de golven ~ om het rotsblok: ef jeks smôlmare ef lôbâ.

spoeling:: (het doorspoelen) smôlmos {C}.

Spokaans:: (alg: Spokanische taal; ihb: West-Spokanisch): spokânda {C}; wat betreft het ~: spokândaiy {I}; een boek over het ~: eft spokândaiy mimpit; (belangrijkste Spok dialect, gesproken op vrijwel geheel Berref, West-Liftka en West-Tigof; de standaardtaal in Spok behandeld in dit woordenboek) wefot-spokânda {C}; »Spokanisch; zie ook Grammatica van het Spokaans in en Spokaanse teksten in .

Spokanië:: Spooksoliy |spôk../regelm.| {G}; [het] Koninkrijk ~: Kindistee Spooksoliy {N}; zie ook het Spokanisch Archief in .

Spokaniër:: Spooksôl {Cef}.

Spokanisch::

(zn: taal); »Spokaans;
(bv) spooksoliy |spôk../regelm.| {IIef; mv=enk}; ~e vrouw: Spooksôli {Cef}.

spokanistiek:: spokanistiyc {C}; wat betreft de ~: spokanistise {I}.

spoken:: (ronddolen van geesten) tjôfe {E}; (v gedachten) jerbye {U}; (op zee) otûse {U}.

sponning:: lesta {C}.

spons:: (materiaal, vastgegroeid) munt {C/S}; (voorwerp om mee te wassen) muntiyn {C}.

sponsachtig:: (=sponzig) muntiy {I}.

sponsor:: spônser {C}.

sponszwam:: grote ~: brenkâbâl {C} (L. Sparassis crispa).

spontaan:: vômang {I}; (=ad rem: geen blad voor de mond nemend) nâfxu {I}.

sponzig:: (=sponsachtig) muntiy {I}.

sponzigheid:: munter {C}.

spook:: (=geest) tjôftâr {SC; mv= tjôftâra}.

spookachtig:: hézy {I}, tjôftâriy {I}.

spookhuis:: tjôfos-sért {C}.

spookkasteel:: tjôfos-husof {C}.

spookverhaal:: tjôftâr-zeffos {C}.

spookverschijnsel:: ~[en] (gespook): tjôfos {C}.

spoor:: (markering) spura {C}; (v wiel/dier) âskân {C}; in het ~ lopen (sporen): âskâne {U}; (aan laars) câgt {C}; (=schijn/zweem) glânt {C}; ze vertoont geen ~ van medelijden: eup šove nÿf glânts rifo ef overšiy.

spoorbaan:: (=rails) rels {C} (enk); (ihb spoorrails: voor trein) trenomirra {C}.

spoorboekje:: (dienstregeling) treno-forts {Cmv}.

spoorboom:: rels-trat {C}.

spoorlijn:: treno-âskân {C}, arânka {C}.

spoorloos:: idespuror {I}.

spoorrails:: (voor trein) trenomirra {C}.

spoorrijtuig:: (=spoorwagen) relsnolac {C}.

spoorstaaf:: (=rail) rels-zeff {C}.

spoorwagen:: (=spoorrijtuig) relsnolac {C}.

spoorweg:: arânka {C}; Spokanische Spoorwegen: Spooksoliy Arânkas (afk= SA); zie ook Spoorwegen in .

spoorwegemplacement:: emplasement {C}.

spoorweglocomotief:: arânkanolac {C} (ook wagen/wagon: alles wat op rails rijdt).

spoorwegmaterieel:: arânkanolacs {Cmv}.

spoorwegovergang:: (óverweg) kurarels {C}.

spoorwegwagon:: arânkanolac {C} (ook loc: alles wat op rails rijdt).

sporadisch:: (heel soms) ja côle; (=zeldzaam) ðerunt {I}.

sporen:: (in het spoor lopen) âskâne {U}; het ~: âskânos {C}.

sporkehout:: (boom) sperter {C} (L. Frangula alnus).

sport:: (v ladder) spôta {C}; (tussen stoelpoten) câx {C}; (spel) sport {C}; zie ook Sport en spel in .

sportauto:: vita-oto {C} (afk= v.o.), ivo {C} (pop).

sportbeoefening:: sport-ufnos-kaf {C}.

sporthal:: (grote overdekte ruimte om sport te beoefenen) sport-hall {C}.

sportief:: (v sport houdend) sportiy {I}; (=eerlijk) tuffes-eitiy {I}.

sportman:: sporter {C}.

sportsman:: sporter {C}.

sportterrein:: (ihb voetbalveld) [merre-]nunn {C}; (met gras, maar NIET voor voetbal) merblufk {C}.

sportveld:: (ihb voetbalveld) [merre-]nunn {C}; (met gras, maar NIET voor voetbal) merblufk {C}.

sportwagen:: vita-oto {C} (afk= v.o.), ivo {C} (pop).

spot:: cÿrspos {A}; vrolijke ~ (=gekschering): véniestos {C}.

spotnaam:: (=bijnaam) ÿndre-quanka {C}.

spotprent:: (=cartoon) cÿrspafiy {C}.

spotten:: cÿrspe {U; wst= cÿrs•}.

spottend:: [vrolijk] ~ (=ondeugend): deðâliy {I; [mv=enk]}.

spouwmuur:: hónto-krur {C}.

spraak:: (uiting) chaquint {C}; (=taal) mux {C}.

spraakgebrek:: chaquinert {C}.

spraakmakend:: pošahos-kettelira {I}.

spraakzaam:: chaquindyna {I}.

sprake::

ter ~ brengen (aan de orde stellen): cÿrlénare {K};
ter ~ komen (aan de orde komen): cÿrléne {E}, yae {K; gst= yat; vdw= pya of regelm.}; wat ter ~ komt: antrôn {I}; datgene wat ter ~ komt (wat aan de orde is): cÿrlénos {A};
er is ~ van iets: flaju chaquinde fes ef wertlâ; (spr) er is ~ van [een misverstand] (er moet ... in het spel zijn): [eft taobléskros] lelperrât ef progrâm; waar ~ van is (onderhavig): pjôlt {I}; hier is ~ van affectief taalgebruik: ef kusamiss antrôn tiyn melde affectiy mux-ušos; ter ~ zijn (aan de orde zijn): cÿrléne {E}.

sprakeloos:: nert mux'kurre {I}.

sprankelend:: (fris, helder, glinsterend) prinnket {I}.

spreek•:: (zang•) cha• {PX} (drukt uit dat iets mondeling, met mond/stem/zingen verband houdt); gebaren/spreken: quinde/chaquinde.

spreekbeurt:: (=lezing) wuxos-furt {C}.

spreekbuis:: (fig) chajéns {C}.

spreektaal:: (in tegenstelling tot meer plechtige schrijftaal) wuxe-mux {C}.

spreekuur:: ÿnâmpzurt {C}.

spreekvaardigheid:: pjôle-lénsos {A}.

spreekwoord:: mipa-seg {C}; (=gezegde) kruf {C}.

spreekwoordelijk:: (algemeen bekend) âfry mipa-seg.

spreeuw:: nóff {C} (L. Sturnus vulgaris).

sprei:: (over bed) kura {C}.

spreiden:: châmpje {K; gst= châmpt}.

spreiding:: châmpjos {A}.

spreken::

een taal ~: chaquinde eft lângâr {K}; hij spreekt Spokaans: do chaquinde spokânda; iemand over iets ~: chaquinde piti rast rifo flaju {U}; ik heb hem gesproken: gress chaquinda piti do (chaquinde kan hier NIET trans. gebruikt worden!); ~ met/tegen/tot iemand over iets: chaquinde lef/ón/piti rast rifo flaju {U} (kura is fout!); ~ over iets met iemand: chaquindare flaju ón rast {K}; ~ over (gewag maken van): tyre {K}; hees ~ (fluisteren: met trillende stembanden): ruvaze {U}; luid ~: jerche {U} (dl= Plefô); raadselachtig ~: ef stinde tjâg blakker iynk; bij wijze van ~: fara frenvu rifo muxe; mag je ~ van een chaos?: aftel stus kimorog ef šôts lo eft gaos?;
(zich in taal uitdrukken) ~ [over/van]: muxe [kura] {E}; hij spreekt over "mijn poppetjes" als hij zijn honden bedoelt: do muxe kura "kost kyls" fara do splônje sener hurts;
(fig) van zich doen ~ (zich doen gelden): merte {U}; de waarheid ~: ef chaquinde ef kâmpaiy; uit zijn ogen spreekt woede: groft eits chaquinde kaf ef korsta;

»praten.

sprekend:: (v uiterlijk) fara Labane; ze lijken ~ op elkaar (alleen gezegd bij broer/zus, broer/broer, zus/zus): Labane melde hift sientur.

spreker:: (alg) chaquindatjen {C}.

sprenkelen:: miynte {K}, zopelynare {K}; het ~ (gesprenkel): zopelynaros {C}.

sprenkeling:: (=gesprenkel) zopelynaros {C}.

spreuk:: avis {C}; (=uitdrukking) lénos {C}; (Erg: met magisch karakter) héln |héln/hén| {C}.

Spreuken:: (bijbel) Avisz {N} (afk= Avi).

spriet:: ~[je]: pómt {C}.

sprietje:: pómt {C}.

springen:: jumpetece {U}, vlôte {U}; [uit elkaar] ~ (=ontploffen): plâtse {U}.

springplank:: vlôte-prart {C}.

springstof:: plâtse-tâmlek {S}.

sprinkhaan:: klesjumper {C}; bruine ~: presÿr klesjumper (L. Chorthippus brunneus).

sproeien:: zopelyne {K}; het ~ (gesproei): zopelynos {C}.

sproeier:: zlânker {C}.

sproeiing:: (=gesproei) zopelynos {C}.

sproeiwagen:: zopelynolac {C}.

sproet:: spiyc {C}.

sprokkelhout:: šat {S}.

sprong:: jumpâ {C}, vlôt {C}.

sprookje:: cofðiy {C}.

sprookjesboek:: cofðiymip {C}.

spruit:: (=kiem) pjâp {C}; »spruitje.

spruiten:: pjâpe {U}.

spruitje:: (groente) sprizziyn {C}; ~s: sprizze {S}.

spruitjes:: »spruitje.

spugen:: csule {U}.

spuien:: (=lozen) njame {K; vdw= nja}.

spuigat:: (op scheepsdek) tufnjam |..nam| {C}.

spuit:: jâsper {C}, chiqut {C}; (fig) ~ elf geeft modder: vilt crót nert lelperre eft ðéryf.

spuiten:: (alg) jâspe {K}; (met verf) jâsperfute {K}.

spuitfles:: jâspe-liskos {C; mv= ..-liskosz}.

spuitgast:: (=brandweerman) jâspatjen {C}.

spuitwater:: afacha {S} (koolzuurhoudend bronwater, oorspr uit Afacha).

spullen:: šôts {Cmv}.

spulletjes:: tiyns-ur-tiynstes {Cmv}.

spurrie:: gewone ~ (plant): sperg {C} (L. Spergula arvensis).

spuug:: (=speeksel) csull {S}, šâf {S}.

spuugzat:: ik ben het ~: ef zlabiyare côšelira ón gress.

spuwen:: (=spugen) csule {U}; (braken: vuur/lava) kafierque-mip {K}; het ~: kafierquos-mip {C}.

squash:: (balspel) squash |Eng.| {C}; (officiële term) krur-tennis {C}.

Sri-Lanka:: Srilanka {G}.

Srilankaan:: Srilankany {Cef}.

Srilankaans:: (bv) srilanka {IIef}; ~e vrouw: Srilankana {Cef}.

staaf:: (v metaal) zeff {C}; (NIET v metaal of hout) riyt {C}; »stok.

staak:: (=staf) qunskrono {C}.

staal::

(=monster) trijos {C}.
(metaal) astyl {S}; van ~ gemaakt (stalen): astyliy {I}.

staaltje:: trijos {C}.

staan::

(lett: verticale houding) giffe {U}; hij staat te roken: do uokke ur giffe; ze hebben een wereldbol op de kast ~: óps lelperre eft claba, giffelira kaf ef feldariy; gaan ~ (=opstaan): gifare {E}; stil [gaan] ~: giffere {E}; (gebruik v zirde = "liggen" terwijl er v "staan" sprake is drukt geïrriteerdheid/boosheid uit:) zie je dan niet dat het boek in de kast staat!: ef mimpit zirde[lira] fes ef feldariy!;
iemand laten ~ (laten wachten, niet ophalen): xârbe rast {K};
(uiterlijk) goed ~ ([goed] zitten, passen: v kleding): hûlse {U}; dat staat je goed! (kleding ed): kâ melde eft tjâst tjef!;
(fig) het staat in de brief: ef sen stinde fes ef letra; het staat in het boek: ef sen kabie fes ef mimpit; hij stond in de krant: do sen jikata fes ef quiyrda; het geld staat op een Zwitserse bank: ef smurf melde fes eft sanoprof benc; ~ achter (partij kiezen voor): ovape {K}; we ~ achter de democratie (we zijn vóór ...): kirro melde ort ef demokrašo; hoe staat het met...? (wat is de situatie): ... hude kol?; ik sta voor een raadsel: gress melde âst ef jâchtôsta; wij ~ voor grote problemen: kirro cÿrbo'estre hupster môntyosz; ~ boven (verheven zijn boven): kuraroite {K}; iets in de weg ~: ef nertuie ón flaju {U; gst= nertuit}; (dreigen) de brug staat op instorten: ef pônt rupke kura ef ÿfesbônos; dat plan staat of valt met een goede organisatie (is geheel afhankelijk van): mittof plan melde fes ef dÿršen riyos rifo eft quista ôrganisašo; laat ~ [dat] ... (om maar niet te spreken van): ur kirturelira den ...; hij kan zichzelf niet onderhouden, laat ~ dat hij zijn familie kan onderhouden: do sen nert naliycecû quandro, ur kirturelira den do naliycecû sener fatasôr.

staand:: ~e houding (het staan): giffos {C}.

staanplaats:: (alg: plaats waar iets/iemand moet/kan staan) ðobiyros {C}; (v toeschouwers) kronâmos {C}; (voor caravan ed) wâfersencos {C}.

staart:: (v dier) trunn {C}; (v letter, zoals bij de b of q) tos {C; mv= tôse}.

staartmees:: trunn-helk {C} (L. Aegithalos caudatus).

staat::

(=natie) spiratso {C}, stat {C};
(=toestand/gesteldheid) xnârf {Aef}, sty• {PX.c > c}; ~ van onderhoud: stynaliycos {C}; in slechte ~ van onderhoud: luft eft tildâ stynaliycos; in ~ van ontbinding (v lijk): armt stytéros; in goede staat||vervallen: tjest {Iid}; ;
(gelegenheid/bij machte) iemand in ~ stellen om/tot ...: ef holare rast fes ef kurre, den ...; in ~ zijn tot iets: ef melde fes ef kurre ón flaju (ón is vz); in ~ zijn om: ef melde fes ef kurre beri; in ~ zijn: »kunnen.

staatkunde:: spiratsolôiy {C}.

staatsbezoek:: stat-dôx {C}.

staatsbosbeheer:: (ong) šarkalémos {C} ([instantie die belast is met het] beheer v bos/heide); (als Spok overheidsinstantie, vgl Staatsbosbeheer) Šarkaleemos {N}.

staatsgreep:: flepsatos {C}.

staatshoofd:: statater {C}.

staatsvorm:: spiratso {C}.

stabiel:: feststentiy |festen..| {I}; (lett: in evenwicht) olaniy {I}; ~ zijn (in balans/ovenwicht zijn: niet omvallen): olane {U}.

stabiliteit:: feststenter |festen..| {A; mv=enk}.

staccato:: stacatô {I}.

staccato-achtig:: stacatôerÿ {I}.

stad:: (=plaats) sÿrt {C}; burg {C} (poe/dl= West-Liftka/Oost-Berref); ~ in de bergen: bergosÿr {C}; ~ door wallen omgeven: ulân-sÿrt {C}; in de ~; wat betreft de ~/steden: sÿrtalâ {I}; in een ~ wonen: burge {U}; het wonen in een ~: burgos {C}; (fig) ~ en land aflopen: ef farte lef blof ur boert; zie ook Steden in .

stadhouder:: (his; ong) leblâer {C}.

stadhuis:: (=raadhuis) sÿrsért {C}.

stadion:: staðon {C}.

stadium:: (=fase) fas {C}.

stadsbewoner:: (=stedeling) sÿrter {C}.

stadsdeel:: (=wijk; ook administratief) oftian {C}; (groter deel vd stad) sÿrt-kanas {C}; ~ binnen de wallen: ulân-sÿrt {C}.

stadskern:: [oude] ~ (binnenstad): kruiy {C; rs= krute}, toulânÿ {C}.

stadslicht:: (v auto) nefarmâtat = suarmâtat {C}.

stadslucht:: sÿrt-ayr {S}; ~ maakt vrij: sÿrt-ayr qugle ef jolaiy.

stadsmuur:: sÿrt-ulân {C}.

stadsuitbreiding:: oftianos {C}.

stadswijk:: oftian {C}; (groter deel vd stad) sÿrt-kanas {C}.

staf:: (=staak) qunskrono {C}; generale ~: generala stâf {C} (afk= GeStâ); »zegenstaf.

stafchef:: stâf-cheff {C}.

stafkaart:: verestâ-kinner {C}.

stagnatie:: (=oponthoud) ybe {Aef}; met ~: ybe {I}.

stagneren:: (stokken in de ontwikkeling) vâsellare {U}.

staken:: dÿfie {U}.

staker:: (zoals hij zichzelf noemt) dÿfier {C}, (zoals de werkgever hem noemt) dÿfiatjen {C} (pej); (zoals een buitenstaander hem in pop taal noemt) Brefcôch-trôner |..kôk..| {C} (pop).

staking:: dÿfei {C; rs= dÿfétt}.

stakker:: (=zielenpoot) ostral {C} (pop).

stal::

(alg) ferrÿ {C}; rÿ {C; mv= rÿa} (dl= Liftka/Teujan/Brÿr); op ~ zetten: ferrÿ-kette {K};
(voor paarden) kredek {C} (dikwijls openbaar: om je paard tijdelijk te "parkeren").

stalactiet:: tûgtebirr {C}.

stalagmiet:: preipebirr {C}.

stalen:: (van staal gemaakt) astyliy {I}.

staljongen:: »stalknecht.

stalknecht:: (=staljongen) ôdis {C; mv= ôdiyse}, pentes {C} (dl= Centraal-Berref), dvâf {C} (dl= Tigof/Lomky); (meestal ve kredek) kredeker {C}.

stalkruid:: kruipend ~: blacroelira onones {C} (L. Ononis repens).

stallantaarn:: ferrÿtat {C}.

stallen:: (alg: v auto/boot/kar ed) garage {K}; (v dieren) tmopplime {K}; het ~ (stalling: v dieren): tmopplimos {C}; (v paarden) kredeke {K}.

stalles:: (=parket: voorste rijen, gelijkvloers, in theater) suqutt {C}.

stalling:: (ihb v auto's: =garage) gara |gAra/garA| {C; mv= garaes}; (het stallen: v dieren) tmopplimos {C}; (voor fietsen/boten ed) zollos {C}; »stal.

stam:: (v boom) zân {C}; (mensen) dokverf {C}; (taalk) stemm {C}; grammaticale ~ (één vd twee stammen ve Spok ww): grâmerr-stemm {C} (de zelfstandige vorm ve infinitief zonder •e); (bijv) farte/fart; melde/melt.

stamboek:: (v vee) ÿtrejanafiy {C}.

stamboom:: ÿtrejaniy {C}; zie ook Stamboom koningshuis in .

stamelen:: (=hakkelen) me'eke {U}; (v verlegenheid) riâke {K}.

stamgast:: nâlpÿrðy {C}.

stammen:: ~ uit: hocile {K}.

stammoeder:: futientur {C}.

stampen::

(geluid v machines) rômpe {U};
(v schip) tramâte {U}; ~ en slingeren tegelijk (=werken): rilke {U};
(met voet) tôppe {U}; (met voet of werktuig: samendrukken/verpulveren) welgte {K}; het ~ (gestamp): welgtos {C}.

stamper:: (v bloem) séru {C}; (werktuig) welgter {C}.

stamppot:: (Spok nationaal gerecht in 1 pan met groente, fruit, vlees of vis) brûe {C/S; rs= brûet}.

stampvoeten:: tiffug-welgte {U}.

stampvol:: (=propvol) klâxa {I}.

stamvader:: hociler {C}.

stand::

(ligging v gebouw) locâtešos {C}, pâs {C; mv= pâsa}; het huis is op nette ~ (staat in een keurige buurt): ef sért lelperre eft penða locâtešos; een huis op goede ~: eft sért fes quista pâs;
(=houding) utiyf {C};
(alg: =klasse) kafkanas {C}, teps {C};
(sociale klasse) teps {C}; van/uit lagere ~: bo'efy {I}; met iemand/mensen van een lagere ~ omgaan (encanailleren): enkanajere |..ÿje| {U}; met iemand/mensen van een hogere ~ omgaan: ef melde fianites {I};
(situatie op een bepaald moment) gifiy {C}; hoe is de ~?: ef gifiy meltatéf? (bij puntentelling ed); burgerlijke ~ (=bevolkingsregister): ÿrânteramâ {C} (afk= ÿr/amâ); in ~ houden: xâxe {K}; tot ~ komen: ûae {E; gst= ûat; vdw= pûa}; volgens de laatste ~ van zaken (up-to-date): ralsompiy {I};
(Eng.: op tentoonstellingen ed) plânkiy {C}.

standaard:: (lett: =statief) kronâm {C}; (fig) xloeâ {C; rs= xloet}; (=norm) ÿrnô {C}; koninklijke ~: stent {C}.

standaardiseren:: (een norm geven) ÿrnô-kette {K}.

standaarduitvoering:: xloeâ-pôlto {C}.

standaardvorm:: xloeâ-vobaros {C}.

standbeeld:: monumentos {C; mv= monumentosz}; een ~ van X: (X voorstellende) eft monumentos kura X; (door X gemaakt) eft monumentos pai X; (in het bezit van X) eft monumentos rifo X.

standhouden:: wychole {U}.

standhouding:: wycholos {A}.

standje:: (=berisping) wâriy {C}, quistarafiy {C} (pop); iemand een ~ geven: ef ðobiyre rast kaf eft wâriy.

standplaats:: (vaste halte: taxi/autobus ed) stašon {C}; (v persoon) wâfersÿr = wâfersÿrt {C}; (v ambt/baan) pryk-sÿrt {C}.

standpunt:: ÿrmetiyn {SC}; op het ~ staan: cÿrfitéte {U}; vanuit hun ~ [gezien]: mešanô hift ÿrmetiyns.

standsverschil:: (=klassenonderscheid) tobo'efytÿ {C}.

standvastig:: (=onverzettelijk) stitiy {I; mv=enk}, net-ojabriy {I}.

standvastigheid:: (=onverzettelijkheid) stiter {A; mv=enk}.

stang:: (v metaal) zeff {C}.

stank:: (in oplopende mate van viesheid:) mrôgos {C}; afdrah {C}; eróvos {C}.

stap::

(lett: voetstap/pas) (alg) stebe {C}; (met nadruk op beweging) lappos {C}; (met nadruk op voetafdruk/resultaat vh stappen) pâs {C}; ~je voor ~je voortgaan (stapvoets lopen): varote {U};
(fig) tjen {C}; stebe {C}; ~pen doen/ondernemen: paine {Upr}; we moeten ~pen ondernemen tegen zijn achterbakse optreden: kirro sena painûs, den do nert quxe fit simajelira; ~ voor ~: ja lappôsta.

stapel::

(lett/fig: berg/opeenhoping/hoop; min of meer wanordelijk) tnÿr {C}; een ~ (boel) werk: eft tnÿr rifo ÿrôm; een stapel boeken: eft tnÿr rifo mimpits;
(lett: min of meer ordelijke op[een]stapeling): dius {C};
(idioom) van ~ lopen (lett: te water gelaten worden): ef vende njebope; (fig) op ~ staan: biÿae |bÿae| {U; gst= biÿt; vdw= biÿjer}.

stappen:: lappe {E}.

stapsteen:: (in beek ed) grél-tach {C}.

stapvoets:: lappiy {I}; (v paard) varo {I}; paard dat ~ loopt: varotlat {C}; ~ lopen (stapje voor stapje voortgaan): varote {U}.

star:: utô {I}.

staren:: lijeuve {U}; ~ naar (=aanstaren): lâlijeuve {K}, qume helkara {U}; ~ over een vlakte/zee: ef lijeuve armt eft jakâm/zé; ~de blik (gestaar): lijeuvos {C}; het ~: qumos {C}; (met opengesperde ogen kijken) tóste {U}.

start:: (=aanloop) start {C}; (begin v vliegreis) zôšecc-finne {C}; van ~ gaan (fig: losbarsten ed): ef wuxe ef bjiyc.

startbaan:: (ook landingsbaan) plano-vâliy {C}.

starten::

(intrans) (v wedstrijd) starte {U}; (=aanslaan: v motor) slitare {Upr}; (spr) finne {U}; de motor wil niet ~/aanslaan: ef moter sen nert slitaravy; ef moter nert finnavy;
(trans) (v motor) slitare {K}; hij start de motor: do slitare ef moter.

starter:: (v auto) finner {C}.

startmotor:: (in auto) slit-finner {C}.

statement:: een ~ geven: ef qugle eft declaros.

Staten-Generaal:: (niet in Spok) Stats-General {N}.

statief:: (=standaard) kronâm {C}.

statiegeld:: hakéfos {C}; ~ heffen op iets: ef hófe eft hakéfos kaf flaju.

statig:: prÿzamiriy {I} (eig: "met een koninklijk kapsel").

station:: (vrnl v spoorwegen) garrent {C}, stašons {Cmv} (dl= Tigof/Lomky); (wetenschappelijk: radio-/proefstation ed) kipt {C}; zie ook Stations in .

stationair:: de motor draait ~: ef moter quzéše {U}.

stationschef:: garrentâpip {C}.

statistiek:: statistiyc {C}; zie ook Statistiek in .

statistisch:: statistise {I}.

status:: status {C}.

statuut:: statutiy {C}; (=reglement) tukstblaffos |..ksbl..| {C}.

staven:: (=bekrachtigen) pitiquâme {K}.

staving:: (=bekrachtiging) pitiquâmos {A}.

stedelijk:: (in de stad; wat betreft de stad/steden) sÿrtalâ {I}.

stedeling:: (=stadsbewoner) sÿrter {C}.

stedenschoon:: tonn {C}.

steeds:: ~ [weer] (=telkens): plôji {III}; ~ meer: riyfain {III}; ~ groter (hoe langer hoe groter): riyfain hupster terat; ~ meer; ~ erger: vufâ {I}; ~ meer (meer en meer): vufâfâ {I; =red v vufâ}; ~ weer (telkens): plôji {III}; »maar; »nog; »telkens.

steeg::

(zn: =straatje) terf {C}; (in Peg) kliyf {C}.
steeg:: (bv: koppig/niet van zijn plaats willend) (v paard) wyp {I}, siléntiy {I; [mv=enk]}; (v geit) siléntiy {I; [mv=enk]}.

steegs:: »steeg B.

steek::

(hoofddeksel) pômps {C}, gôts {C};
[naai-/brei-]~: hell {C};
(=prik) gays {C}, xôt {C};
(idioom) in de ~ laten: clajûzuobe {K}; het in de ~ laten: clajûzuobos {C}; iemand een ~ onder water geven: ef chiype armt raster snuls.

steekhoudend:: lef stent {C}.

steekmug:: gewone ~: vâpje-nodâ {C} (L. Culex pipiens).

steekpenning:: ~[en]: fesmite-smurf {S}, gédre-quf {C} (pop).

steekvlam:: bede-flém {C}.

steel:: (=stengel) ðiynk {C}, tos {C; mv= tôse}; (v bezem/pan ed) criazorâ {C}; ~ van een [grote] hamer: vasstôfmkâ |M| {C; rs= vasstôfmkât}.

steels:: (=verholen) rifôlt {I}.

steen:: (ook baksteen) kolini {C/Sef}; van ~ gemaakt (stenen): kolini {I}; (=kei) tôff {C}; grote ~ (kei): tach {C}; hoopje stenen: trovôc {C}; ~ des aanstoots: ommon-kolini {C}; »klauteren.

steenachtig:: (=stenig) kolinierÿ {I}.

steenarend:: égiyliy {C} (L. Aquila chrysaetos).

steenberg:: (berg v afval uit kolenmijn) qugt {C}.

steenberk:: kânp {C} (soort ruwe berk met knoestige stam: L. Betula petraea).

steenbewerker:: présizatjen {C}.

steenbok:: kolini-mitré {C; mv= ..-mitréja/..-mitréje} (L. Capra ibex ibex).

Steenbok:: (sterrenbeeld) Kolini-mitree {N}, Capricôrnes {N}.

steenbolk:: (vis) dort {C} (L. Trisopterus luscus).

steenbreek:: (plant) kolinixog {C} (L. Saxifraga).

steenbreekvaren:: xocher {C} (L. Asplenium trichomanes).

steendruk:: kolini-kabi {C}.

steeneik:: kjupt-ÿc {C} (L. Quercus ilex).

steenfabriek:: koliniriff {C}.

steengroeve:: [kolini-]hûst {C}.

steenhaai:: (= ruwe haai) pleko-haje [C}, lâsiynes-haje {C} (L. Galeorhinus galeus).

steenhoopje:: gâlytt {C} (in Krappa-gebergte: een opgestapeld bergje stenen duidt op menselijke activiteit en houdt daarom de trollen op een afstand).

steenhouwer:: kolini-riðatjen {C}.

steenkool:: (=kolen) zjol {S}; stuk ~: zjoliyn {C}; (verzamelnaam voor) aardgas en aardolie en ~: ciytrón {C}; (ciytrón bevattende; van ciytrón gemaakt) ciytróniy {I}; [met] ~ stoken: zjolare {U}; een stoomlocomotief die met ~ gestookt wordt (een kolengestookte locomotief): eft zjolarelira fradâs.

steenkoud:: cryr'martel {I}.

steenmarter:: kolini-sustaâs {C} (L. Martes foina).

steenmassa:: (=rotsen) lôbâ {C/S}.

steenpuist:: plomoscrôg {C}.

steenraket:: (gewone ~) kolini-bârbarea {C/S; rs= ..-bârbareat} (L. Erysimum cheiranthoides).

steenslijmvis:: šân {C} (L. Lipophrys pholis).

steensnoek:: zee~: zé-kaklôbes {C} (snoekachtige vis, vrnl langs Zverostakust en in de Leije en Trendon) (L. Esox marinus).

steenuil:: kibâ-ojel {C} (L. Athene noctua).

steenvlieg:: klarbÿr-zôler {C} (L. Perla bipunctata).

steenworp:: op een ~ afstand (zeer dichtbij): jumpetece-plâks {III}; hij woont op een ~ afstand: do zâre jumpetece-plâks; de kerk op een ~ afstand: ef korda meldelira jumpetece-plâks.

steevast:: lef ef tjeks.

steiger:: (bouw~) âlbe-kronâm {C}; (om boot aan te leggen) tjôg {C}; stygg {C} (dl= Tjemp/Plefô).

steigeren:: (v dier) xóbre {U; gst= xópp}.

steil:: uba {I}, zluch {I}; zie ook Steile wanden en ravijnen in .

stek:: (afgesneden tak/jonge boom) laber {C}; (=stokje) grâty {C}; (vaste hengelaarsplaats) ebes-nupp {C}.

stekeblind:: mûle-bliynt {I}.

stekel:: (scherpe punt) stiyk {C}; (=doorn) qurt {C}, qurta {C}; vol ~s (=stekelig): lâqurtor {I}; vol ~s (=doornig): qurtót {I}.

stekelbaars:: [driedoornige] ~: qurt-fisa {C} (L. Gasterosteus aculeatus).

stekelbrem:: mut {C} (L. Genista anglica).

stekelig:: (lett: vol stekels) aðiy {I; [mv=enk]}, lâqurtor {I}; (=doornig) qurtót {I}; (lett/fig) ôts {I}; ~e opmerking: fatlonos {C}.

stekelkamgras:: brâst-trunn {C} (L. Cynosurus echinatus).

stekelrog:: qurt-zru'on {C} (L. Raja clavata).

stekeltrilzwam:: blakker mutlek-missis {C; mv= ..-missisa} (L. Pseudohydnum gelatinosum).

stekelvarken:: riygt-knok {C} (L. Hystrix cristata).

steken:: (=prikken) gayše {K}, xôte {K}, tnesste {K}, priyke {K}; ik steek mij aan de doorn: ef qurt tnesste gress; ~ in (lichaamsdeel): priyke {Upr}; ik steek in mijn vinger: kost ére ÿrliriy sen priyke; (pijn doen) tnesstere {U}; er bovenuit ~ (superieur zijn): proe {U}; ze blijft ~ in ...: eup sen tinde beri klâmare fes ...; de auto blijft in de modder ~: ef oto sen festare fes ef râfs; zich in de schulden ~: ef prap mjoche ón ef šâfts.

stekend:: (brandend/schraal) prola {I}.

steker:: »stekker.

stekker:: (plug/stop: elektrisch) plûg {C}.

stel:: (paar: mensen) tiyp {C}; (=groep) grup {C}.

stelen:: kuntiyre {K; vdw= kuntaro}; ~ van iemand (iemand bestelen): tijâkuntiyre rast {K}; het ~ (diefstal): kuntiyros {C}; (fig) hij kan me gestolen worden: gress csule kaf do.

stellage:: kronâmos {C}, ykelp {C}.

stellen:: (=regelen) xuriyme {K}; het ~: xuriymos {C}; (=poneren) qurtare {U}, esseðe {K} (arch); deze theorie stelt dat ...: dena teoriy qurtare den ...; een vraag ~: ef kette eft linnos; een vraag ~ aan iemand: ef riffe eft linnos piti rast; iets ter discussie ~: ef ðobiyre flaju lo diskušo; zich gesteld zien voor (geconfronteerd worden met): cÿrbo'estre {K; gst= cÿrbós; wst= cÿrbo'est•}; stel dat ... (neem aan dat ...): esseðer {III}; (met tdw-constructie in bijzin:) stel dat het mist, dan vertrekt het vliegtuig niet: esseðer ef doube, ef plano nert pratelira; »waagschaal.

stelletje:: (paartje: mensen) tiyp {C}.

stellig:: (=beslist) gû {I}; (vast en zeker) tófiy {I; [mv=enk]}; ~ niet (absoluut niet): noi gû.

stelling:: (=bewering) zjoffos {C}; (leger) teslân {C}.

stelpen:: (v bloed) brûtare {K}.

stelsel:: (systeem) wômpiy {C}; (=samenstel) tiyneren {C}; (in samenstellingen) •eren = •jeren {SX.c > c}; (bijv) belastingstelsel: tâxeren {C}.

stelselmatig:: (=methodisch) metodise {I}; (=opzettelijk) fes proba {SC}.

stelt:: tiffugzorâ {C}; de boel op ~en zetten: ef wente ef oryccsért.

steltloper:: (iemand die op stelten loopt) tiffugzorâ-vender {C}; (waadvogel: iha steltloperachtige: vogel met lange poten, de orde vd charadriiformes) zérpe-vogily {C}.

stem:: (menselijk geluid) (alg) pretšÿr |prešÿr| {C}; (mbt taal) ÿrgô {C}; (kiesstem) vott {C}; krakende ~: cherros {C}; harde/galmende ~: vrezobiy {C}; persoon met heldere [en harde] ~: liynber {C}; praten met bibberende ~: prûdûre {U}; er gaan ~men op dat ...: pretšÿrs melde, reppelira den ....

stemband:: ÿrgô-ryf {C}.

stembiljet:: votafiy {C}.

stembureau:: vote-buro {C}.

stemdistrict:: (waar een stembureau werkzaam is) vote-buro-bavân {C}.

stemhebbend:: (v consonant) ÿrgô-ÿrg {I}.

stemloos:: (v consonant) ÿrgô-velp {I}.

stemmen::

(kiezen) vote {U}; het ~ (stemming): votos {C}; opnieuw ~ (óverstemmen): nâs-vote {U};
(v muziekinstrument) ef riffe malodé; zij stemt haar viool: eup riffe malodé fes sener vjola.

stemmig:: (=ingetogen) šerft {I}; (niet opzichtig: vooral kleding) lanbiy {I}; ~ gekleed: kerly {I}.

stemming:: (=geestesgesteldheid) tâlta {C}; (het stemmen) votos {C}.

stempel:: (apparaat) stempiy {C}; (afdruk) stâmp {C}; van de oude ~: mip ef labora dâm.

stempelafdruk:: stâmp {C}.

stempelen:: stâmpe {K}.

stempelkussen:: stâmpe-wat {C}.

stemrecht:: votelmstjâ |votemstâ| {C}.

stemverheffing:: preipos {A}.

stemvork:: malodé-bjiyc {C}.

stenen:: (van steen gemaakt) kolini {I}.

stengel:: (=steel) ðiynk {C}, tos {C; mv= tôse}.

stenig:: (steenachtig) kolinierÿ {I}.

stenigen:: tôfftéte {K}.

steniging:: tôfftétos {C}.

stenografie:: stenografijâ {C}.

step:: »autoped.

ster:: plinker {C}, star {C}.

stereo:: »stereofonisch; »stereo-installatie; »stereometrie.

stereofonisch:: (geluid) stereofonise {I}, sterfo {I}.

stereo-installatie:: sterfo-todreutÿ {C}, sterf {C} (pop).

stereometrie:: stereometrijâ {C}.

sterfbed:: sterdelsat {C}.

sterfelijk:: doéte-âp {I}.

sterfgeval:: poirdÿfos {C}.

sterfte:: doétos {C}, sterdos {C}.

sterk:: (alg) miltef {I}; ~er maken (lett: versterken): miltefe {K}; (v koffie/karakter) ûrt {I}; (hard: v wind) mént {I}; (ranzig: v boter) mitsiy {I; [mv=enk]}; (v verhaal) qurstoxelira {I}; (heel goed: v acteur, spel, optreden ed) styp {I}; een ~e voorstelling: eft styp stâgos; een ~e stroming langs de kust: eft mént svâm lango ef xijera; ~e/alcoholische drank: spiryt {S}.

sterken:: (kracht geven) ôgjéle {K}.

sterkstroom:: miltefelek {S}.

sterkte:: (alg) miltefiy {A; mv=enk}; (windkracht) méntiy {C}; (koffie/karakter) ûrtiy {A; mv=enk}; zijn ~/nut/kracht tonen: ofe {U}.

stern:: sterna {C} (L. Sterna); grote ~: hupster sterna (L. S- sandvicensis).

sterrenbeeld:: tostarÿ {C}; .

STERRENBEELDEN
			(spr)	(vakjargon)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12	20 jan – 18 feb 19 feb – 20 mrt 21 mrt – 19 apr 20 apr – 20 mei 21 mei – 21 jun 22 jun – 22 jul 23 jul – 23 aug 24 aug – 23 sep 24 sep – 23 okt 24 okt – 22 nov 23 nov – 21 dec 22 dec – 19 jan	Waterman Vissen Ram Stier Tweeling Kreeft Leeuw Maagd Weegschaal Schorpioen Boogschutter Steenbok	Knurfelater Fisas Ramiy Stajir Teranty Krefet Leëe Vergiy Drakâ-tiyn Sârpyre Ârcatjen Kolini-mitree	Aquarys Pisces Arjes Tores Geminiy Cânser Leô Virgo Libra Scorpjô Sagitarys Capricôrnes

sterrenkunde:: âstrolôiy {C}; »astrologie.

sterrenstelsel:: stareren {C}.

sterrenwacht:: (observatorium) star-ézâs {C}, ôpservatorym {C}.

sterrog:: ynt-zru'on {C} (L. Raja radiata).

stersteenbreek:: plezuvyty-kolinixog {C} (L. Saxifraga stellaris).

sterven:: doéte {E}; (=overlijden) poirdÿfe {U}; (=doodgaan) sterde {E}; (=verrekken) šute {U} (vulg); hij is aan kanker gestorven: do doéto tjâg kânks; op ~ liggen: ef paine doételira; ef zerfe Erget.

steun:: (lett: stut) etla {C}, stunn {C}; (console voor [boeken]plank) nregtâârp {C}; (lett: het steunen) etlos {C}; (fig: =steunpunt) stunnos {A}; (fig: =opbeuring) idemulos {A}; ~ vinden bij/in ...: ef minkede eft stunn luft/fes ....

steunbeer:: (=stut) mémts {C}.

steunen:: (lett: =leunen) stunne {U}; ~ op (lett: =leunen op): etlane {K}; het ~ (lett: =steun): etlos {C}; (fig) iemand ~ (financieel ed): stunne ón rast {U}; ~ op (fig: berusten op): lenne {K}.

steunpunt:: (lett: =ondersteuning) stunnos {C}, etlanos {C}; (fig: =steun) stunnos {A}.

steur:: (vis) sturrâ {C} (L. Acipenser sturio).

steven:: (v schip) stamm {C}.

stevig:: (alg) styp {I}; (=sterk) miltef {I}; (=hecht/massief/solide) kâiyp {I}; (potig: persoon) cmÿrta {I}; een ~e hap/soep/stamppot: eft miltef tûft/šupa/brûe.

stevigheid:: (=stevigte) stypiy {A; mv=enk}; (=degelijkheid) stalatiy {C}.

stevigte:: (=stevigheid) stypiy {A; mv=enk}.

stewardess:: (alg) stevardess {C; mv= stevardessa}; (in vliegtuig) korsasjeus {C}.

stichten:: (v stad/staat ed) yjore {K}; het ~ (stichting): yjoros {C}; (=oprichten: v vereniging/stichting ed) laanše {K}; het ~ (oprichting): laanšos {A}.

stichter:: ( v stad/staat ed) yjoratjen {C}; (v vereniging ed) laanšatjen {C}.

stichting:: (gebouw: instituut ed) yjosért {C}; (instelling, organisatie) feslosos {C}; (het stichten) yjoros {C}, laanšos {A}; (indien een eigennaam begint met de kwalificatie Feslosos [furt] ..., gaat het om een "stichting" in juridische zin (bijv Feslosos furt Baniylôsta = Stichting voor Fobieën); bij een zn samengesteld met feslosos gaat het om een instelling/organisatie in het algemeen (bijv eft zomar-feslosos = eft zomarte feslosos = een gemeentelijke instelling).

sticker:: (plakplaatje) gorbas {C}.

stiefkind:: (van wie de moeder overleden is) keltefanty {C}; (van wie de vader overleden is) hocilâs {C}.

stiefmoeder:: (elke vrouw die als moeder fungeert maar niet de natuurlijke moeder is) dykse {C}; (indien de natuurlijke moeder nog leeft) sientur-mâlp {C} (ook: schoonmoeder).

stiefvader:: (man die de overleden vader "vervangt") sompfollus {C}; (indien de natuurlijke vader nog leeft) follus-mâlp {C}; de stiefvaders (slechts mnl): ef follusz-mâlp.

stiekem:: (heimelijk: wat niet verteld kan worden) neprés {I}; (in het geniep) stôlft {III}, fiysor {I} (pop); ~ doen: liyce {K}; ~ van plan zijn (in zijn schild voeren): caliyce {K}.

stier:: stajir {C}; jonge ~ (kalf: mnl rund): stuft {C}.

Stier:: (sterrenbeeld) Stajir {N}, Tores {N}.

stift:: póc {C}.

stijf:: (niet slap) kabé {I}; ~ maken (verstijven): kabéare {K}; ~ worden: kabée {U}; het ~ maken (verstijving): kabéaros {C}; het ~ zijn (verstijving): kabéos {C}; (=formeel) trótiy {I; [mv=enk]}; ~ persoon (houterig): olp {C}; stijve pik (erectie): slÿfiy {C} (vulg).

stijfsel:: kabéta {S}.

stijgbeugel:: dupylfa {C}.

stijgen:: (lett) pjaqurre {U}; (=afstijgen: ve paard) ðesate {K}; het ~ (stijging): pjaqurros {C}; (v temperatuur, stemming) farte-armt {U}; het zwak ~de pad: ef mârve kafes-plajelira pât; stijgen||dalen: xâmée {Uid}; [op]stijgen: .

stijging:: (het stijgen) pjaqurros {C}; (v temperatuur/stemming) fartos-armt {C}.

stijgingsregen:: preip-overcho {C}.

stijl:: (in kunst) still {C}.

stijven:: (v kleren) kabée {K}; het ~: kabéos {C}.

stikken::

(geen lucht krijgen) ÿpje {U; gst= ÿpp; vdw= ÿpâl}; het ~: ÿpjos {C}; [doen] ~ (smoren): ÿpjare {K}; het [doen] ~: ÿpjaros {C}; (fig) ze laat haar kinderen ~ (ze geeft geen donder om haar kinderen): eup chânege ef ferrÿ miskofas frópjÿ sener efantys; stik! (schiet op!): jÿru!;
(grof naaien) codrare {K};
(overvloedig aanwezig zijn) ~ van (vergeven zijn van): ef melde ybervelira lef (pop); het stikt hier van de wespen: kusami melde ybervelira lef ÿvânas.

stiksel:: codraros {C}.

stikstof:: nitrogenym {S}; van ~ gemaakt (stikstofhoudend): nitrogena {I}.

stikstofhoudend:: (van stikstof gemaakt) nitrogena {I}.

stil:: (geen geluid) flapirus {I}, silens {I}; ~ zijn: silencare {U}; (zonder beweging) verg {I}; ~[letjes] (zachtjes): plurt {I}; (=afgelegen) xog {I}.

stilhouden:: (=stoppen) festencate {K}, vergare {U}.

stilletjes:: (=onopgemerkt) tông {I}; (zachtjes) plurt {I}.

stilleven:: verg-poiros {C}.

stilstaan:: (niet [meer] bewegen) verge {U}; ~ bij (fig): telstje {K; gst= telst; wst= telst•; vdw= telsen}; het ~ bij (iets): telstjos {A}; de ontwikkeling heeft niet stilgestaan: ef wélfa'ecos nert wûrðo fes eft verg maklu.

stilstand:: vergos {C}; iets tot ~ brengen: ef qugle verg ón flaju.

stilte:: (geen geluid) silenco {C}; (geen beweging) vergos {A}; (geen wind) dûgter {C}; (=rust; geen verkeer of drukte) liry {C}; in ~ (stilletjes, heimelijk, onopgemerkt): tông {I}; ~ voor de storm (ook fig): ef dûgter futtof ef bresk; enige minuten ~ (geen geluid): gopirus mitarr furt silenco; in [alle] ~ (zonder ruchtbaarheid of aankondiging; zonder zich te laten storen): fes sener lirys; de begrafenis heeft in ~ plaatsgevonden: ef terrafanos cÿrchof'to fes sener lirys; ik wil in alle ~ kunnen werken: gress kurravy beri ÿrôme fes sener lirys.

stilzwijgen:: (ww) ~ over: lâÿlane {K}; (zn: zwijgzaamheid) ÿlanos {C}; het ~ opleggen: ÿlanare {K}.

stimuleren:: stimulere |..ÿje| {K}; (opkrikken, aansporen) trekke-preip {K}; (=motiveren; tot een bepaalde inspanning aanzetten) ÿndvore {K}.

stimulering:: stimulašo {C}.

stinken:: eróve {U}; ~ [naar]: mrôge [lo] {U}; een uur in de wind ~: ef eróve calyje móns-hyber.

stinkend:: mrôg {I}; ~ rijk: somôn ielba.

stinksatijnzwam:: mrôge-koibrer {C} (L. Entoloma sinuatum).

stinkzwam:: nort-falus {C}; grote ~: keša nort-falus (L. Phallus impudicus); kleine ~: fyg nort-falus (L. Mutinus caninus).

stip:: tjâk {C}.

stippel:: tjâk {C}.

stipt:: (=nauwgezet) višola {I}.

stiptheid:: (=nauwgezetheid) višoll {C}.

stobbezwammetje:: (kleine bundelzwam) belt stobe-chént {C} (L. Kuehneromyces mutabilis).

Stockholm:: Stôkhôlm {G}.

stoeien:: (=dartelen) póðe {U}.

stoel:: ferdu {C}; hoge ~ (=kruk): hajôlen {C}; laag ~tje (=krukje): rôt {C; mv= rôta}.

stoelleuning:: (=rugleuning) ferdublef {C}.

stoelpoot:: ferdu-lippio {C; mv/rsmv= ..-lippiones; rs= ..-lippót}.

stoelriem:: (=veiligheidsgordel: in auto) qurubos-giyrt {C}.

stoeltje:: »stoel.

stoep::

(trottoir) (verhoogd) platform {C}; (NIET verhoogd) kiyk {C}; (de meeste trottoirs in Spok zijn niet verhoogd);
(opstap: voor deur ed) prart {C}; ze stonden onverwacht op de ~: óps menkerato net-chentamiym armt ef argerat.

stoeprand:: kiyk-bôrté {C}.

stoer:: sésiy {I; [mv=enk]}; (=gehard) sliy {I; mv=enk}; ~e kerel (met aantrekkelijk uiterlijk): sésôt {C}; ~e kerel (met nadruk op grofheid): lôbâ {C}.

stoet:: (in het gelid lopende groep mensen/ganzen) xlâtos {C}; in een ~ meelopen: xlâte {U}; (ongeordende groep mensen die iets volgen: =gevolg) somp {C}; (=optocht) gôs {C}.

stof::

(=doek/textiel) tâpre {S}; •fâsto {SX > c; mv= •fâstôe; rsmv= •fâstott}; van ~/textiel gemaakt (stoffen): tâpriy {I};
(chemisch) rûs {S};
(voor een boek/lezing ed) ÿrûša {C};
(fijn vuil) tûst {S}.

stoffeerder:: fetuer {C}.

stoffelijk:: rûsiy {I}; ~ overschot: frorûs {C}; (taalk) ~ substantief: rûsiyer {C}, rûsiy supstantiviy {C} (in de Spok taal: alle woorden die in dit woordenboek met {S} zijn gemerkt).

stoffen:: (van stof/textiel gemaakt) tâpriy {I}.

stoffer:: tûst-râg {C; mv= ..-reg}.

stoffig:: rÿr {I}, tûstiy {I}.

stoffigheid:: (=vuiligheid) tûster {C}.

stofje:: (=pluisje) tus {C}.

stofnaam:: rûsos {C}.

stofwisseling:: froqulséfen {C}.

stofzaad:: plôf dufja-efanty {C} (L. Monotropa hypopithys).

stofzuigen:: vâkumme {U}; de kamer [stof]zuigen: ef vâkumme fes ef mittus.

stofzuiger:: vâkumm {C; mv= vâkumo}.

stok:: (=staaf): •zorâ {SX > c}; (bijv: vlaggen~: flâzorâ); (alg) jeglazorâ; palo {C} (dl= Tigof/Lomky); (waarmee veehoed(st)er het vee opjaagt) pets {C}; (v letter, zoals bij b of q) tos {C; mv= tôse}; (zitstok) grâty {C}; de kippen gaan op ~: ef vults vende helkara ef grâty; de kippen zitten op ~: ef vults lâfeldre ef grâty.

stokbrood:: Frakas-tjokâs {C/S}.

stokdoof:: tan-deff {I}; (doof als een kwartel) deff lo ef prens rifo ef knurfel.

stoken::

(actief bezig zijn met het aanmaken/aanwakkeren v vuur/kachel ed) flecse {K}; het ~: flecsos {C}; hij stookt de kachel hard op: do flecse hups ef warmohit;
(actief bezig zijn met het aanhouden v vuur) strôle {K}; het ~: strôlos {C};
(vuur/kachel aanhebben: zonder er iets aan te doen) lote {U}; zij ~ pas in november (zij doen pas in november de kachel aan): óps lote amiði fes nofembry;
(bepaalde brandstof gebruiken) [met] cokes ~: cocare {U}; [met] hout ~: cÿrotare {U}; [met] olie stoken: oolare {U}; [met] steenkool ~: zjolare {U}; een stoomlocomotief die met cokes/hout/olie/steenkool gestookt wordt: eft cocarelira/cÿrotarelira/oolarelira/zjolarelire fradâs;
(=distilleren) strôlizarde {K}.

stoker:: strôler {C}.

stokerij:: (=distilleerderij) strôlizardatjen {C}.

stokje:: ipjârf {C; mv= ipjâst}; er een ~ voor steken: ef ðée eft palo ja ef câset.

stokoud:: kéltiy {I}.

stokpaardje:: (fig) cirrôlot {C}.

stokroos:: keldus-roza {C} (L. Alcea rosea).

stokstijf:: ~ blijven staan: giffare lo cryrtiy.

stokvis:: lenen {C}.

stollen:: (alg) kâpe {K}; het ~ (stolling): kâpos {C}; (v vet/bloed) brûte {U}.

stolling:: (alg: het stollen) kâpos {C}; (v vet/bloed) brûtos {C}.

stolp:: rivef {C}.

stolsel:: brûtos {C}.

stom:: (niet kunnende spreken) pûchaquintiy {I}; (v letter/klank) koffon {I}; (sprakeloos) zlabiy {I}; (=dom/bot) pûl {I}; ~ zijn (v persoon): pûle {U}; te ~/dom zijn: pûlleve [beri/den] {U}; hij is te ~ om voor de duvel te dansen: do pûlleve beri terde tukst ten; ~ aanstaren (aangapen): gaffe {K}.

stomdronken:: ideqursor {I}; (=zat) pici {I} (spr), mesâ-pici {I} (spr).

stomen::

(ontsnappen v stoom) tâmpe {U}; de locomotief staat te ~: ef fradâs tâmpelira;
(voedsel gaar stomen) tâmpare {K};
(chemisch reinigen) gemislukte {K}, tâmpare {K}.

stomerij:: (chemische wasserij) gemisluktos {C}.

stomheid:: (=botheid) pûliy {A; mv=enk}.

stommerik:: (=uilskuiken) hâpyja-nurp {C}; (=domkop) kokk-nurp {C} (pop); (=kluns) strût {C} (pej).

stommiteit:: strût-ups {C}.

stomp::

(zn) (=duw) prynt {C}; harde ~: ofprynt {C}; ~ geven: bôxe |ks| {U}; »stompje.
(bv) (bot: v mes) tiympiy {I}; (zonder punt: v neus) olosiy {I}; »woord.

stompen:: prynte {K}, bôxe |ks| {U}.

stompje:: (klein stukje potlood ed) olos {C}, témp {C}.

stompzinnig:: neg-pûl {I}.

stomverbaasd:: slaôt-klytjef {I}.

stoof:: (voetenwarmer) kjuptlot {C}.

stoofpan:: tjonder {C}.

stoofpot:: »stoofschotel.

stoofschotel:: (alg: gestoofd gerecht) niynecos {C}; (Spok nationaal gerecht in 1 pan met groente, fruit, vlees of vis) brûe {C/S; rs= brûet}.

stookinstallatie:: burestek {C}.

stookplaats:: (=schouw) burestek {C}.

stoom:: (=damp) tâmp {S}.

stoomboot:: (=stoomschip) tâmpka {C}.

stoomketel:: béliy {C}, tâmplot {C}.

stoomlocomotief:: tâmpnolac {C}.

stoommachine:: tâmpreut {C}.

stoomschip:: (=stoomboot) tâmpka {C}.

stoornis:: sâjelos {C}; (fig: =hinder) tygtjauberos {C}.

stoot:: (per ongeluk) bômk {C}; (=duw: iha opzettelijk) tâk {C}, ommonecoliy |ommnecoliy/regelm.| {C}; met een ~/schok: lûpt {I}; een hevige ~ (een harde duw): eft lûpt tâk.

stootblok:: (bij doodlopend spoor) gróvénlot {C}.

stootkussen:: (ook: bumper) gróvénos {C}.

stop:: (dop: om fles/bad ed af te sluiten) ðyg {C; mv= ðiygt}; (prop: gatdichting) kâps {C}; (houten kegeltje/plug) jeskô {C}; (=zekering) fûst {C}; (=stekker: elektrisch) plûg {C}; (in sok) qundra {C}; (het stoppen/ophouden) ÿstôpos {C}; ~!: (=halt!) halt!, stôp!.

stopbord:: (verkeersbord dat tot stoppen dwingt) stôpe-kûfôsôrm {C}.

stopcontact:: (=wandcontactdoos) lydoslot {C}.

stopfles:: (flacon) ðyg-liskos {C; mv= ..-liskosz}.

stoplicht:: (=remlicht: achter op auto) pramstat {C}, stôptat {C}; »verkeerslicht.

stoppel:: (op veld) cjât {C}.

stoppen::

(=ophouden) dÿfe [beri] {U}, fistôre {U} (pop); Yvonn stopt om 5 uur met werken: Yvonn dÿfe beri ÿrôme kest 5 zurt; Yvonn fistôre ef lÿrômos kest 5 zurt; ~ met (=ophouden met): stôpe ón {U}; het ~ (stop): ÿstôpos {C};
(=stilhouden) (ihb na beweging) festencate {K}, vergare {U}; (ihb na rijden: v trein) verge {U}; de meeste treinen ~ niet in ons dorp: ef ðârlo trenos nert verge fes kult zeces; ~ bij (stil/halt houden bij): lâstôpe {K};
(vullen: v gat) kâpse {K}; (v sokken) qundrae {K};
(=doen) paine {K}; je moet de vogel in de kooi ~: tu painât ef vogily fesdu ef môlarres; iets in de [broek]zak ~: sakoe flaju {K}.

stoppenkast:: fûstlot {C}.

stopplaats:: (=halte: bus/tram) ÿstôpiy {C}.

stopsein:: (alg: =stopteken: gebaar of bord) stôp-sÿn {C}; (bij spoorwegen: seinpaal of lichtsein dat "stop" vertoont) stôpe-sÿn {C}.

stopteken:: (alg: =stopsein: gebaar of bord) stôp-sÿn {C}.

stoptrein:: (=lokaaltrein) sutreno (soms ook: neftreno) {C}; (=boemeltrein) zeces-treno {C}.

stopverf:: mâstek {S}; stuk/homp ~: mâsteksârf {C}.

stopzetten:: (stopgezet worden) de subsidie is stopgezet: ef supsiðiy fistôra.

storen:: (alg: ook v radio/tv) henke {K}; zich ~ aan: henke fes {Upr}; (iemand in zijn werk ed) sâjele {K; vdw= sâke}; het ~ (v iemand in zijn werk ed): sâjelos {C}.

storing:: (alg) henkos {C}; (vrnl op radio en tv) henky {C}; in geval van ~, als zich een ~ voordoet: henkosami {I}.

storm:: móns {C}, bresk {C}; tegen de ~ in: móns-hyber {I}; een ~ in een glas water: eft móns ânt eft šupéttel; ~ lopen (zeer druk bezocht worden): ef vende kaf ef dufja.

stormachtig:: (lett) mónsiy {I}; (fig) nramytelira {I}.

stormen:: (zware wind) mónse {E}; aan [komen] ~: drése {U}.

stormmeeuw:: zvellesnep-meve {C} (L. Larus canus).

stormram:: bosân {C}.

stormvloed:: (lett/fig) inðelk {C}.

stormvogel:: Noordse ~: Yslandes-nesnep {C} (L. Fulmarus glacialis).

stortbak:: (v toilet) sôglot {C}.

stortbui:: tiystos {C}.

storten::

(v water/menigte ed) sôge {U}; het ~: sôgos {C}; de auto stort in de rivier: ef oto sôge fesdu ef prusot; beton ~: ef kette tujen;
(v geld op rekening) mitapilde {K}; gestort bedrag (op een bankrekening ed): mitapildos {C}; het ~ (v geld op rekening): mitapildos {A};
zich ~ in (problemen: fig): ibjeéffite {K}; zich ~ op (onderzoek ed): lâplônse {K}.

storting:: (v beton/zand/grind ed) tujen {C}; (het storten: v geld op rekening) mitapildos {A}.

stortregen:: bidalos-sôg {C}.

stoten:: bômke {K}, ommonecole |ommnecole/regelm.| {E}; zich ~: flâpse {U}; ik stoot mijn elleboog: kost ére ennef flâpse; (=botsen) gróvéne {K}.

stotend:: (lett) ommon {I}.

stotteren:: tsâke {U}.

stout:: (=lastig) nerovret {I}; (=ondeugend) xÿg {I}; (=lastig/ondeugend) rôvrete {I} (dl= Liftka); ~ kind (ondeugd): wyde {C}.

stoutmoedig:: (=boud) mémtsiy {I}.

stoutmoedigheid:: mémtser {A; mv=enk}.

stouwen:: (in schip) armtlade {K}.

stouwing:: armtlados {C}.

stoven:: (v vlees ed) stobe {K}.

straal:: (v licht/water/zon) chiqurs {C}; (v licht/water) régt {C}; (v licht) nânk {C}; stralen (mv: schijnsel: v licht/zon/maan ed): nÿlos {C}; (meetkundig: v cirkel) raðus {C}.

straaljager:: (=straalvliegtuig) jet {C}.

straalvliegtuig:: (=straaljager) jet {C}.

straat:: (alg) mirra {C} (afk= mra); (met bomen: =laan) plep {C}; (breed/belangrijk: =weg) weg {C}; [doodlopend] ~je (slop): toterf {C}; op ~, in de ~: tehaste {I}; kaf/fes ef mirra; over ~ zwalken: tôff-chelte {U}; zie ook Straten in .

straatarm:: ruinn-pôr {I}; pôr lo eft fors kaf ef clamiða.

straatgras:: tôff-kles {S} (L. Poa annua).

straatje:: (=steeg) terf {C}; (in Peg) kliyf {C}.

straatjeugd:: (=schorem) târ {S}.

straatjongen:: bâbârâ {C}.

straatmuzikant:: hast-musicer {C}.

straatnaam:: mirra-quanka {C}; zie ook Straatnamen in .

straatruzie:: (=opstootje/relletje) pûla {C}, ôtrert {C} (pop).

straatsteen:: (=klinker) kârf {C}.

straf::

(zn) pûnyros {C}, tjel {C}; »opleggen 3.
(bv: krachtig: v wind) pitâ {I}.

strafbaar:: tjelblaf {I}; ~ zijn: tjelblafe {U}.

straffen:: pûnyre {K}, tjelfe {K}.

strafkamp:: tjelfe-necân {C}.

strafport:: xyfolos-pôstsmurf {C} (afk= XP).

strafrecht:: tjel-rigteren {C}; »wetboek.

strak:: roit {I}, ux {I}; (gespannen: v elastiek/touw/zeil) pitâ {I}.

straks:: (=weldra) kelt {III}; ~ nog: velk kelt (iets dat onvermijdelijk zal gebeuren); ~ beroven ze haar nog: stus xûstiche hepsatt velk kelt.

straktrekken:: (aantrekken: v touw) répe {K}.

stralen:: (alg) strâle {K}; (v licht) nânke {U}; (lett/fig: =schitteren) tjiykéte {E}.

stralenbundel:: chiqurs-môlt {C}.

stralend:: (lett) tjiyk {I}.

straling:: (alg) strâlos {C}; (lett/fig: schittering) tjiykétos {C}.

stram:: cÿrašy {I}, ÿršett {I}.

stramien:: muriy-pildos {C}.

strand:: (vrnl langs zee) ager {C}; aan het ~: kaf ef ager; strand• (kust•): litoraliy {I}.

strandduizendguldenkruid:: ager-Eunnes-huron {C} (L. Centaurium littorale).

stranden:: doen ~: alycre {K; gst= alycer}; het schip strandt: ef zé alycre ef karé.

stranding:: (v schip) alycros {C}.

strandjutter:: (in Spok een beroep) svâme-lelder {C}.

strandkrab:: gewone ~: pleko-chertân {C} (L. Carcinus maenas).

strandloper:: (vogel) xifart {C} (L. Calidris); kleine ~: miterus xifart (L. C- minuta); paarse ~: littit xifart (L. C- maritima); kanoet~: grist xifart (L. C- canutus).

strandmelde:: bôrc {C/S} (L. Atriplex littoralis).

strandplevier:: ager-plier {C} (L. Charadrius alexandrinus).

strategie:: qurstoxuriy {C}.

stratenmaker:: (=wegarbeider) hastrif {C}.

streber:: (eerzuchtig mens) ðéer {C}; (overmatig eerzuchtig persoon) gissramyt {C}.

streek::

(geografisch) (=gebied) districa {C}; (=landstreek) manta {C}; zie ook Streken in ;
(haal) (streling; het strijken) fyms {C}; (met penseel) uster {C};
(daad) (zet/geestigheid) snep {C}; gemene ~: fâkommos {C}, vlaxânðo {C}; rare ~ (kuur): bu {C}; (slimme/brutale daad) tach {C}; vol rare streken (vol kuren): buiy {I};
(emotie) van ~ (=ontdaan): stugât {I}; (=ontsteld/ontdaan): jesmor {I}.

streekmuseum:: manta-musém = manta-muzém {C}, manta-aptoppat |-ato..| {Crs; mv/rsmv= ..-aptoppest}.

streekproduct:: manta-prodûk {C}.

streep:: (lijn) lÿnt {C}; (kort streepje) tec {C}; schuine ~ (/): jag-lÿnt {C}; (onder een woord ed) lÿntos {C}; (smalle baan) prexâ {C}; (=haal/kras) zjâf {C}; een ~ door het woord: eft zjâf kura ef wufta.

streepje:: »streep.

streepjescode:: (=barcode) prexâ-kote {C}.

streepvaren:: groene ~: lâprexâor zvelleferre {C/S} (L. Asplenium viride).

streepzaad:: mitré-krutt {C/S} (L. Crepis); klein ~: presÿr mitré-krutt (L. C- capillaris); vol ~ (alleen op Berref): ÿrg mitré-krutt (L. C- plena).

strekken:: (alg) trâne {K}; (=uitrekken) gvéne {K}; de hals ~: ef riffe ef nurp lo hardlap.

strekking:: (=uitrekking) gvénos {C}.

strelen:: (=strijken) fymšare {K}; (=liefkozen) zerre {K}.

streling:: (=streek; het strijken) fyms {C}; (=aai) aos {C}; (=liefkozing) zerros {C}.

stremmen:: (v verkeer) kafhindre {K; gst= kafhinder}; (v melk) palegte {K}; het ~: palegtos {C}.

stremming:: (v verkeer) kafhindros {C}.

stremsel:: palegtos {S}.

streng:: (bv) ÿrbÿr {I}; (=gebiedend) bÿr {I}; een ~e winter: eft ÿrbÿr kolofâ.

streperig:: nônsu {I}.

stress:: stress {S}.

streven:: (pogen; trachten) âteme {U}; ~ naar: nôzje {K; gst= nôss}.

strijd:: jesfsâ |jestâ/jefsâ| {C}, strett {C}; een ~ tegen iets (ook fig): eft strett ûqu flaju; in ~ met: meldelira pallequgel lef (vz-uitdr).

strijdbaar:: (=manhaftig) jesfe {I}.

strijden:: strette {E}.

strijder:: strettén {C}.

strijdig:: pallequgel {I}.

strijdlied:: jesfsâ-chafost {C; mv= ..-chafosten}.

strijdlust:: strette-ÿtin {C}.

strijdlustig:: strette-ÿtiniy {I}.

strijdvaardig:: (fig) pugnatiy {I}; ~ persoon: nolân {C}.

strijdvraag:: progrâm-linnos {C}.

strijkbout:: raddyf {Crs}.

strijken::

(=strelen; met strijkstok) fymšare {K}; het ~ (gestreel): fymšaros {C};
(v kleding) plette {K}; het ~ (v kleren): plettos {C};
(v zeil/sloep) ðôpâre {K}; het ~ (v zeil/sloep): ðôpâros {C};
(=smeren) šmeste |smeste/šeste| {K}.

strijkgoed:: plettos {C}.

strijkijzer:: helbimâdros {C}.

strijkinstrument:: fymtyss {C; mv= ..tiysse}.

strijkkamer:: plettemit {C}.

strijkorkest:: fymgrup {C}.

strijkplank:: plette-kelbra {C}.

strijkstok:: fymšazorâ {C}.

strik:: (=knoop) tejôn {C}; (dierenval) klâk {C}; in een ~ vangen (strikken): klâke {K}; dier dat in een ~ gevangen zit: klâkos {C}.

strikken:: (=knopen) tejône {K}; (in een strik vangen) klâke {K}.

strikt:: (=streng) bÿr {I}.

strikvraag:: riyft-linnos {C}.

strip:: »strook.

stripverhaal:: fjy-pirâmer {C}; fjypy {C} (kindertaal).

stro:: zâðer {S}.

strodak:: zâðerzill {Crs}.

stroef:: (lett/fig: niet glad/soepel) st[r]yniy {I; [mv=enk]}; (oneffen: v oppervlak) greps {I}.

strofe:: (=couplet) zimalo {C}.

strohoed:: korfe {C}.

stroken:: ~ met: tûrgjue lef {U}.

stromen:: (alg: =vloeien) kôlte {U}; (ihb v water) vende {U}; het gat stroomt vol [met] water: ef klafas kôlte-ÿrg lef knurfel; het ~ (fig): lyna {C}; over de rand ~ (lett: overlopen): zanyke {K}; op het punt staan om over de rand te ~/lopen: nyke {K}; langzaam gaan ~ (v water: omdat het op het punt staat om te gaan bevriezen): kerte {U}; »stroperig.

stroming:: (lett/fig) kôltos {C}; (=stroom: v water) hâksa {C}; (=drift) svâm {C}; (trend, tendens) jekâlbos {A}.

strompelen:: stômple {U; gst= stômp}.

stronk:: (boom) strônc {C}.

stront:: (=kak) chÿt {S} (spr), skés {S} (spr), pék {S} (vulg), st[r]ÿf {S} (vulg).

strontlazarus:: mesâ-pici {I} (spr).

strooien:: jiyxe {K}; (=zaaien) gisse {K}; het ~ (het zaaien): gissos {C}.

strooiing:: (=gestrooi) jiyxos {C}.

strooisel:: jiyxos {S}.

strook:: (alg: =band/reep/strip) bent {C}, bjelt {C}; (v papier ed) ryf {C}; (v metaal/plastic ed) ryfa {C}; (v leder: =riem) ðéryf {C}; (gras/bos/water ed) rek {C}; open ~/plek in bos (gekapt: =tra): kûplô {C}.

stroom:: (stroming: v water) hâksa {C}; met de ~ mee: furt ef hâksa; (elektrisch, NIET v vloeistof) lyna {C}, el {S} (spr).

stroomafnemer:: (op tram, trein) chylfer {C}.

stroomafwaarts:: pôx {I}.

stroomdiagram:: lyna-sgema {C}.

stroomgebied:: (=rivierengebied) neto {C}.

stroomlijn:: kôltkerrdravos {C}.

stroomopwaarts:: hyber {I}.

stroomversnelling:: fôrs {C}; (fig) in een ~ raken: ef tasse fes eft fôrs.

stroop:: (dik: v suiker) kraié {S; rs= krait}; (dunner: =siroop) sirop {S}.

strooptocht:: (=rooftocht) maquipoh {C}.

strop:: (=galg) yrmévriy {C}; (=tegenvaller) perlot {C}, vuzindre {C}.

stropdas:: cravato {C}.

stropen:: (jagen) pôrtje {K; gst= pôret; wst= pôrt•; vdw= pôrt}; gestroopt dier: pôrtjos {C}.

stroper:: pôrtjatjen (pôrtatjen) {C}.

stroperig:: (als stroop) zóp {I}; ~ worden (v warme vloeistof die afkoelt): kerte {U}; »stromen.

stropharia:: roodbruine reuzen~ (paddenstoel): Pâlsten-rafeo {C; rs= ..-rafette} (L. Stropharia rugosoannulata).

strot:: ru'egg {C}.

strottenhoofd:: ru'eger {C}.

strubbeling:: ~en (problemen met onenigheid of ruzie): towervÿ {S}.

structureel:: strûkturela {I}.

structuur:: strûkturiy {C}.

struik:: lyotû {C}; (=heester) srialyotû {C}; verdorde ~: chût {C} (arch).

struikbegonia:: lojiy-begonja {C} (L. Begonia metallica).

struikelblok:: tygtjauberos {C}.

struikelen:: falle {E}; ~ over iets: fallare flaju {K}; falle kura flajue (rs!); (v paard) biyrðe {U}.

struikelpartij:: (alg) fallos {C}; (v paard[en]) biyrðos {C}.

struikgewas:: tosrialytÿ {C}; klein ~ (bosje): trek {C}.

struikheide:: morer {C/S} (L. Calluna vulgaris).

struikrover:: hast-maquijy {C}.

struis:: (=fors) brulapiy {I; [mv=enk]}.

struisgras:: jéqu-kles {S} (L. Agrostis); gewoon ~: presÿr jéqu-kles = fyg jéqu-kles (L. A- tenuis); wit ~: blakker jéqu-kles (L. A- stolonifera).

struisvaren:: jéqu-ferre {C/S} (L. Matteuccia struthiopteris).

struisveermos:: strût-fedre {C} (L. Ptilium crista-castrensis).

struisvogel:: strût {C} (L. Struthio camelus).

studeerkamer:: oltakiymit {C}.

student:: stûdent {C}; [zeer] ijverige ~: pleftiyer {C} (pop); ~ zijn (studeren): ef gre pleftiy {C} (pop).

studeren:: stûdere {U}; oltake {K}; het ~ (studie: het actief bezig zijn): stûderos {C}; medicijnen/taal ~: ef oltake ÿpégen/lângâr; (student zijn) ef gre pleftiy {C} (pop).

studie:: (bestudering; ook: muzikale compositie bedoeld om later uit te werken tot groter geheel) oltakos {A}; ~ maken van ([be]studeren): oltake {K}; (beoefening ve vak) stûðos {C}; (geschrift/voorwerp/tekening ed) stûderafiy {C}; (het studeren; het actief bezig zijn) stûderos {C}; een ~ voor cello en piano: eft oltakos furt vjolensell én pjano.

studiebeurs:: (=[rijks]studietoelage) garenta {C}.

studieboek:: beld'mimpit |belm..| {C}, belmip {C}.

studiegenoot:: stûdere-ralaer {C}.

studietoelage:: »studiebeurs.

studio:: (v radio/tv) rélfmit {C}.

stug:: (lett: niet mee willen geven) bots {I}; (lett/fig: niet glad/soepel) st[r]yniy {I; [mv=enk]}; (onvriendelijk) herfy {I}.

stugheid:: (lett) botsiy {C}; (fig: v personen) botsiy {A; mv=enk}.

stuifmeel:: svusa {S}.

stuiptrekking:: ÿrulliy {C}.

stuiten:: (tegenhouden) kârðe {K}; ~ op (fig): kerksare {K}; (=stuiteren: v bal) pašake {U}.

stuitend:: pallepjôl {I}.

stuiteren:: (v bal) pašake {U}.

stuiting:: (tegenhouding) kârðos {C}.

stuitje:: start {C}.

stuiven:: (lett: zand/sneeuw) skâðe {U}; [doen] ~: skâðare {K}; het ~: skâðos {C}; de wind doet het zand ~: ef omelech skâðare ef pleko.

stuk::

(zn)
1. (deel v iets; ding) tiyn {C}; in ~ken (in mootjes): tâtlep-leptât {III}; hij heeft de tafel in ~ken gehakt: do ef kelbra riðe lo tâtlep-leptât; in ~ken slaan (inhakken op): berke {K; gst= berek}; het in ~ken slaan (gehak): berkos {C}; 5 à 6 ~s à € 10: 5 tukst 6 tiyns ri'ef 10€;
2. (=brok) lep {C}; iets aan ~ken slaan: ef prâcte flaju lo tâts ur leps;
3. (toneel-/muziekstuk ed) stû {C};
4. (fig) van zijn ~ brengen: koldre-kest {Krs; gst= kolt-kest; wst= kold•-kest; vdw= koldôr-kest}; iemand die zich niet van zijn ~ laat brengen: mast {C}; gauw van zijn ~ gebracht (labiel): slipurus {I}; op het ~ van: frópjÿ ef tiyn rifo (vz-uitdr); een ~ of (zo’n, ongeveer): effers {I}; een ~ of acht mensen: effers âke veldurs.
»stukje.
(bv: =kapot) tirdus {I}, frûx {I}.

stukadoor:: plÿst[r]aber {C}.

stukadoorwerk:: gepsos {C}.

stukadoren:: plÿst[r]abe {K}, gepse {K}.

stukbreken:: tirdusbône {U}.

stukgaan:: »kapotgaan.

stukje:: (deeltje v iets; eindje: papier/touw ed) tât {C}; (worst ed) kanas {C}; ~s worst: soza-kanasz (als borrelhapje ed); in ~s scheuren (versnipperen): tâtpiylase {K}, tâtare {K}; in ~s gesneden/gehakt (v groente/fruit ed): tâtiy {I}; een ~ (een beetje) groter/verder: hupster terat/lilepiy fes eft hÿ tât.

stukmaken:: (=kapotmaken) tirdusriffe {K}; kind dat alles stuk maakt: plûnder {C}.

stuks:: »stuk A.1.

stulpen:: (=uitstulpen) pvômpe {U}.

stumper:: zollû {C}.

stunt:: strek {C}.

stuntman:: strek-darer {C}.

sturen:: (v auto) lenke {K}; (v alle vervoermiddelen, behalve auto; ook fig: ergens richting aan geven) rozjepe {K}; (=verzenden) zâlbinase {K}; iets ~ aan/naar iemand: ef zâlbinase flaju ón rast; voor zich uit ~/zenden: zâlbinase-furt {K}.

stut:: (lett: steun) etla {C}; (lett: ondersteuning) moios {C}; (steunbeer) mémts {C}; (lett/fig: hoeksteen) mótos {C}.

stutten:: (lett: ondersteunen) moie {K; gst= moit; vdw= mót}.

stuurboord:: stubert {C}; aan ~: stubertiy {I}; kaf stubert.

stuurcabine:: (in vrachtauto) hôc {C}.

stuurhuis:: (stuurhut: op schip) quratjen-celf {C}, rozjeplot {C}.

stuurhut:: cockpit |kok..| {C}; (op schip) quratjen-celf {C}.

stuurinrichting:: (=besturing) torozjeposÿ {C}, tolenkosÿ {C}.

stuurkolom:: (=stuurstang) loin-zeff {C}.

stuurloos:: het schip drijft ~ rond: ef karé quzéše.

stuurlui:: de beste ~ staan aan wal: (sprkw) ef clalôer rafane ón ef krodûr, kol do krodurât ef tjokâs.

stuurman:: (=bestuurder: v vervoermiddel, behalve auto) rozjeper {C}; »stuurlui.

stuurmanskunst:: rozjepecur {C}.

stuurstang:: (=stuurkolom) loin-zeff {C}.

stuurwiel:: [oto-]rozjep {C; mv= [oto-]ûrozjep}.

stuw:: (in beek/rivier) kôlte-dâl {C}.

stuwdam:: lardae-tex {C}, bâra |bÂra/bârA| {C; mv= bâraes}.

stuwen:: kafierque {K}.

stuwing:: kafierquos {C}.

stuwmeer:: lardae-ses {C}.

styropor:: (schuimplastic) fomm {S}; stuk/brok ~: fommtiyn {C}; van ~ gemaakt: fommiy {I}.

subatomair:: ~ deeltje: atomerr nefkanas {C}.

subject:: (taalk: =onderwerp) supjecc {C}.

subjectief:: (taalk: wat betreft het onderwerp) supjekteff {I}.

subjectiviteit:: subjectiviteit||objectiviteit (partijdigheid||onpartijdigheid) tôsp {Aid}; .

subsidie:: supsiðiy {C}; 200 miljoen herco aan ~: 200 melôn herco furt supsiðiy; een ~ van het District Jelafo (gegeven door): eft supsiðiy pai Jelafoex ef Leblâ.

substantie:: (alg) sti {S}.

substantief:: (taalk: zelfstandig naamwoord) tiynelder {C}, supstantiviy {C}; »abstract; »concreet; »semi-concreet; »stoffelijk.

substantivisch:: (taalk: als zelfstandig naamwoord) supstantivise {I}.

subtiel:: zoôft {I}.

subtropisch:: totropise {I}.

succes:: sûkes {SC}, zoss {SC; mv= zosta}; ~ boeken: ošéme {U}; zonder ~ (onverrichter zake): ÿrpôte-xûstich {I}.

succesnummer:: (=tophit) tôp {C}.

successierechten:: (erfbelasting; ong) mipzurrere-la'ycâ-tâx {C} (afk= milat); milat {C}.

succesvol:: zossludi {I}; (=geslaagd) ošém {I}, šém {I} (arch); (wat meetelt, ertoe doet) lo juftelira; ~ zijn: ošéme {U}, šéme {U} (arch).

sudderen:: koke {U}, térte {E}.

suf:: (=sloom) duff {I}, dóm {I}.

suffen:: (=soezen) hûme {U}; (=dromen) lâme {U}.

sufferd:: hûmatjen {C}.

suffig:: (=doezelig) blôriy {I; [mv=enk]}.

suffix:: (taalk: =achtervoegsel) mipfiy {C}.

suggereren:: mitamorise {K}.

suggestie:: mitamorisos {C}.

suiker:: sucro {S}.

suikerbiet:: sucrolâse {C}; .

suikerbietenteler:: (suikerbietenverbouwer) sucrolâse-râpoer {C}.

suikerfabriek:: sucroriff {C}.

suikerglazuur:: (=glacé) sucro-glazera {S}.

suikerklontje:: wik {C}, sucrotiyn {C}.

suikerpot:: sucro-pÿt {C}.

suikerriet:: sucro-ritt {S}.

suikervrij:: idesucror {I}.

suikerzakje:: sucro-hull {C}.

suikerziekte:: grum-kvâlo {C}.

suite:: (muziek) svitt {C}; (2 of meer kamers achter elkaar) ensvitt {C}.

suizen:: chyve {U}, zâmme {E}.

sukade:: sûkatt {S}.

sukkel:: (=kluns: onhandig persoon; zowel mnl als vrw) tâde {C}, pârp {C} (pop).

sukkelen:: (hannesen; onhandig doen) cÿršamére {U}; (met gezondheid; moeilijk voortbewegen) cÿrloste {U}.

sul:: (=lummel) nokôt {C}.

sulfaat:: sulfatiy {S}.

sulfiet:: sulfitiy {S}.

summier:: fyg {I}.

superieur:: (=allerbeste) superierr {I}; ~ zijn [aan] (er bovenuit steken): proe [armt] {U}; zichzelf ~ voelend (op iedereen neerkijkend): ytraiy {I}.

supermarkt:: (in Spok vooral: grote winkel [met weinig keus], maar grote voorraden en lage prijzen) lorerde-sÿrt {C}.

supertanker:: (heel groot tankschip) super-tenkka {C}.

suppoost:: (=zaalwachter) zalas-gert {C}.

supporter:: (v sportclub) hajemjerer {C}.

surfen:: surfe {U}.

surfplank:: surfe-šolg {C}.

Surinaams:: (bv) sûrinama {IIef}; ~e vrouw: Sûrinama {Cef}.

Suriname:: Sûrinama {G}.

Surinamer:: Sûrinamy {Cef}.

surplus:: (=overschot) vek'net {C}.

surrealisme:: (als kunststroming) surrealesmiy {SCrs}.

surrealistisch:: (als kunststroming) surrealistise {I}.

surrogaat:: (=vervangingsmiddel) replass {C; mv= replassa}; (namaak) tonôziy {C} (pej); (bv: kunstmatig) kûratiy {I}; ~koffie: kûratiy cafer.

surséance:: ~ [van betaling]: smurfmiptrekkos {A}.

sussen:: (doen bedaren) ôftachare {K}; in slaap ~: wurre {K}.

suzerein:: sûsrÿn {I}.

Swaziër:: Svazilando {Cef}.

Swaziland:: Svazilandes {G}.

Swazilands:: (bv) »Swazisch.

Swazisch:: (bv: Swazilands) svazilandes {IIef}; ~e vrouw: Svazilanda {Cef}.

syllabe:: (=lettergreep) trojÿ {C}, torojiÿ {C; rs= torojite}.

syllabisch:: sylabise {I}.

symbiose:: ypro-ðônopros {C}.

symbolisch:: symbolise {I}.

symbool:: (alg) symboliy {C}; (=teken) priva {C}; het crana-teken is het ~ voor de Ergynne: ef crana melde ef Ergynne-priva; ef crana melde ef priva furt ef Ergynne.

symfonie:: symfoniy {C}.

symmetrie:: symetrijâ {C}.

symmetrisch:: symetrise {I}.

sympathie:: rako {Aef}.

sympathiek:: rako {I}, st[r]aliatan {I}.

symposion:: sympošon {C}.

symptoom:: kinâ-lédo {C}.

synagoge:: synagogg {C}.

synchronisatie:: syngronisašo {C}.

synchroniseren:: syngronisere |..ÿje| {K}.

synchroon:: syngroniy {I; [mv=enk]}.

synoniem:: (zn) synonimiy {C}; (bv) synonimise {I}.

syntaxis:: syntâx {C}.

synthese:: syntesiy {C}.

synthetisch:: syntetise {I}.

Syrië:: Syriy {G}.

Syriër:: Syriyno {Cef}.

Syrisch:: (bv) syriy {IIef; mv=enk}; ~e vrouw: Syriyna {Cef}.

systeem:: systemm {C}; (in samenstellingen) •eren = •jeren {SX.c > c}; belasting~: tâxeren; smeer~: feûleren.

systematisch:: systematise {I}.