Woordenboek
Spokaans-Nederlands | Nederlands-Spokaans

•  Home 
•  Titelblad 
•  Legenda 
•  Paradigma's 
•  Lijsten 
•  SPARC 
•  Taalmenu 
•  Grammatica 

Spokaans—Nederlands     A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Nederlands—Spokaans     A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
 

m:: (naam vd letter M) ém {C}.

maag:: ként {C}; ik heb een lege ~: gress melde velp; ik heb een knorrende ~; mijn ~ knort: gress lelperre eft ðiyc.

maagd:: vergiy {C}, quiysta {C}.

Maagd:: (sterrenbeeld) Vergiy {N}, Virgo {N}.

maagdelijk:: (vrouw) quiystaiy {I}; (sneeuw) klah {I}.

Maagdeneilanden:: Vergiy-ilesets {Gef/mv}.

maagdenpalm:: venca {C} (L. Venca); grote ~: hupster venca (L. V- major); kleine ~: belt venca (L. V- minor).

maagpijn:: ként-ÿkatle {C}.

maaien:: moje {K; gst= mojet of mot; vdw= mojâs}.

maaimachine:: (=grasmaaier) kles-mojer {C}.

maaiveld:: pazzokerpa {Crs}.

maal:: »keer.

maalstroom:: (lett: =draaikolk) mé'uss {C; mv= mé'usta}; (fig) gremóns {C}.

maalteken:: (×) tufer {C}.

maaltijd:: reo {C; rs= rette}.

maan::

1. luna {C}; de wassende ~: ef uengelira luna; de ~ wast (het wordt volle~): ef luna uenge; volle ~: »vollemaan;
2. (vlinder) zilveren ~: kiygt perle-flyddere {C} (L. Clossiana selene).

maanbril:: luna-specc {C}.

maand:: hertel {C}; (uitsluitend in chr jaartelling) zemper-hertel {C}; een dezer ~en: effer hertel; om de ~: hertel nert hertel iftam; vorige/afgelopen ~: ef furthertel {C}; volgende/komende ~: ef pirhertel {C}; [gedurende] de hele ~: hertelpip {III}; deze ~: lelmo hertel (maand die aan de gang is); enige ~en ervoor: lóf gopirus hertels futtof ef (een periode van enige maanden vóór een bepaald tijdstip); gopirus hertels futtof ef (een tijdstip dat enige maanden vóór een later tijdstip ligt); elke ~ (maandelijks): herteltiy {I}; elke drie ~en (driemaandelijks): dur-herteltiy {I}; twee keer per ~: ten herteltiyn tims; [in] de tweede helft van deze ~: [fes] hertel-holfe ten; [gedurende] al vele ~en: pip lóf pert hertels; hij woont [pas] twee ~en in ons dorp: do zâre [amiði] ten hertels fes kult zeces.

maandag:: lunatof {Cef} (afk= lt of lun); kun jij ~ komen: aftel tu arfinecû lunatof?.

maandblad:: hertelafiy {C}.

maandelijks:: (elke maand) herteltiy {I}; vier~, elke vier maanden: fâr-herteltiy.

maandenlang:: hertelsot {I}.

maands:: »•maands.

•maands:: •-herteliy {I}; (bijv) zesmaands: sers-herteliy (6 maanden durend).

maandverband:: menstrubiynðe {C}.

maanlicht:: lunatat {C}; in het ~: zjoba ef luna.

maansverduistering:: luna-iðâfos {C}.

maanzaad:: kruyc-moflabiy {C/S}.

maar::

1. (toegeving) (positief) tur {VG/DT}; (=doch) liquist {VG} (arch/poe); ik heb het boek gelezen, ~ ik vind het saai: gress ef mimpit trempe, tur gress cônsidere ef lo palgt = gress ef mimpit tur trempe, gress cônsiderilóme ef lo palgt; (negatief) ~ niet: tûre {VG/DT} (evtl nert in bijzin); tûre noi {VG} (emfatischer dan alleen tûre); ik heb het boek gelezen, ~ ik vind het niet spannend: gress ef mimpit trempe, tûre gress [nert] cônsidere ef lo yroppiy = gress ef mimpit tûre trempe, gress [nert] cônsiderilóme ef lo yroppiy; ~ toch: tur iftam; ze is een loeder, ~ toch geeft Lerdu haar een kostbare armband: eup melde eft helk, tur iftam Lerdu kette eft la'ymôr criabent ón eup; »niet 3;
2. (tegenstelling) (=terwijl: positief) ûcâs {VG}, hyra {DT}; een hond loopt, ~/terwijl een slang kruipt: ef hurts farte, ûcâs ef zlakos blacroe = ef hurts hyra farte, ef zlakos blacroilóme; hij lust geen pannenkoeken, ~ ik eet ze graag: do nert brae crepps, ûcâs gress larde tevi tem = do nert hyra brae crepps, gress lartilóme tevi tem; ~ niet (=terwijl niet: negatief) hiyrâ {DT} (nert in bijzin); honden blaffen, ~ ze kunnen niet miauwen: ef hurts hiyrâ helderte, efs nert kurrilóme beri miôle; niet alleen/slechts A ~ ook B: tygrônsc A igt B; hij heeft niet alleen een zeilboot, ~ ook een speedboot: do lelperre tygrônsc eft ómerka igt eft vitaka; wel A, ~ niet B: A šâmsÿrte B; hij houdt [wel] van peren, ~ niet van appels: do affionnose ki ef leffys, mit šâmsÿrte ef geffys; je mag wel op straat fietsen, ~ niet op de stoep: stus lâpittog jazy ef mirra, šâmsÿrtelira ef platform; we werken vandaag wel, ~ morgen niet: kult xny ÿrôm šâmsÿrte mas; hij heeft de vergadering niet bijgewoond, ~ [wel] het rapport geschreven: do ef gadros noi lâbare, tur iftam enn ef rapors stinde;
3. (pragmatische afzwakking) (=eens) fiy {III; mv=enk}; ga nou ~!: fiy, vende-tûe!; ~ wat doe je nou?: tu paine kluft fiy?; ~ [eens] (=toch): tur {III}; dat moet je ~ eens proberen!: tu tritât ef tur!; ~ ik geloof je niet: tur gress nert hozâve tu; (ook samen met aftel in vragende zin) ~ moet het daarom verboden worden?: aftel tur blul perke beri elkianelije ófe tenne?; ~ hij is je broer toch niet?: aftel tûre do melde vilt frera, klojâs?;
4. (steeds, voortdurend, onophoudelijk) bé {III}; hij blijft ~ zeuren: do tinde beri wempe bé; (bé is korte vorm v cÿrbé);

maarschalk:: (arch; als aanspreektitel) blofyrgtâ {C}, (vrw) blofyrgtina {C; mv= blofyrgtinas}; (hoogste militaire rang, alleen in oorlogstijd) šark-generalo {C}, (vrw) šark-generala {C; mv= ..-generalas}; voor militaire rangen, zie .

maart:: marše {Cef} (afk= mš of mar); marhertel {C} (arch), mashertel {C} (arch), mathertel {C} (arch).

maas:: (in net) qundré-klafas {C; mv= ..-klafâse}, cjop {C}.

Maas:: (rivier) Muss {G}.

maat::

1. (afmeting) tûrg {C}; ~ nemen van (opmeten): tûrgette {K}, šume {K} (arch/poe); op ~ gebracht (afgepast): tûrgiy {I}; maat•: (v kleding) ðÿr-tûrgiy {I}; zie ook Maten en gewichten in ;
2. (muziek) nÿr {C}; in/op de ~: fes nÿr; op de ~ van ...: fes nÿr rifo ... (vz-uitdr); fes nÿrs, sompelira ... (vz-uitdr); uit de ~: mip nÿr; ~ houden: ef tinde fes nÿrs.

maatkleding:: ðÿr-tûrgiy helbi {C}.

maatneming:: tûrgettos {C}, šumos {C} (arch/poe).

maatregel:: xatjesmé {C}; ~[en] nemen: ef riffe ef xatjesmé[s]; ~en treffen: umpaje {U; gst= umpat}; we moeten ~en treffen; we moeten zorgen dat er ~en getroffen worden: kirro râsûs ef pâlta-hâpyja; alle ~en/handelingen die voor het bereiken van één doel noodzakelijk zijn ("pakket" maatregelen): clobjiyt {C}.

maatschappelijk:: cômpande {I}; ~ werker: cômpanðo-cÿrtyrâher {C}.

maatschappij:: (zakelijk) cômpanðo {C}; (samenleving v mensen) toveldurÿ {C}; (samenleving als economische/culturele eenheid) ðônopros {C}.

maatstaf:: messer {C}.

macaroni:: makroniy {S}.

Macau:: Macau {G}.

Macauer:: Macauny {Cef}.

Macaus:: (bv) macau {IIef}; ~e vrouw: Macauna {Cef}.

Macedonië:: Makedoniy {G}.

machinaal:: (lett: door middel van een machine) dreutiy {I}; (automatisch) oto• {PX}; (zonder nadenken) mipertosiy {I}.

machine:: (=apparaat) âparatâ {C}; (=motor) moter {C}, dreutos {C}; door middel van een ~ (lett: machinaal): dreutiy {I}; (locomotief/computer ed) dreut {C} (spr).

machinefabriek:: dreutosriff {C}.

machineschrijven:: (=typen) otostinde {K}.

machinist:: dreumâner {C}; (op trein) ufiratjen {C}.

macho:: (bv: overdreven stoer/mannelijk) macho |matšo| {I}; (zn: man die zich macho gedraagt) machoer |matšower| {C}; ~-gedrag: machoos |matšowos| {C}.

macht:: (alg) po'er {SC}, pôr {SC}; (wiskundig) hogoritos {C}; twee tot de derde [macht] is acht: ten helkara [hogoritos] dur kette âke; onbeperkte ~ (almacht): topôrÿ {C}; rechtelijke ~: rigt-pôr {SC}; met ~ (machtig): rit {I}; »ouderlijk.

machteloos:: pôere {I}, riyte {I}.

machteloosheid:: (=onmacht) riyteiy {A; mv=enk}.

machthebber:: pôratjen {C}.

machtig:: (=krachtig) ôgjél {I}; (met macht) rit {I}; (zwaar op de maag liggend) pâlter {I}; ~ zijn: armtwoiyste {K}; het ~ zijn: armtwoiystos {C}.

machtigen:: mitareppe {K}.

machtiging:: (=mandaat) mitareppos {A}; schriftelijke ~: mitareppafiy {C}.

Madagaskar:: Madagâsker {G}.

made:: (=larve) tan {C}.

Madeira:: Maderra {G}.

madeliefje:: tof-nrelf {C} (in Spok dikwijls roze tot rood) (L. Bellis perennis).

maffen:: (slapen) esse {U} (arch/pop).

magazijn:: (=opslagplaats) simajos {C}, jÿzoos {C}; op ~ (in voorraad): jÿzoošiy {I}; (v geweer) moch {C}.

mager:: (alg) cÿret {I}; (=schraal) tavriy {I; [mv=enk]}; ~/lang/benig persoon: kval-knociy {C}, porân-ðiynk {C}; mager||vet: missna {Iid}; ; »vet 2.

maggi:: (ong: aftreksel v oa lavas, kervel en peper, als aroma voor soep en vlees gebruikt) kyrt {S}.

magisch:: magise {I}.

magneet:: mâgnett {C}.

magnesium:: magnesym {S}.

magnetisch:: mâgnetise {I}.

magnetron:: mikro-hitt {C}.

magnolia:: gewone ~: mâgnoll {C} (L. Magnolia X soulangeana).

mahoniehout:: mahonje {Sef}; van ~ gemaakt: mahonje {I}.

mahoniehouten:: (van mahoniehout gemaakt) mahonje {I}.

maillot:: (=panty) malo {C}.

Main:: (rivier) Majn {G}.

mais-:: »maïs-.

maïs:: majiys {S}.

maïskolf:: majiystiyn {C}.

maizena:: »maïzena.

maïzena:: majesna {S}.

Majesteit:: Hare ~: Korrepir {C} (afk= Kr.); Zijne ~: Korretarpu {C} (afk= Kt.).

majestueus:: prÿzafillus {I}.

majeur:: (muziekterm) majôr {C}.

majolica:: majolica {I}.

majoor:: majoriy {C}, (vrw) majoriya {C}, majora {C; mv= majoras}; voor militaire rangen, zie .

majoraan:: »marjolein.

mak:: (tam) neotlôgt {I}; »tam.

makelaar:: (tussenpersoon) jafolâ {C}; ~ in onroerende goederen: jérstatjen {C}; ~ in effecten: qurs-gvârcer {C} (iro).

makelij:: fabriseros {C}; van slechte ~: fes tildâ fabriseros; van Franse ~: fes ef frakas fabriseros.

maken:: (alg) riffe {K}; (=veroorzaken) qugle {K; gst= qugg}; (doen) traje {K; gst= trat} (arch); u maakt hem dankbaar: gÿrs qugle péquhiy ón do; je maakt me ziek/bang: tu qugle kinâ/ânkest ón gress; zijn opmerking maakt me kwaad: groft râviy qugle kost korsta; (sprkw) liefde maakt blind: rovretosz qugle bliynt; (=doen) paine {K}; we hebben een mooie reis gemaakt: kirro eft hordâ tupplip paine; opnieuw ~ (overmaken): nâs-riffe {K}; het opnieuw ~: nâs-riffos {C}; ~ tot (vormen tot): prânare ón {K} (ón is dt/vz); te ~ hebben met: stunne na {U}; te ~ krijgen met: stunnare na {U}; hoe maak je het?: tu farte kol?; hoe maakt u het?: (beleefde frase) hajoice gÿrs?; ze hebben niets met elkaar te ~ (ze staan los van elkaar): óps nert melde nâzjasót ón wâlkân.

maker:: (persoon die iets maakt) riffatjen {C}; (uitvoerder ve kunstwerk) mannatjen {C}; (die beroepshalve iets maakt/repareert) •rif {C.sx}, •-riffent {C.sx}; (bijv) schoenmaker: mustrif = must-riffent; (bij minder gebruikelijke beroepen waarbij het primair om "vervaardigen" gaat en niet om "repareren", wordt in samenstellingen ook riffatjen gebruikt; bijv) kurkmaker: crûrc-riffatjen.

Makkabeeën:: (bijbel) Mâkabees {N} (afk= Mâk).

makkelijk:: »gemakkelijk.

makkelijkheid:: »gemakkelijkheid.

makreel:: makrel {C} (L. Scomber scombrus).

mal::

1. (zn) (vorm/model) quzÿr {C}; (=gietvorm) fôrmaji {C}.
2. (bv: raar/gek) pÿr {I}.

malafide:: méjomiyp {I}.

Malagassiër:: Madagâskero {Cef}.

Malagassisch:: (bv: van/uit Madagaskar) madagâsker {IIef}; ~e vrouw: Madagâskera {Cef}.

Malawi:: Malavi {G}.

Malawiër:: Malaviny {Cef}.

Malawisch:: (bv) malavi {IIef}; ~e vrouw: Malavina {Cef}.

Maldiven:: de ~: Maldiviy {G}.

Maldiviër:: Maldiviyny {Cef}.

Maldivisch:: (bv) maldiviy {IIef; mv=enk}; ~e vrouw: Maldiviyna {Cef}.

Maleachi:: (bijbel) Maleagiy {N} (afk= Mal).

Maleis:: (taal) malesise {C}.

Maleisië:: Malessiy {G}.

Maleisiër:: Malesso {Cef}.

Maleisisch:: (bv) malessiy {IIef; mv=enk}; ~e vrouw: Malessa {Cef}.

malen:: (met een molen) maile {K}; het ~ (gemaal): mailos {C}; hoeveelheid koren die in één keer gemalen kan worden: mailos {C}; te lang/te fijn ~ (koffie, graan ed): idemaile {K}.

Mali:: Mali {G}.

Malinees::

1. (zn: bewoner) Maliny {Cef};
2. (bv) mali {IIef}; Malinese vrouw: Malina {Cef}.

maling:: ~/lak hebben aan iets/iemand: ef nert dragje ef mul helkara flaju/rast (1niv!); ~ hebben aan iemand: ef kette klâk rifo rast (1niv!); iemand in de ~ nemen: ef cye raster gôl scôl.

malrove:: (geneeskrachtige plant) pala-krutt {C/S} (L. Marrubium vulgare).

mals:: iymešiy {I; [mv=enk]}; ~ en sappig (bijv biefstuk): pjâlp {I}; mals||taai: perann {Iid}; .

Malta:: Mâlta {G}.

Maltees::

1. (zn: taal) mâltise {C};
2. (zn: bewoner) Mâltany {Cef};
3. (bv) mâlta {IIef}; Maltese vrouw: Mâltana {Cef}.

mamma:: mem {C}, mômm {C} (dl= Tigof/Lomky).

mammoetboom:: frÿcc-tâfiy {C} (L. Sequoiadendron giganteum).

man:: (alg) merater {C}; (mens) mân {C} (poe); oudere ~: genk {C}; klein dik ~netje: fûtbâl {C}.

Man:: Eiland ~: Manuhynne {G}; van het eiland ~ (Manks): manuhynne {IIef}.

management:: (bestuur) tomânerÿ {C}.

manager:: (=bedrijfsleider; v filiaal ed) mâner {C}.

Manchester:: Manchester {G}; Manceste {G} (arch).

manchet:: ozÿrtiy {C}.

mand:: (alg) korfe {C}; ([rieten] korf) kanâstriy {C}, efrech {C}; door de ~ vallen: ef farte kusamat ef ârg.

mandaat:: mandatiy {C}; (=machtiging) mitareppos {A}.

mandarijn:: (vrucht) mandarina {C}.

mandoline:: mandolynn {C}.

manege:: (paardrijschool) paliyst {C}; (rijbaan) paliyst-plep {C}.

manen::

1. (zn: nekhaar) munmirs {Cmv}.
2. (ww: aanmanen) palleharbe {K}.

maneschijn:: luna-nÿlos {C}.

mangel:: (=dorsmachine) mânal {C}.

mangelen:: (in de verdrukking komen) rekke-mip {K}.

mango:: (vrucht) mângo {C}.

manhaftig:: (=strijdbaar) jesfe {I}.

manicure:: hent-naliyc {C}.

manier::

1. (=middel) nôziy {C};
2. (gedrag) ômpac {C}; hij heeft goede ~en: do lelperre quista ômpacs;
3. »wijze.

manifest:: (voor lading op schip) manifestiy {C}.

manifestatie:: manifestašo {C}.

maning:: (=aanmaning) palleharbos {Crs}.

mank:: blâcs {I}; (=kreupel) krupel {I}; ~ lopen: blâcse {U}; (kreupele: persoon) blâcser {C}.

mankeren:: (=schelen) melde ûqu |mÿ/me| {U}; ik mankeer niets; mij mankeert niets: flâjû melde ûqu gress; niets ~ (in orde zijn): ôntare {E}.

Manks:: (van het eiland Man) manuhynne {IIef}.

mannelijk:: rateriy {I}.

mannenrok:: cott {C}.

mannetje:: (mnl dier) rater {C}; (sullig kereltje: krom/oud/gebrekkig enz) belt-merater {C}.

mannetjes-ereprijs:: presÿr veronica {C/S} (L. Veronica officinalis).

mannetjesvaren:: quft-ferre {C/S} (L. Dryopteris filix-mas).

manoeuvre:: chaleh {C}.

manschappen:: (alg) togrupÿ {C}; (soldaten en korporaals: laagste legerrangen) togrupÿ {C}; (=bemanning) ÿrðônt {C}; voor militaire rangen, zie .

mantel:: sluja {C}; (=[over]jas) kas {C}; (gewaad) kerly {Cef} (arch); (metalen bedekking) kvôrt {C}.

mantelmeeuw:: grote ~: doffiy-vélp {C} (L. Larus marinus); kleine ~: toopp-meve {C} (L. Larus fuscus graellsii).

mantelschelp:: grote ~: telrutlek {C} (L. Pecten maximus).

manus:: ~je-van-alles: hendre-hent {C}.

manuscript:: (=handschrift) stindafiy {C}, hentafiy {C}.

map:: labân {C}; (grote envelop) akora {C; mv= akoraa; rsmv= akoratt}.

maquette:: macett {C}.

marcheren:: mâršere {U}, xlâte {U}.

Marcus:: (bijbel) Mârces {N} (afk= Mâr).

marene:: (=pollan: vis) verc {C} (L. Coregonus); grote ~: blotter verc (L. C- lavaretus); kleine ~: blakker verc (L. C- albula).

maretak:: (=vogellijm) njoma {C} (L. Viscum album).

margarine:: tobâr {S}, mârgarynn {S}.

marge:: mârg {C}, marâs {C}.

marginaal:: (beknopt) fes ef hâm.

margriet:: mârgretta {C} (L. Chrysanthemum leucanthemum).

Marianeneilanden:: Marian-ilesets {Gef/mv}.

marine:: bas-zé {C}.

marineren:: sôsa-téfire {K; vdw= ..-téfira}.

marinier:: mariner {C}.

marjolein:: echte ~ (=majoraan; kruid): šiyl-oregann {S} (L. Majorana hortensis of Origanum majorana); wilde ~: presÿr oregann {S} (L. Origanum vulgare).

markeerder:: fatter {C}.

markeren:: (van een merkteken voorzien) fatte {K}; (ook fig) kafléde {K}.

markering:: (=merkteken) fattos {C}; (ook fig) kaflédos {C}.

markies::

1. (adellijk persoon) marcess {C; mv= marceses}.
2. (=zonnescherm) kôbopaaf {C}.

markiezin:: marcessa {C}.

markt:: (alg) mârket {C}; (=verkoop) stovy {C}; (=afzetgebied) tomârketÿ {C}; op de ~: (verkoopplaats in de openlucht) kaf ef stovy; (gezien als gebouw waarbinnen de markt gehouden wordt) fes ef stovy; de producten (die te koop liggen) op de ~: ef prodûks kaf/fes ef stovy; op de ~ brengen: mârket-offerte {K} (v product).

marktkoopman:: stovyatjen {C}.

marktkraam:: (=marktstalletje) plânkiy {C}.

marktplein:: mârket[-lirrotiy] {C}; (in Peg) juf {C}.

marktsector:: (particulier bedrijfsleven, tegenover overheidssector) stovy-siyclo {C}.

marktsegment:: (bepaald deel vd [consumenten]markt) stovy-segment {C}.

marktstalletje:: (=[markt]kraam) plânkiy {C}.

marktwerking:: stovy-efektos {C}.

marmelade:: (=jam) šem {S}, albifan {S}; krodal {S} (dl= Centraal-Liftka).

marmer:: canazâ {S}; van ~ gemaakt (marmeren): canaziy {I}; stuk ~ (marmerblok): ljopâ {C}; "Afachisch marmer" (rode grijze of blauwgroene marmersoort uit de buurt v Afacha in Crona-gebergte) afacha-canazâ {S}.

marmerblok:: (stuk marmer) ljopâ {C}.

marmeren:: canaziy {I}.

marmot:: murmunt {C} (ihb Alpen~: L. Marmota marmota).

Marne:: (Franse rivier) Mârne {G}.

Marokkaan:: Marocann {Cef}.

Marokkaans:: (bv) marocc {IIef}; ~e vrouw: Marocana {Cef}.

Marokko:: Marocc {G}.

mars:: (muziekstuk) mârs {C}; (militaire tocht) xlât {C}; ~! (hortsik!, vooruit!): hihu! (aansporingsroep, vooral tegen trekdieren).

Mars:: (planeet) Mârs {G}.

marsepein:: mârsipann {S}.

Marshalleilanden:: Marshall-ilesets {Gef/mv}.

marskramer:: stovyjer {C}.

marsmannetje:: Mârs-mân {C}.

martelaar:: (gemartelde) kasser {C}; (beul) kassatjen {C}.

martelen:: kasse {K}; iemand die martelt (beul): kassatjen {C}.

marteling:: kassos {C}.

marter:: sustaâs {C} (L. Martes).

Martinikaan:: Martineco {Cef}.

Martinikaans:: (bv) martinec {IIef}; ~e vrouw: Martineca {Cef}.

Martinique:: Martinec {G}.

marxist:: mârksistiy {C}.

masker:: tolomkâ {C}, zâšecerr {C}.

maskerbloem:: gele ~: kolai zâšecerr-huron {C} (L. Mimulus guttatus).

maskeren::

1. (maskéren: =verhullen) tulkette {K}.
2. (zich máskeren: met masker voorzien): zâšecere {U}.

massa:: mâsâ {C}; (klomp materie) praji {C}; gestolde ~: kojâ {S}.

massaal:: mâsalo {I}; het ~ optreden (ve politiemacht): tizjyros {C}.

massa-artikel:: stovy-lebetiyns {Cmv}.

massage:: mâseros {C}.

massamedia:: mâsâ-medyms {Cmv}.

masseren:: mâsere |..ÿje| {K}.

masseur:: mâseratjen {C}.

massief:: (niet hol) nehónto {I}; hojjentoe {I} (dl= Liftka); (=hecht/stevig) kâiyp {I}.

mast:: (op schip) mâst {C}.

masttop:: iyxemâst {C}.

mat::

1. (zn) (losse mat/los kleed op deel v vloer) quât {C}; ([losse] mat, ihb gehele vloer bedekkend) mâte {C}; (gehele vloer bedekkend [vast] kleed/tapijt) kósto {C}.
2. (bv) (=dof) verfe {I}; (=wazig) diym {I}; (niet glanzend) scóma {I}.

mate:: de ~ van [lelijkheid]: ef grat fes [mivaiy]; een zekere ~ van ...: eft serten grat fes ...; in enige ~ (tot op zekere hoogte): tukst eft qurtiy fini; in hoge/grote ~: fes graviy cônsideros; in hoge ~ (verreweg): lef stótelira smâk; in mindere ~: fes oiba cônsideros; in toenemende ~: rÿlempelira {I}; in welke ~ (in hoeverre): arðiyg {VR/VG}; (directe vraag) in welke ~ liegt hij?: do merfe arðiyg?; (indirecte vraag) ik vraag, in welke ~ hij liegt: gress linne, do merfât arðiyg; (bijzin) ik weet niet, in welke ~ hij liegt: gress nert tiffe, arðiyg do merfe; in die ~ (zo erg, zo veel): festûrgiy {I}; hij is niet in die ~ (zo erg) politiek geëngageerd: do nert melde festûrgiy politiyc-cijaziy (bijv vergeleken bij iemand anders); Lerdu en Marje werken in gelijke ~ aan het project: Lerdu ur Marje ÿrôme likkô ón ef projecc (hebben er een gelijk aandeel in); in gelijke ~: »evenveel.

mateloos:: rolisót {I}; (heel erg) ðÿm nivo {C}.

materiaal:: (zn: materieel) materialo {C/S}.

materie:: materiy {S}.

materieel::

1. (zn: materiaal) materialo {C/S}; rollend ~: ufire-materialo {S}; (alle locomotieven, wagons ed ve bedrijf) tonolacÿ {C};
2. (bv) materiala {I}.

matglanzend:: kóf {I}.

matglas:: diym-glaza {Sef}; van ~ gemaakt (matglazen): diym-glaza {I}.

matglazen:: diym-glaza {I}; ~ ruit: diymÿjo {C}.

mathematiek:: (=wiskunde) mâtematyka {S}.

matig:: (=sober/eenvoudig) poriy {I; [mv=enk]}; (niet overdreven, niet al te best) kômah {I} (dikwijls iro); een goed boek is dat! (als het in feite een slecht boek is): eft kômah mimpit meldelira!.

matigen:: (=temperen) purte {K}; iets ~: ef qugle flaju lo poriy {I}; je moet je roken wat ~ (wat minder roken): tu quggât ef uokke lo poriy.

matigheid:: (=soberheid) poriyte {SC}.

matiging:: (=tempering) purtos {A}.

matinee:: fittas-stâgos {C}.

matkop:: (vogel) scóma-helk {C} (L. Parus montanus).

matras:: ontroâ {C; rs= ontroât}; (gevuld met hooi) jert {C} (dl= Centraal-Liftka).

matroos:: (alg) mâtrôs {C}; ~ 3e klasse: sumâtrôs {C}; ~ 2e klasse: mennmâtrôs {Crs}; ~ 1e klasse: jiyst-mâtrôs {C}; voor militaire rangen, zie .

mattenbies:: stâ {S} (L. Scirpus lacustris).

Matteüs:: (bijbel) Mateus {N} (afk= Mat); Matteus {N}.

Mauritaans:: (bv: uit/van Mauritanië) moretann {IIef}; ~e vrouw: Moretanna {Cef}.

Mauritanië:: Moretann {G}.

Mauritaniër:: Moretanny {Cef}.

Mauritiaan:: (man van Mauritius) Morituso {Cef}.

Mauritiaans:: (bv: uit/van Mauritius) moritus {IIef}; ~e vrouw: Moritusa {Cef}.

Mauritius:: Moritus {G}.

maximaal:: lo mâksûm.

maximum:: (zn) mâksûmiy {C}; (bv) mâksûm {I}.

mayonaise:: majoness {S}.

Mayotte:: Majott {G}.

mazelen:: splâkanos {C}.

me:: »mij.

mecanicien:: (monteur) mônterr {C}.

mecenas:: (persoon/instantie die een ander/kunstenaar/geleerde financieel steunt) stunnatjen {C}; kûra-stunnatjen {C}; tibân-stunnatjen {C}.

mechanica:: (=werktuigkunde) meganyka {C}.

mechanisch:: meganise {I}.

medaille:: medajiy {C}; (=gedenkpenning) mehiyte-drur {C}.

medaillon:: medajonn {C}.

mede::

1. (zn: =honingdrank) ylsa-slofaro {S}, médo {S}.
2. (bw: =mee) rala {III}; ~ [dankzij zijn spontane hulp]: rala [miyr groft vômang cÿrtiyr]; hij wil meebeslissen: do faletavy rala; ik wil niet met je ~[gaan]: gress nert ventavy lef tu; (in samenstellingen) ral• {PX}; •-ral {SX} (zie ook lemma's hieronder; als een ww een vaste samenstelling met ral• of •-ralkent, is het gebruik van het losse bw rala af te raden).

mede-:: ook »mee-.

mede•:: ook »mee-.

medeaansprakelijk:: ralclémate {I}.

medebewoner:: ralzâreldur {C}.

medebrengen:: holare-ral {K} (schr), holare rala {K} (spr).

mededelen:: blompe {K; vdw= blômpe}.

mededeling:: blompos {C}; aangeplakte ~en (vooral burg. stand/straffen ed): mittâc {C}.

mededelingenbord:: (=aanplakbord) liysta {C}.

mededingen:: ~ naar: nôzjare {K}.

mededinging:: nôzjaros {A}.

medeklinker:: cônsonent {C}.

medeleven::

1. (zn) ralpoirr {C};
2. (ww) ~ met (zich inleven in): lare {K}.

medelid:: glyda-ralaer {C}.

medelijden:: overšiy {Aef}; (=erbarmen) ÿréstos {C}; ~ met iemand: ef overšiy armt rast; ~ met iets: ef overšiy lef flaju; vol ~; ~ tonend: overšiy {I; [mv=enk]}; ~ hebben met: overšare {K}; ~ hebben met (te doen hebben met): ÿréste armt {U}; uit ~ met iemand: rast ÿréstelira; ~ inboezemen/opwekken: krôsquâme {K}; inboezeming/opwekking van ~: krôsquâmos {A}; ~ tonen met: ef stjece ef overšiy armt.

medemens:: ralveldur {C}.

medeminnaar:: (=rivaal) strettén-mâlp {C}.

medepassagier:: ralpâsager {C}.

medeplichtig:: ralpainiy {I}.

medeplichtige:: (handlanger) ralpainer {C}.

medeverantwoordelijk:: ~ zijn voor iets: ef lelperre ef respôns-ral furt flaju.

medeverantwoordelijkheid:: respôns-ral {SC}.

medewerken:: ÿrôme-ral {U}; ~ met (samenwerken met): ðônosrôme {K}.

medewerker:: ralÿrômer {C}; ~ op kantoor (kantoorbediende): ofisser {C}.

medewerking:: ÿrômos-ral {C}; met ~ van: lef ÿrômos-ral rifo (vz-uitdr).

medeweten:: (=voorkennis) blûmtiffos {A}; buiten mijn ~: dotoje kost blûmtiffos (afk= d.k.b.); buiten ~ van iemand: dotoje raster blûmtiffos; met ~ van iemand: fes raster blûmtiffos.

medezeggenschap:: reppos-ral {A}.

media:: medyms {Cmv}.

medicijn:: (=geneesmiddel) toraniefa {C}; ~[en]: ÿpégen {S}; wat betreft ~en (medicinaal): ÿpéga {I}.

medicinaal:: (wat betreft medicijnen) ÿpéga {I}.

medisch:: medise {I}; ~ centrum (polikliniek): medisentrym {C}.

meditatie:: (Erg) pinzolos {C}.

meditatieruimte:: (in Erg-kerk) pinzolmit {C}.

mediteren:: (Erg) pinzole {E}.

medium:: (zn) medym {C}.

mee:: »mede B; »met.

mee-:: ook »mede-.

mee•:: ook »mede-.

meebouwen:: ~ aan iets (gezamenlijk iets bouwen): âlbe-ral fes flaju {U}; de buren bouwen mee aan de schutting: ef ÿksanuters âlbe-ral fes ef ûrbest.

meebrengen:: holare-ral {K} (schr), holare rala {K} (spr).

meedelen:: blompe {K; vdw= blômpe}.

meedingen:: ~ naar: nôzjare {K}.

meedoen:: ~ aan (=deelnemen aan): paine-ral fes {U}; mee laten doen (in het spel brengen): cirre {K}.

meedogenloos:: zôftrall {I}; (=hardvochtig) klozjenen {I}.

meedogenloosheid:: (=hardvochtigheid) klosyt {SC}.

meegaan:: vende-ral {U} (schr), vende rala {U} (spr); (=volgen/bijhouden) sompe {K}; ~ met iemand: vende lef rast; ik wil niet met je mee[gaan]: gress nert ventavy lef tu; ga je mee?: aftel tu sompe?; (fig) ~ met iemand in iets: ralvende ón rast fes flaju {U}; ik kan met hem ~ in de gedachtegang: gress ralventecû ón do fes ef miyprées.

meegaand:: (fig: gedwee) béln {I}.

meehelpen:: ~ met/bij iets: cÿrtire-ral flaju {K}; hij helpt mee met/bij de zoekactie: do cÿrtire-ral ef gvârce-âkšo.

meel:: clalôi {S; rs= clalôe}; van ~ gemaakt; met ~: claliy {I}; fijn ~ (bloem): môl {S}.

meelbes:: (boom) fjândara {C} (L. Sorbus aria).

meeldraad:: qunskrono {C}.

meeleven:: (ww) ~ met (zich inleven in): lare {K}.

meelfabriek:: clalôiriff {C}.

meelopen:: (lett/fig) farte-ral {U}; (lett) farte rala {U}; in een stoet/processie ~: xlâte {U}.

meeluisteren:: nute-ral {U}; het ~: nutos-ral {C}.

meemaken:: (=beleven) calare {K}; het ~: calaros {A}; (=ervaren) ecÿrlafe {K}.

meenemen:: ralputte {K}; ik heb iets [voor je] meegenomen: gress lelperre eft holos {C} (iets om af te geven, maar niet als cadeau); meenemen||achterlaten: afe {Kid; gst= afet}; .

meent:: (gemeenschappelijke weide) stolé {C}.

meepraten:: ik kan ervan ~!: gress stynecû ef storâs!.

meer::

1. (zn: waterplas) ses {C}; hy {C} (dl= Peg); Meer van Genève: Geneff-ses {G}; zie ook Meren in .
2. (bv: vt v veel) vluf {I; =vt v pert}; ~ (dingen): vluf; weet je nog ~: aftel tu tiffe velk vluf tiyns?; Marje verdient ~ dan Lerdu (maar beiden verdienen ze veel): Marje rinne vluf dus Lerdu; (vgl) Marje verdient minder weinig dan Lerdu (dus minder dan Lerdu): Marje rinne crâmô dus Lerdu (maar beiden verdienen weinig); hij verdient ~ dan 1000 herco per maand: do rinne 1000 ur vluf herco ri'ef hertel = do rinne 1000 ur vluf ri'ef hertel; steeds ~ (steeds erger): vufâ {I}; veel ~: vlûješy terat; niet ~ (niet langer): éfti {III}; hij drinkt niet ~ (= is gestopt met drinken): do pliyfone éfti; (vgl) hij drinkt niet méér (= zal de zojuist genuttigde hoeveelheid drank niet overschrijden): do nert pliyfone vluf; hij zal niet ~ komen (hij is er nog niet en ik verwacht ook niet dat hij nu nog komt): arfine do noi er ral; (hij kwam altijd maar dat zal in de toekomst niet meer gebeuren) arfine do éfti; nooit ~: éfti kva; niet méér dan (slechts): nert vluf ki dus; zijn werk is niet méér dan een ingreep in de omgeving: groft ÿrôm nert melde vluf ki dus eft surront-wôlpios; (nog langer: bij ontkennende termen): niemand komt ~: râste arfine er ral; niets is ~ als vroeger: flâjû melde er ral zÿtâ horit; ~/groter zijn dan (v getallen): talle {K}; zes is ~ dan drie: sers talle dur; zonder ~: quf {I}; ~ dan (over•): pâlt• {PX}; gretig/~ dan gretig: amest/pâltamest.

meerdere:: (zn: in leger/bedrijf; persoon hoger in rang) vluvender {C}; (bv: hoger in rang) vlufa {I}; (alg) hij is mijn ~ (hij staat boven mij: in rang/prestatie ed): do melde kost vlufa veldur.

meerderheid:: (=gros) vluftiy {C}; een ruime ~: eft miproit vluftiy; de ~ van de mensen: ef vluftiy lÿ ef veldurs; in de ~ zijn: ef melde vluftiy; wij zijn in de ~: kirro melde vluftiy (soms wordt vluftiy abusievelijk als add opgevat en dan komen we de incorrecte mv-vorm vluftiyn tegen).

meerderjarig:: baxesjejar {I}.

meerkikker:: medriy-fors {C} (L. Rana ridibunda).

meerkoet:: runp {C} (L. Fulica atra).

meermin:: aille |aille/wille| {C}.

meerval:: (vis) glyl-draca {C} (L. Siluris glanis).

meervleermuis:: hupster knurfel-grûmiyl {C} (L. Myotis dasycneme).

meervoud:: (taalk: =pluralis) plurull {C}; in het ~ (meervoudig): plurulliy {I}; .

meervoudig:: (taalk: in het meervoud) plurulliy {I}.

meerwaarde:: painor-luft la'ycâ {C}.

mees:: (vogel) helk {C} (L. Parus); zwarte ~: doffiy-helk (L. P- ater).

meeslepen:: (lett) chylfe-ral {K}; (lett: =meesleuren) ucjyfe {K}; (fig: =meetronen) putte-ral {K; vdw= potter-ral}; zich laten ~ (zich laten gaan): ef farte kaf ef râstiym; meegesleept worden (fig: niet ontzien worden): ef tasse fes ef tjondelira molarriy.

meesleping:: (fig) puttos-ral {A}.

meesleuren:: (lett: =meeslepen) ucjyfe {K}.

meesleuring:: ucjyfos {C}.

meesmuilen:: (spottend glimlachen) cÿrspjere {U}.

meespelen:: ~ met (meedoen aan): paine-ral fes {U}.

meest:: [het] ~: ðârlo {I; =ot v pert}; de ~e mensen: ef ðârlo veldurs; ik lees veel maar hij leest het ~: gress trempe pert tur do trempe ðârlo.

meestal:: šalo {I}; kÿ {I} (dl= Peg); ~ niet: šalo noi; ~ niet (zelden): lett {III} (dl= Centraal-Berref).

meester:: (=leraar) gekker {C}; (specialist in iets) ylâmater {C}; (hoogste universitaire titel) prifjiof {C} (afk= Pf.); ~ in de rechten: prifjiof fes rigt (afk= Pf-Ri.).

meesterlijk:: (=voortreffelijk) ksvenniy {I}.

meesterwerk:: ylâm-tiyn {C}.

meetbaar:: messen {I}.

meetellen:: wat meetelt (ertoe doet; succesvol): lo juftelira.

meetinstrument:: messer {C}.

meetkunde:: vlakke ~ (=planologie): planolôiy {C}.

meetronen:: (fig: =meeslepen) putte-ral {K; vdw= potter-ral}.

meetroning:: puttos-ral {C}.

meeuw:: meve {C} (L. Larus; Rissa); "hamer~" (zeldzame meeuwensoort, vrnl langs kusten vd Kjûpur-zee): hajimo-meve {C} (L. Larus hamatus).

meevallen:: ef farte fsoliy; het valt mee dat ...: ... zjoffolira querdo (enigszins iro); het valt mee dat hij komt (ik had nooit gedacht dat hij zou willen komen): do arfine zjoffolira querdo; ~d (niet-erg): plariy {I}.

meevoeren:: vure-ral {K}; (een kind) aan de hand ~: préte {K}; (met zich wegvoeren) idevure {K}.

meevoering:: vuros-ral {C}; (=wegvoering) idevuros {C}.

meewarig:: ténoliy {I; [mv=enk]}.

meewerken:: ÿrôme-ral {U}; ~ met (samenwerken met): ðônosrôme {K}.

meezitten:: het zit niet mee: ef jelpjeve ef urzôg; als het weer [wel] meezit: âme ef wónzol nert jelpjeve ef urzôg.

megaproject:: (heel groot) megaprojecc {C}.

meh:: (geluid v mekkerende geiten) hehe {!}.

mei:: mai {Cef; rs= matt} (afk= ma); maihertel {C} (arch), methertel {C} (arch).

meid:: giyst {C; mv= giysta}, saôc {C} (dl= Berref); (gemeenzame benaming voor goede bekende) leftel {C}; Tek is een leuke ~: Tek melde eft lûfiy leftel.

meidoorn:: (alg) âret {C} (L. Crataegus); eenstijlige ~: plôf âret (L. C- monogyna); tweestijlige ~: féra âret (L. C- laevigata).

meikever:: lofâ-kjônt {C} (L. Melolontha melolontha).

meineed:: toÿðe {C}.

meisje:: pirinin {C}, 'nin {C}; (jongens en ~s: ca 13-20 jaar oud) brans {Cmv}; ~ lief (aanstellerige aanspreekvorm; bijv door een oma tegen haar kleindochter): dyna {C; mv= dynas}.

meisjesnaam::

1. (voornaam ve meisje) pirinin-quanka {C}; vgl »voornaam B.; zie ook Meisjesnamen in ;
2. (eigen familienaam ve gehuwde vrouw) »familienaam.

mejuffrouw:: (ongetrouwde vrouw) nâma {C} (arch).

mekkeren:: (geluid v geit) he'eke {U}.

melde:: uitstaande ~ (plant): oracha {C} (L. Atriplex patula).

melden:: yarge {K; vdw= yârge}; (=mededelen) blompe {K; vdw= blômpe}; zich ~ bij: kjôndare {K}; ik meld me bij de directeur: gress kjôndare ef prest.

melding:: yargos {C}; (=mededeling) blompos {C}.

melganzenvoet:: blakker quister {C} (L. Chenopodium album).

melk:: helt {S}; een glas/beker ~: eft helt {C}; ~ geven (v koe): helte {U}.

melkboer:: heltater {C}; (zuivelbedrijf) zufelâs {C}.

melkdistel:: helt-ynt-lofa {C/S} (L. Sonchus); brosse ~: kóf helt-ynt-lofa (L. S- asper); gewone ~: verfe helt-ynt-lofa (L. S- oleraceus).

melken:: (v koe) heltare {K}; koe die nodig gemolken moet worden: pâlta-boert {C}.

melkeppe:: (plant) ošo-fendy {S} (L. Peucedanum palustre).

melkglas:: (wit ondoorzichtig glas) helt-glaza {Sef}; van ~ gemaakt (melkglazen): helt-glaza {I}.

melkglazen:: (van melkglas gemaakt) helt-glaza {I}.

melkkoe:: (lett) heltoert {C}.

melkkruid:: sel-roza {C} (L. Glaux maritima).

melkvee:: helt-fa'i {S; rs= ..-faitt}.

melkveehouder:: helt-fa'i-kelte {C}.

Melkweg:: de ~: Helt-mirra {N}.

Melkwegstelsel:: Helt-mirraeren {C}.

melkzwam:: coces-helter {C} (L. Lactarius); roodgrijze ~: ðobo coces-helter (L. L- vietus); zoetgeurende ~: grum coces-helter (L. L- glyciosmus); rossige ~: môliy-âng-ÿra {C} (L. L- rufus); groenkleurige peper~: mesâ-helter {C} (L. L- pergamenus).

melodie:: (muziek) malodé {C}.

melodieus:: chafosec {I}.

meloen:: melône {C}.

memo:: (=kennisgeving/kort briefje) yruna {C}.

mémoires:: mehiytafiy {C}.

memorandum:: (officiële nota) tâgafiy {C}.

memoriam:: in ~ (vrnl als bericht in krant): koffon-miyparâ {C}.

men:: stus {ZV; rs= stusse} (enk); ~ rookt hier veel (er wordt hier veel gerookt): stus uokke pert kusami.

menen:: (=bedoelen) calijanone {K}; splônje {K; gst= splônt}; ~ te hebben/zijn: šâfpe fes {U}; mijn nicht meende schuld te hebben (schuldig te zijn): kost šâfla šâfpa fes šâftra; Petriy meent dat hij bedrogen is (denkt bedrogen te zijn): Petriy šâfpe fes ef ÿcjestovlos; de minister meent ... (volgens de minister ...): calijann ef menester ...; (abusievelijk denken) tesse {U}; »mening.

mengelmoes:: blototyos {C}.

mengen:: cÿrnytre {K; gst= cÿrnytt}; het ~ ([ver]menging): cÿrnytros {C}; [door elkaar] ~: blototixe {K}; metaal ~ (legéren): aloje {K; gst= alot}; zich ~ in iets: cÿrnytre fes flaju {U; gst= cÿrnytt}; hij mengt zich in het gesprek: do cÿrnytre fes ef chaquindos.

menging:: (het mengen) cÿrnytros {C}.

mengmachine:: blototixa {C}.

mengsel:: blototixos {C}, cÿrnytt {C; mv= nytt}.

menie:: (rode verf) mindefitos {S}, menjem {S}.

menig:: (zeker meer dan de helft) minker {OV}, pes {OV} (enk-concr/semcr/abstr; stoff); ~ huis is aan een schilderbeurt toe: minker sért mennirre ef verfute; ~e vrijheid is een illusie: minker jolaiy melde eft ilusy; ~ (een flink deel van het) water is verontreinigd: minker knurfel melde neming.

menigeen:: pesa {ZV; gnp= peser; rs= pesae} (enk); ~ woont in een krot, dat niemand wil hebben: pesa lâzâre ki eft ÿrpô'as, râste lelperravy té; ~ die beroemd is (menige beroemdheid): huldufit pesa.

menigte:: clûma {C}.

mening:: mefrâ {C}; (=bedoeling) calijanonos {A}; volgens/naar de ~ van: calijann {VZ}; naar zijn ~ (zijns inziens): groft calijann = groft stynn {SC}; naar mijn ~: kost calijann = kost stynn {SC}; naar mijn ~ (idee): fitfara kost obléskros; naar mijn bescheiden ~: kost elx stynn; een ~ over iets: eft mefrâ kura flaju; van ~ zijn dat: cÿrfitéte den ... {U}, calijane den ... {U}; van ~ verschillen: ef lelperre querdo mefrâs; zijn ~ verkondigen: inéche {U}, gatte {U} (arch); wat is uw ~?: gÿrs gatte kol?.

meningsverschil:: mefrâ-querdâ {C}.

mennen:: (dier) ripje {K; gst= ripp}; (wagen besturen) nolce {K}; (met paard en wagen vervoeren) kalie {K}.

mens:: (=individu: zowel mnl als vrw) veldur {C}; cralarder {C} (iro) (eig "alleseter, omnivoor"); (=man) mân {C} (poe); raar ~ (vreemd type): dôchâmp {C}; ~ van vlees en bloed (lijfelijk mens): liff-mân {C}; veel ~en (drukte): centys {Aef}; geen ~: »niemand.

mensdom:: (alle levende mensen samen) veldurproje {C}; (alle levenden en doden samen) zliyts {S}.

menselijk:: veliyter {I}.

menselijkerwijs:: ~ gesproken (redelijkerwijs): iyter-molaiy {III; [mv=enk]} (afk= i.m.).

mensenkennis:: veldurtiff {C}.

mensenrechten:: veldur-rigts {Cmv}.

mensenschuw:: veldreff {I}, veldur-queff {I} (arch).

mensheid:: velduros {S}.

mensonwaardig:: veldur-tivjâs {I}.

mentaal:: kostôiy {I}.

mentaliteit:: mentalitiy {C}.

menu:: (alg) menuiy {C; rs= menute}; (spijskaart) larde-kinner {C}.

Mercurius:: Mercurys {N}.

merel:: ômfer {C}, clynkyrre {C} (dl= Zuid-Liftka) (L. Turdus merula).

meren:: (=aanleggen: groot schip) tôrsare {K}; het ~: tôrsaros {C}; gemeerd liggen (vastliggen: groot schip): tôrse {U}.

merendeel:: vlufkanas {C}; voor het ~ (=merendeels): vlufkanasiy {I}.

merendeels:: (voor het merendeel) vlufkanasiy {I}.

merg:: griyt {S}; door ~ en been: fesducupp ef liff.

meriansborstel:: (vlinder) râg-zôler {C} (L. Dasychira pudibunda).

merk:: ([keur]teken) blâtiy {C}; ([goede/slechte] aantekening; handels~) mârc {C; mv= merc}; van een ~ voorzien (merken): mârce {K}; het van een ~ voorzien (merking): mârcos {C}; zie ook Merken en producten in .

merkartikel:: mârc-ârtycla {C; mv= ..-ârtycele}, brand |Eng.| {C}.

merkbaar:: stet {I}; ygbronniy {III}; ~ zijn: stete {E}.

merken:: (ve merk voorzien) mârce {K}; (ve merkteken voorzien) lédote {K}; het ~ (merking): lédotos {C}; (bemerken) ÿrsflaâge {K}; laten ~: jôfle {K; gst= jôff}.

merking:: (het merken) lédotos {C}; (het van een merk voorzien) mârcos {C}.

merkteken:: (=insigne/keurmerk) lédo {C}; (=waarmerk) ségg {C}; (=markering) fattos {C}; van ~ voorzien (merken): lédote {K}; van ~ voorzien (markeren): fatte {K}; stuk vee met ~ (in oor): ÿfattos {C}.

merkwaardig:: ygbronn-âp {I}; (=vreemd) tnefer {I}; het is vreemd om [achteruit te zwemmen]: ef melde tnefer beri [svime prôât].

merrie:: (vrw paard) zlef {C}; (jong vrw paard) kapa {C}.

merrieveulen:: (jong vrw paard) kapa {C}.

mes:: knyfo {C}, texo {C}.

mespunt:: iyxeknyfo {C}.

messing:: (geelkoper) nestin {Sef}; van ~ gemaakt (geelkoperen): nestin {I}.

messteek:: texritt {C}.

mest:: mest {S}, per {S}.

mesthoop:: crelco {C}.

mestkever:: [gewone] ~: per-snerf {C} (L. Geotrupes stercorarius).

mestvork:: tennde {C}.

met::

1. (alg) [tezamen] ~: lef {VZ/VG}; een huis ~ een blauwe schuur: eft sért lef eft blotter kul; ik kom ~ mijn broer: gress arfine lef sener frera; Mariy maakt een lange wandeling ~ de hond: Mariy lef ef hâst riffe eft mintepot promirret;
2. (door middel van: vooral v werktuigen) ~ [behulp van]: na {VZ}; je kan de spijker niet ~ die schroevendraaier inslaan: tu nert ÿrasecû ef nacry na dena fiys-gros; hij haalt het hout ~ de auto op: do pâre ef cÿrot na ef oto (met de nadruk op het gebruik vd auto als "werktuig"); (vgl) hij komt ~ de auto: do arfine tjâg ef oto (met de nadruk op het gebruik vd auto als vervoermiddel);
3. (middels; door [middel van]: vrnl abstract) tjâg {VZ}; hij lost alles op ~ handigheid en tact: do hûche pipar tjâg ef habilemiy ur coðos; ~ de grootste moeite: tjâg ef graviy hupster kika; (vervoermiddel) we komen ~ de tram: kirro arfine tjâg ef trem; betalen ~ een biljet van 10 herco: ef kafte tjâg eft amain-jeji; dit woord wordt ~ bp geschreven: blul stindelije dena wufta tjâg bp; ~ een klap uiteenspatten: ef spâtre tjâg eft lâplât; (soms wordt een hulpmiddel niet als een echt werktuig beschouwd, en dan kan tjâg ipv na; bijv:) de menigte bekogelt elkaar ~ stenen: ef clûma xlegge hédân tjâg kolinis; ze wast het kind ~ lavendelzeep: eup lukte ef efanty tjâg lavendiy-sep; hij slaat ~ zijn vuist op tafel: do byte tjâg ef ére vust kaf ef kelbra; (arch: werktuig) ze hakt de boom ~ een roestige bijl om: eup axe ef vildul tjâg eft grampa axos;
4. tezamen/in combinatie ~: mô'es {VZ} (meestal abstract); ik wil de loonbelasting tezamen/tegelijk ~ de onroerendezaakbelasting betalen: gress kaftavy ef wagâx mô'es ef kadâster-tâx; (vgl) ik wil de loonbelasting tegelijk met mijn vrouw betalen: gress kaftavy ef wagâx ðônosef sener tubôs (= op hetzelfde tijdstip als mijn vrouw doet);
5. samen ~: ðônosef {VG} (verbindt twee basiselementen); Mariy maakt samen ~ Petriy een lange wandeling: Mariy ðônosef Petriy riffe eft mintepot promirret;
6. (situatie/betrekking) ~ deze sneeuwstorm zou je niet zeggen dat het zomer is: mip dena urrvu stus zjoffecû nert, ef meldelira kormondô; ~ zo'n grote bek krijgt hij de baan nooit: mip teâk beder do pónze kvâ ef jobiy; hij loopt altijd ~ een hoed op: do vende riyfain fes eft ÿršar; vertrouwd ~: fes ef lire ort;
7. (bij getallen) een prijs ~ 5% verhogen/verlagen: ef hogorite/lagitofote ef ðÿny tjâg 5%; de aandelen zijn ~ 10 procent gekelderd: ef fôrmlers flûfa kura 10 prosent; de prijzen zijn ~ 20% gestegen: ef ðÿnys farta-armt tjâg 20%.

metaal:: metalo {S}, loja {S}; gesmolten ~: plistep {S} (arch); zware metalen: ihyt metalo; van ~ gemaakt (metalen): metala {I}, lojiy {I}; stuk/blok ~: qurtyff {C}; ~ mengen (legéren): aloje {K; gst= alot}.

metaalbewerker:: présizatjen {C}.

metaaldraad:: drat {C}.

metaalfabriek:: (=metaalwarenfabriek) metaloriff {C}.

metaalmengsel:: alojâ {C}.

metaalwarenfabriek:: (=metaalfabriek) metaloriff {C}.

metafoor:: metaforiy {SC}.

metalen:: (van metaal gemaakt) metala {I}, lojiy {I}.

metasequoia:: fôsyll-sypress {C; mv= ..-sypresses} (L. Metasequoia glyptostroboides).

metathesis:: metatesiy {C}.

meteen:: (=direct) kafér {III}.

meten:: (maat nemen) messe {K}.

meteoriet:: tasse-kolini {C}, meteoritiy {C}.

meteorologie:: meteorolôiy {C}.

meter::

1. (lengtemaat) meter {C} (afk= m);
2. (=teller: apparaat) terder {C}; (meetinstrument) messer {C};
3. (persoon die [op]meet) messatjen {C}.

metgezel:: ralfrint {C}; (=kameraad) lyk {C}.

methode:: metoðiy {C}.

methodisch:: (=stelselmatig) metodise {I}.

meting:: (maatneming) messos {C}, šumos {C} (arch/poe).

metriek:: ~e stelsel: meterjeren {C}.

metro:: (alg) chucern-treno {C}, chuka {C}; (in Amahagge) lagizosti {C}; ef mote treno {C} (pop).

metropool:: metropoliy {C}.

metselaar:: matier {C}.

metselen:: matie {K}.

metselwerk:: matios {C}.

metterdaad:: (werkelijk) lef ef kâmpaiy (afk= l.e.k.) {A}.

meubel:: ~[stuk]: futju {C}; oud versleten ~: krûgt {C} (pop).

meubelstuk:: futju {C}; oud versleten ~: krûgt {C} (pop).

meubelzaak:: futju-misan {C}.

meubileren:: lâfutjue {K}.

meubilering:: lâfutjuos {C}.

meun:: kariyte {C} (ihb vijfdradige meun (L. Ciliata mustela) of Skiyl-meun (L. Ciliata skyliana)).

meute:: (=kliek) togvârcÿ {C}.

mevrouw:: mosjeus {C} (afk= msj); ~ Malâst: mosjeus Malâst; »heer.

Mexicaan:: Mexikann {Cef}.

Mexicaans:: (bv) mexiko {IIef}; ~e vrouw: Mexikana {Cef}.

Mexico:: Mexiko {G}.

mezelf:: »mij.

mi:: (muzieknoot) my {C}.

miauw:: (geluid v miauwende katten) mjâe {!}.

miauwen:: miôle {U}.

Micha:: (bijbel) Micha {N} (afk= Mic).

microfoon:: mikrofonos {C; mv= mikrofonosz}, rélvâs {C}, réfs {C} (pop).

Micronesia:: (staat) Micronesiy {G}.

Micronesië:: (gebied met eilanden) Micronesiy {G}.

microscoop:: mikroskopiy {C}.

microscopisch:: ~ klein: mikroskopiy-belt {I}.

middag:: (11-17 uur) fittas {C}; afgelopen ~: lâst fittas; zo goed als elke ~ ('s middags): fittasas {III}; elke ~: riyfain fittasas; tussen de ~ (precies om 12 uur): géfer {C}; precies om 12 uur (tijdstip dat nog komen moet, of net aangebroken is): lelmo géfer; gistermiddag om 12 uur: lâst géfer; zo goed als elke ~ om 12 uur: géferas {III}.

middageten:: (=lunch) (koud) maliy {C}; (warm) jalardos {C}.

middel::

1. (=taille) ÿmâs {C}, ÿrnô {C};
2. (=manier) nôziy {C}; door ~ van (vrnl abstract: met behulp van): wÿrtâlacc {VZ}; door ~ van schreeuwen bereik je niets: stus ejelife flâjû wÿrtâlacc ef ÿscemros; »door 4;
3. ~en (ihb geldmiddelen): wÿrtôsta {Cmv}; ~en van bestaan: crûche-cÿrbatt {C} (de dingen die nodig zijn om in je levensonderhoud te voorzien); zie ook Middelen van bestaan in .

middelbaar:: (=middelste) lurgiy {I}; middelbare school: lurgiy-koles = lurgkoles {C} (vgl atheneum: school die opleidt voor universitaire studie); (gezien als Spok onderwijsinstituut) Lurgiy-Koles {N}.

middeleeuwen:: lurgiy-fortiyn {C}; in/uit de ~ (middeleeuws): lurgiy-fortiyniy {I}.

middeleeuws:: (in/uit de middeleeuwen) lurgiy-fortiyniy {I}.

middelen:: »middel.

middelgebergte:: lurgiy-tobergÿ {C}.

Middellandse Zee:: Jenšark-zee {G}, Mediterann {G}.

middellijn:: (alg) lurglÿnt {C}; (meetkundig) dyjametra {C}.

middelmatig:: oareÿ {I}.

middelpunt:: (alg) lurgponto {C}; (meetkundig) sentra {C}; in het ~ van de belangstelling staan: bronne {U}; in het ~ van de belangstelling staand: bronn {I}.

middelpuntvliedend:: ~e kracht: sentra-tijâ-crâf {C}.

middels:: (door middel van: vrnl abstract: met behulp van) wÿrtâlacc {VZ}; ~ schreeuwen bereik je niets: stus ejelife flâjû wÿrtâlacc ef ÿscemros; »door 4.

middelsoort:: (=tussensoort) jafrenvu {C}.

middelste:: (=middelbaar) lurgiy {I}, lurg• {PX}.

middelvinger:: lurgÿrliriy {C}.

midden::

1. (zn: centrum) lurgiy {Cef}; te ~ van: fes ef lurgiy rifo (vz-uitdr indien fig) (afk= f/l.r.);
2. (vz: te ~ van; tussen) ja {VZ} (plaats); de eik groeit te ~ van de populieren: ef ÿc lelde ja ef peplân.

middendeel:: lurgiy-kanas {C}.

middendoor:: ~ gebroken: mipðô {I}.

middengedeelte:: lurgiy-kanas {C}.

middenin::

1. (plaats) lurgfes {VZ}; hij staat ~ de vijver: do giffe lurgfes ef tanko;
2. (beweging binnen bep grenzen) lurgânt {VZ}; hij zwemt ~ de vijver [rond]: do svime lurgânt ef tanko;
3. (richting) lurgfes {VZrs}; hij duikt ~ de vijver: do plônse lurgfes ef tankoe (rs!).

middenklasse:: (=middenstand) plastros {S}.

Midden-Oosten:: Lurgiy-Opper {G}; in het ~: fes Lurgiy-Opper.

middenrif:: frogiyrt {C}.

middenstand:: (=middenklasse) plastros {S}.

middenweg:: (fig: =tussenweg) uroft {SC}; (fig) de [gulden] ~: ef nutraliy mirra.

middernacht:: (precies om 24 uur) parâs {C}; om ~ (tijdstip dat nog komen moet, of net aangebroken is): lelmo parâs; afgelopen ~ (gisternacht om 24 uur): lâst parâs; om ~; zo goed als elke nacht precies om 24 uur: parâstas {III}; elke ~ precies om 24 uur: riyfain parâstas.

midzomer:: lurgkormondô {C}; met ~ (de eerstkomende dag/de afgelopen keer dat het ~ is/was): lóf lurgkormondô.

midzomernacht:: lurgkormondô-kÿl {C}.

mier:: (insect) miyrûs {C}; rode ~: mindefit miyrûs (vrnl rode knoopmier: L. Myrmica ruginodis); zwarte ~: doffiy miyrûs (vrnl zwarte wegmier: L. Lasius niger).

mierikswortel:: frÿccadiše {C} (L. Armoracia rusticana).

miezerig:: (v weer) gûrnðiy {I; [mv=enk]}; (v persoon) cvéfa {I}.

mij:: (pv; 1enk)

mijden:: albe {K}; ~ als de pest: ef rotjule lo ef ret.

mijl::

1. (Spok lengtemaat) myle {C} (afk= of [m]); (1 myle = 1 = 925,72 meter);
2. Engelse ~ (1609 m): E-myle {C} (afk= Em of E of E [Em]).

mijlpaal:: (lett: kilometerpaal) nupp {C}; (fig) mennspôta {Crs}.

mijmeren:: zvošâme {E}.

mijmering:: zvošâmos {A}.

mijn::

1. (zn)
   1. (groeve) (alg) hûst {C}; (meestal NIET v kolen) umyn {C};
   2. (ontplofbaar) minn {C}.

2. (bz)
   1. (1enk) (alg) kost {BZ}; (reflexief) sener {BZ} (met [deel v] zinskern als antecedent); hij leest ~ boek: do trempe kost mimpit; ik lees ~ boek: gress trempe sener mimpit; ik blijf thuis omdat ~ moeder ziek is: gress tinde fesért, janof sener sientur kinure;
   2. (nominalisatie) (alg) kostiy {Cef; mv=enk}; (reflexief) seniy {Cef; mv=enk}; de/het ~e; die/dat van mij: ef kostiy; haar boeken en de ~e: belt mimpits ur ef kostiy; jij leest jouw boek en ik lees het ~e: tu trempe sener mimpit ur gress paine ef seniy; ik denk er het ~e van: gress miype ef seniy;
   3. (samentrekking) ~ ene: kost ére = kosté {BZ}; (als slechts 1 exemplaar bedoeld wordt ve lichaamsdeel/orgaan/kledingstuk waarvan we er meer dan 1 bezitten:) zij knijpt in ~ [ene] arm: eup chiype armt kost ére milâ = ... armt kosté milâ.

mijnbouw:: (alg) umynos {C}.

mijnentwil:: om ~: ber ef probare rifo gress/tsil.

mijnenveger:: minn-pârer {C}.

mijnheer:: (de heer) merater {C} (afk= mrt).

mijnschacht:: sgâg {C}, hûstano {C}.

mijnwerker:: (alg) umynast {C}.

mijt:: (geleedpotig diertje) pârx {C}; (alg: die een plantengal vormt) zviyf-âlber = zviyft-âlber {C}.

mijzelf:: »mij.

mikken:: ~ op: iyénke {K}.

mikpunt:: (lett/fig: =doelwit) butt {C}; (fig) rener {C}.

Milaan:: Milano {G}; Milenc {G} (arch).

mild:: (=zacht) njabo {I}; (=gul) kettebariy {I}; (=goedgeefs) ifôc {I}; ~ zijn: ifôce {E}.

mildheid:: (=zachtheid) njabo {Aef}; (=goedgeefsheid) ifôciy {A; mv=enk}, ifôcos {A}.

milieu:: milju {C}; (omgeving die voor vervuiling enz behoed moet worden) poire-jakâm {C} (afk= PJ).

milieuheffing:: poire-jakâm-tâx {C} (afk= PJT).

milieuonvriendelijk:: poire-jakâm-neflifados {I}; PJ-neflifados {I}.

militair:: (zn) militarr {C}; (bv) militerr {I}; zie ook Militaire organisatie in .

miljard:: milerrt {TW}.

miljardair:: milertarr {C}.

miljarden:: (fig) milerrterst {I}.

miljoen:: melôn {TW}.

miljoenen:: (fig) melônerst {I}.

miljonair:: miljonarr = milonarr {C}.

milkshake:: miylk {C}.

milligram:: miligrâma {C} (afk= mg).

milliliter:: mililitriy {C} (afk= ml).

millimeter:: milimeter {C} (afk= mm).

milt:: griyt-blerr {C}.

mimosa:: vajiy {S}.

min::

1. (zn: =voedster) tojo {C}.
2. (bv)
   1. (=gemeen) gûfc {I}, fâkomm {I}; (v daad ed) piyðe {I};
   2. ~[us] (bij aftrekken): les {VZ}; klâ {VZ} (arch); zes ~ twee is vier: sers les ten kette fâr; (minteken: –) leser {C};
   3. ~ of meer: vluf ur oiba (afk= v.u.o.).

minachten:: gytoze {K}.

minachtend:: (=neerbuigend) ytra {I}.

minachting:: gytozos {A}.

minder::

1. (bv/bw) (meer weinig) oiba {I; =vt v litel}; ik verdien ~ dan Petriy (en we verdienen beiden weinig): gress rinne oiba dus Petriy; hij verdient ~ dan 1000 herco per maand: do rinne 1000 ur oiba herco ri'ef hertel = do rinne 1000 ur oiba ri'ef hertel; na de storm ligt er ~ zand in de baai (er lag toch al weinig zand): mintof ef móns oiba pleko melde fes ef fonis; (vgl) ~ [veel] zand: kâlt pleko (er lag eerste veel zand);
2. (vk) oiba {DT} (achter [geverbaliseerd] add: drukt vk uit); de ~ mooie bloemen: ef hordâ oiba hurons; Elsa is ~ eerlijk dan Yne: Elsa melde honesty oiba dus Yne; Lerdu's gezondheid verslechtert ~ dan die van Elsa: Lerduex ef helten tildare oiba dus Elsaex ef tiyn; het is ~ mooi: ef hordâe oiba; niets is ~ waar: kûf melde trufô terat;
3. (gematigd) iets [wat] ~ doen (matigen): ef qugle flaju lo poriy; je moet wat ~ roken: tu quggât ef uokke lo poriy;
4. (minder erg) fsoliy {I; =vk v ubâfta}; veel ~ groot: fsoliy hupster (sterker dan hupster oiba);
5. (kleiner aantal) drie uur of ~: ef durtef zurtarr ur danen; acht huizen of ~: ef âktef sért ur danen; Lerdu verdient 20 herco of ~: Lerdu rinne ef erg-serstef herco ur danen;
6. ~ goed werken/bevallen (dan het vorige ding; dan men verwachtte): tÿrt[w]encatare {U}; de nieuwe kachel is ~ goed [dan de oude]; de nieuwe kachel bevalt ~ goed [dan ik verwacht had]: ef kleter warmohit tÿrtwencatare; zijn vorige auto beviel ~ goed [dan de huidige]: groft bentvendiy oto tÿrtwencataro;
7. (afname) •ûte {SX.add > add} (drukt een afname uit); de vriendelijke winkeliers/de steeds ~ vriendelijk wordende winkeliers: ef flifados misaners/ef flifadosûte misaners; het rode kleed/het verblekende rode kleed (het steeds ~ rood wordende kleed): ef mindefit kósto/ef mindefitûte kósto; zijn optreden wordt steeds ~ plezierig: groft quxos melde ollaûte;
8. niet ~ dan (=wel; nadruk op grote hoeveelheid); ze heeft niet ~ dan 13 kinderen (ze heeft wel 13 kinderen): eup lelperre 13 efantys noi ne'âma.

mindere:: (ondergeschikte persoon) oibevender {C}.

minderheid:: ÿrénen {C}; in de ~ zijn: ef melde oibaniy {C}.

minderjarig:: baxesjola {I}.

minderwaardig:: oibacÿrkiy {I; [mv=enk]}; (van slecht allooi) kirðiyk {I}.

minderwaardigheid:: oibacÿrker {A; mv=enk}.

minderwaardigheidscomplex:: ef irano kinâ {SC}.

mineraal:: (zn) mineralo {C}; (bv) minerala {I}.

mineur:: (muziekterm) minôr {C}; (depressief) in ~ [gestemd] zijn: ef melde fes icôt.

miniatuur•:: (als een dwerg; in klein formaat) gónermiy {I}; (bijv) een miniatuurauto: eft gónermiy oto.

minimaal:: lo minûm {I}.

minimum:: (zn) minûmiy {C}; (bv) minûm {I}; tot een ~: armt eft minûmiy; lo minûm.

minipizza:: minipizza {C}.

minister:: menester {C}; zie ook Ministers in .

ministerie:: (=departement: complete instantie met minister en alle ambtenaren) depârtemen {C}; (alleen het kantoor vd minister met zijn naaste medewerkers, zonder alle ambtenaren) menestery {C}; (een menestery maakt deel uit van een depârtemen); »Openbaar Ministerie; zie ook Ministeries in .

ministerieel:: (=departementaal) depârtemena {I}.

minister-president:: értef menester {C}; mennmenester {Crs}.

ministertop:: (topontmoeting v ministers) menester-wâlca {C}.

minnaar:: inoðo (noðo) {C}.

minnares:: inoða (noða) {C; mv= [i]noðas}.

minst::

1. (meest weinig) [het] ~: tom {I; =ot v litel}; klas A behaalt de ~e resultaten (maar ook de resultaten vd andere klassen zij weinig): cÿrt A fenteste ef tom resultâts; niet in het ~: nert tom;
2. (uitdrukking v mt) tom {DT} (achter [geverbaliseerd] add); de ~ mooie bloemen: ef hordâ tom hurons; Elsa is het ~ eerlijk: Elsa melde honesty tom; mijn fiets is het ~ geroest: kost pitter grampae tom;
3. [het] ~ echt, ~ erg: gloert {I; =mt v ubâfta}; ~ groot (sterker dan hupster tom): gloert hupster;
4. [het] ~ fijn/aangenaam: qury {I; =mt v olla en trojo};
5. (minstens) op zijn ~: vléša'emm {III}; het boek kost op zijn ~ 14 herco: ef mimpit melde vléša'emm 14;
6. (iemand met kwaliteit) zij zijn niet de ~en ...: óps nert melde ef derviyn šôts, ....

minstens:: (=ten minste) mi'ân {I}; (op zijn minst) vléša'emm {III}; het boek kost ~ 14 herco: ef mimpit melde vléša'emm 14.

minteken:: (–) leser {C}.

minus:: »min B.2.

minutenlang:: mitsot {I} (poe).

minuut::

1. (tijdsaanduiding) mit {C}; het is acht minuten over drie: ef melde dur zurt ur âke mits;
2. (tijdsduur) mitarr {C; mv=enk} (afk= mrr); ik heb drie minuten gewacht: gress quÿo lóf dur mitarr; enige minuten stilte: gopirus mitarr furt silenco; van ~ tot ~: ja mitarrs.

minzaam:: pénf {I}, tizjyrelira {I}.

Miquelon:: Micelonn {G}.

mirre:: mychâ {S}.

mirte:: (bep soort) gesôpamst {C} (L. Myrtus sylvestris).

mis::

1. (zn: RK) messa {C}.
2. (bv: niet raak: bij schieten ed) ryt {I}; het is ~ (het is mislukt): ef melde eft tatiyn; het gaat ~ (het loopt verkeerd af): ef melde mip nÿr; dat is niet ~! (dat is geen kattenpis!): eft blotter nodâ.

misbaksel:: (lett: mislukt gebak) tatokrodurÿ {C}.

misbruik:: taušâmellos {A}; ~ maken van (misbruiken): taušâmelle {K}, neušâmelle {K} (dl= Zuid-Liftka/Tigof).

misbruiken:: (misbruik maken van) taušâmelle {K}, neušâmelle {K} (dl= Zuid-Liftka/Tigof).

misdaad:: cmontolâ {C}.

misdadig:: taupsiy {I}; (=crimineel) péršiyt {I}.

misdadiger:: glônt {C}, tapainer {C}; (die in herhaling valt: recidivist) nâs-glônt {C}.

misdadigheid:: (=criminaliteit) péršiytôc {C}.

misdeeld:: tamipert {I}.

misdienares:: (meisje/vrouw v 11-30 jr oud, speciaal opgeleid is om te assisteren bij Erg-rituelen) lystra {C}.

misdoen:: iemand iets ~ met ... (onrecht aandoen met ...): ef qugle šapp ón rast tjâg ... {III}.

misdragen:: zich ~: fesksenpe {E}.

misdrijf:: mako {C}.

misgaan:: (verkeerd gaan) jâûge {U}.

misgewas:: (=misoogst) oajaros {C}, zemmena {S} (dl= West-Liftka).

misgreep:: (lett: niet vastgrijpen wat men vastgrijpen wilde) tauberos {C}; (fig) tauberos {A}; een ~ doen (fig): taubere {Upr}.

misgrijpen:: (niet vastgrijpen wat men vastgrijpen wilde) taubere {K}; de matroos greep de reling mis en viel overboord: ef mâtrôs ef vânts taubere ur tasso vetsotoje.

misgunnen:: (niet gunnen) iemand iets ~: (neutraal) idemonslenpe flaju piti rast {K}; (met wraakgevoelens, leedvermaak, ed) mippotóðe flaju ón rast {K}.

mishandelen:: froðiycyne {K}.

mishandeling:: froðiycynos {C}.

miskend:: een ~ genie: eft waér miperter.

miskennen:: tatiffe {K}; een miskend genie: eft waér miperter.

miskenning:: tatiffos {A}.

miskraam:: tomebafa {C}.

misleiden:: âlbae {K; vdw= âlper}.

misleiding:: âlbaos {C}.

mislopen:: (niet ontmoeten) taméte {K}.

mislukken:: (alg) taeftarse {Upr}; de onderhandelingen zullen ~: sena taeftarse ef woltosz; doen/laten ~: taeftarse {K}; de minister doet/laat de onderhandelingen ~: ef menester taeftarse ef woltosz; (v toneelstuk) okoðe {U}; het mislukken||het welslagen: stâek {Cid}; .

mislukking:: (alg) taeftarsos {A}; (afgang: v toneelstuk/artiest) okoðos {C}.

mislukt:: het is ~: ef melde eft tatiyn.

mismaakt:: (=misvormd) tavobar {I}.

mismaken:: (=verminken) tavobare {K}.

mismanagement:: tamânos {C}.

misoogst:: (=misgewas) oajaros {C}, zemmena {S} (dl= West-Liftka).

mispel:: (vrucht) mespiyl {C}; (boom) tomespiylÿ {C} (L. Mespilus germanica).

misplaatst:: ucÿr {I}.

misprijzen:: (=laken) idequistare {K}; het ~: idequistaros {A}.

miss:: (Eng; als "titel" bij verkiezingen ed) moss {C}; Miss World: Moss Claba.

misschien::

1. (=wellicht) curmel {III}, hâfter {III} (dl= Centraal-Berref/Tigof), kurre-melde {I} (poe/dl= Centraal-Berref); ~ niet: noi curmel; ~ wel, ja ~: curmel siy; (=soms: alleen in vragende zin) tam {III}; ken je hem ~?: aftel tu tiffe do tam?;
2. (voorzichtige veronderstelling) frute [beri/den] {K}; ~ liegt hij wel...: do frute beri merfe; ben je ~ niet een beetje lui de laatste tijd?: aftel tu nert frute beri lÿsse fes kiygt fort?;
3. (potentialis) •ecûte {SX.gst} (schr) (bij enk zinskern; variant v •ecû), •ecose {SX.gst} (schr) (bij mv zinskern; variant v •ecos); ~ komt hij wel; ~ wil/kan hij wel komen: do arfinecûte = (spr) do arfinecû curmel; ~ komen ze wel; ~ willen/kunnen ze wel komen: óps arfinecose = (spr) óps arfinecos curmel.

misselijk:: (=onpasselijk) ojaber {I}; (misselijkmakend/walgelijk) ónnafy {I}; zich ~ eten: kestlarde {Epr}.

misselijkmakend:: (=walgelijk) ónnafy {I}.

missen::

1. (niet raken) (vrnl bij schieten) rytle {K; gst= rytt}; (na ergens op gericht te hebben; te laat komen voor) ufspre |uspre| {K; gst= ufesper; wst= ufsp•}; ik heb de bus gemist: gress ef gerlas ufspre;
2. (misvangen: bal ed) taubere {K}; hij mist de bal: do taubere ef gûmbâl.
3. (ontberen) (niet hebben: v zaken) gémiye {K}; veste {K} (arch); (vooral v iemand op wie men gesteld is) mise {K}; zo'n gebeurtenis mag je niet ~: stus nert geldre beri gémiye teâk cÿrchof'ter; het ~ (gemis): misos {A};
4. (nodig hebben) niet kunnen ~ (het moeten hebben van; er niet buiten kunnen (iets wat je al hebt)): nirre {K}; Alas kan het toerisme niet ~ (Alas leeft al van het toerisme, maar zou niet zonder kunnen): Alas nirre ef jola-tupplipos; (vgl) Alas heeft het toerisme nodig (er is nu (nog) geen toerisme in deze stad): Alas mennirre ef jola-tupplipos.

misser:: (schot dat mist) rytlos {C}, ufspros |uspros| {C}.

missie:: mišon {C}.

misstand:: tastânt {C}.

mist:: (alg: =nevel) douba {C/S}; een dikke ~: eft graviy douba; er hangt een dikke ~: ef doube graviy; (boven moerassen) gâûc {S}.

mistbank:: douba-grulôt {C}.

misten:: doube {E}.

mistig:: (vrnl lett: =nevelig) doubiy {I}; (lett/fig) neldiy {I; [mv=enk]}.

mistroostig:: mârjôft {I}.

mistroostigheid:: mârjôft {Aef}.

misvangen:: (missen: bal ed) taubere {K}; hij mist de bal (hij laat de bal gaan): do taubere ef gûmbâl.

misvatting:: (=vergissing) erros {A}; (=misverstand) taobléskros {A}.

misverstand:: obléskre-erros {A}; (=misvatting) taobléskros {A}.

misvormd:: (=mismaakt) tavobar {I}; (vrnl lichamelijk) frotrajo {I}.

misvormen:: (=mismaken) tavobare {K}.

misvorming:: tavobaros {C}; (=vervorming) fomros {C}.

mitella:: milâfâsto {C; mv= milâfâstôe; rsmv= milâfâstott}.

mitrailleur:: dreutequutû {C}, dequ {C} (afk= DQ).

mits:: (als, indien: positieve voorwaarde) âme {VG}, dira {DT} (bijzin in de toek tijd, uitgedrukt met di; dira mag ook weggelaten worden); je krijgt een paard, ~ je eerst zelf een stal bouwt: tu pónze eft zlef, âme quandro tu âlbe bent eft kredek = tu [dira] pónze eft zlef, quandro tu di âlpilóme bent eft kredek.

mixer:: blototixa {C}.

mobieltje:: (mobiele telefoon) mirre-telefonos {C} (officiële benaming); (spr) portariy {C}.

mobilisatie:: (leger) dreumânos {C}.

mobiliteit:: (=beweeglijkheid; je [kunnen] verplaatsen) rutracciy {A; mv=enk}.

mobilofoon:: mobilofonos {C; mv= mobilofonosz}.

modaal:: ~ hulpwerkwoord (taalk: "moeten"/"mogen"/"kunnen"/"willen"): vrôk-nefpainer = vrôk-supainer {C}.

modder:: (alg) medriy {S}, râfs {S}; (=blubber) sti {S} (spr); bedekt met ~ (modderig): tunbas {I}; een figuur als ~ slaan: ef jerdonneve fes nucer âlbâts.

modderbad:: râfswik |râfsik| {C}.

modderig:: (bedekt met modder) tunbas {I}; omheind ~ gedeelte voor varkens: krûgât {C}.

modderkruiper:: (vis) grote ~: Grât-blacroer {C} (L. Misgurnus fossilis); kleine ~: Trendon-blacroer {C} (L. Cobitis taenia); brakke ~: Tsjok-blacroer {C} (vis in het Tsjok-meer) (L. Cobitis tigofensis).

modderpoel:: tunbas {Cef}; vol met ~en (v onverharde weg): tunbasót {I}.

modderstroom:: medriy-hâksa {C}.

mode:: (vrnl kleding) fâšon {C}; in de ~: âfry ef fâšon; uit de ~: vluf âfriye ef fâšon.

model:: (mal/vorm) quzÿr {C}; (als voorbeeld: alg) jÿnt {C}, modell {C}; (op verkleinde schaal) macett {C}.

modeontwerpster:: modiste {C}.

modern:: palequeo {I}, net-eker {I}; (=eigentijds) ðÿrfortiy {I}.

modernisering:: palequeos {C}.

modeshow:: [fâšon-]bloos {C}.

moe:: (vermoeid) hômba {I}; ~ zijn: hômbae {E; gst= hômbat}; ef perke nânelira {=tdw v nâne}; ~ maken (vermoeien): hômbaare {K}; »vermoeid.

moed:: qurag {SCef}; (ihb in oorlog of gevecht) battiyntân {SCrs}; ~ houden: qurage {E}; ~ vatten: qurasote {E}; het ~ vatten: qurasotos {A}; ~ houden! (kop op!): lef fera nurp!; met goede ~: fes quista qurags.

moedeloos:: fesqurstox {I}.

moeder:: sientur {C}.

moederkruid:: febbexéxâm {S} (L. Tanacetum parthenium).

moederlijk:: sienturer {I}; ze is een ~ type: eup melde eft sienturer šôt.

moedermelk:: (=zog) fôlts-helt {S}.

moederoverste:: (in klooster) prijóntur {C}.

moedersleutel:: (loper: die in vele sloten past) bulf-ké {C}.

moedertaal:: sientur-mux {C}.

moedertje:: daar helpt geen ~ lief aan (dat is nu eenmaal zo: uiting v berusting): pica melde martel ur flecs melde kjupt.

moedig:: senÿðiy {I; [mv=enk]}, qurag {I}.

moedwil:: (=opzet) proba {SC}.

moedwillig:: fes pelat proba (afk= f/pp) {SC}.

moeflon:: muflón {C} (L. Ovis ammon musimon).

moeilijk:: diffiyk {I}; (=lastig) mâltefiy {I}; het is ~ om ...: ef melde diffiyk beri ...; ~[er] maken (bemoeilijken): mâltefe {K}; het ~ hebben: ef melde fes eft diffiyk stânt; hij krijgt het ~ met ...: do kettare eft mâltefiy pâk, bzeuralira ...; ~ in beweging te krijgen/brengen: kikaiy {I}; een fiets die ~ vooruit te krijgen is (zwaar trappend): eft kikaiy pitter.

moeilijkheid:: diffiyksel {C}; zich in de moeilijkheden werken: ef lâufire eft narfartiy nevrÿcc; moeilijkheid||gemakkelijkheid: lomess {Cid; mv= lômesse}; ; wel||geen moeilijkheden veroorzaken: lomeše {Uid; vdw= lomest}; .

moeite:: kika {SC}; ~ doen: ef dreumâne kika; ~ doen om ... (zijn [uiterste] best doen om iets te bereiken): ef prap kette lo [wâlc] zefa, den ...; met de grootste ~: tjâg ef graviy hupster kika; zich ~ getroosten: kafkikie {U}; ~ hebben met; ~ kosten: kikiare lef {U}; dat kost me ~; daar heb ik ~ mee: gress kikiare lef mittof; het loont de ~ niet: ef nert kette prefdef {C}; de ~ waard zijn: kikie {U}; het de ~ waard zijn: kikios {A}.

moer:: (op bout) gre-riyn {C}; geen ~ (absoluut niet[s]): nÿf prefdefs {C} (pop); ik kan geen ~ zien (omdat het heel donker is): gress nert zerfecû kôbos oft lunas.

moeras:: (brak/zout: aan zee) clamiða {Cef}; (zoet: in binnenland) ker {C}; (met veel bospartijen) sÿmâ {C}; drooggemaakt [deel van een] ~: frûnsper {C}; zie ook Moerassen in .

moerasandoorn:: clamiða-notte {C} (L. Stachys palustris).

moerasbes:: (=rijsbes) clamiða-labâ {C} (L. Vaccinium uliginosum); (in Spok: in brakke moerassen) (L. Vaccinium officinale).

moerasbessenlikeur:: clamiða-labâ-licerr {S}.

moerascipres:: clamiða-sypress {C; mv/rsmv= ..-sypresses} (L. Taxodium distichum).

moerasdroogbloem:: hyg-ófecÿr frint {C} (L. Gnaphalium uliginosum).

moeraseik:: clamiða-ÿc {C} (L. Quercus palustris).

moeraskartelblad:: clamiða-rifiy-almuss {C; mv= ..-almuše} (L. Pedicularis palustris).

moeraskers:: clamiða-zlânt {S} (L. Rorippa palustris).

moerasnevelsliert:: ~en: gâûc {S}.

moerasorchidee:: clamiða-ôrgidé {C} (zeldzame plant, komt vrnl in Ÿpse-moeras voor) (L. Orchis palustris).

moerasrolklaver:: zvâmp-lotus {C} (L. Lotus uliginosus).

moerasscherm:: (plant) groot ~: klorp {C} (L. Apium nodiflorum); ondergedoken ~: knurfel-klorp {C} (L. A- inundatum).

moerasschildpad:: [Europese] ~: clamiða-crôtjû {C} (L. Emys orbicularis).

moerassig:: clamiða {I}.

moerasslak:: levendbarende ~: ÿtinelira clamiða-limaciy (L. Viviparus viviparus).

moerasspirea:: xong {C} (L. Filipendula ulmaria).

moerassprinkhaan:: Blizerû-klesjumper {C} (L. Mecostethus grossus).

moerassterrenkroos:: clamiða-ÿystos {S} (L. Callitriche stagnalis).

moerasstroom:: (waterloop door een moeras) wena {C}.

moerasvaren:: clamiða-atyje {C/S} (L. Thelypteris palustris); (bep Spok soort met roze/rode bladpunten: "zwampvaren") zvâmp-ferre {C/S} (2 verschillende geslachten: L. Thelypteris flavicans; L. Pteris infirmis).

moerasvergeet-mij-nietje:: clamiða-nertufegtsil {C} (L. Myosotis palustris).

moeraswespenorchis:: blakker syllerâ {C} (L. Epipactis palustris).

moeraswolfsklauw:: (varen) zvâmp-cvôffug {C/S} (L. Lepidotis inundata).

moerbei:: (vrucht) morrt {C}; (boom) morrts-vildul {C}, tomorrtÿ {C} (L. Morus); zwarte ~: doffiy morrts-vildul, doffiy tomorrtÿ (L. M- nigra); witte ~: blakker morrts-vildul, blakker tomorrtÿ (L. M- alba).

moerbeiboom:: »moerbei.

moersleutel:: (schroefsleutel) fiys-ké {C}.

moervos:: (vrw vos) šurm {C}.

moes:: frûf {S}; tot ~ (papperig): frûfiy {I}.

moestuin:: (groentetuin) pasâla {C}.

moeten::

1. (als opdracht/afspraak/verplichting/regel) perke [beri/den] {U}; •ât {SX.gst} (bij enk zinskern), •ûs {SX.gst} (bij mv zinskern); je moet blijven: tu perke beri tinde = tu tintât; jullie ~ vertrekken: tu perke beri prate = tu pratûs; we ~ belasting betalen: kirro perke beri kafte tâx = kirro kaftûs tâx; de moordenaar moet de gevangenis in: ef njoratjen perke beri crôgte fes ef élles = ef njoratjen crôgtât fes ef élles; ik moet morgen naar de tandarts (als afspraak): gress quarderât mas ef ynt-medikiy = gress perke beri quardere mas ef ynt-medikiy; (met ontkenning) je moet niet zo zeuren: tu nert geldre beri wempe lo kâ = tu nert wempog lo kâ; Mârje moet niet werken (het is beter dat ze (nu) niet werkt): Mârje nert perke beri ÿrôme; »hoeven;
2. (conclusie op basis v feiten; mening vd spreker) perke [beri/den] {U} (modale suffixen zijn hier onmogelijk/ongebruikelijk); je moet morgen komen: tu perke beri arfine mas; moet hij komen van jou?; vind je dat hij moet komen?: aftel tu perke[n] do beri arfine?; de machine MOET kunnen werken: ef dreutos perke kurre beri farte; ik wil niet komen – je moet!: gress nert probare beri arfine – tu perke!; ik moet naar de tandarts (ik vind dat dat nodig is): gress perke beri quardere ef ynt-medikiy; hij moet de moordenaar [wel] zijn (conclusie op basis v feiten): do perke beri melde [jazy] ef njoratjen; waar moet dat naar toe met al die criminaliteit?: kirro ventûs ÿrhenn lef tem cradef péršiytôcs?;
3. ~ zijn (behoren te zijn: vlgs moraal/gewoonte/voorschrift/[natuur]wet ed): wakkle {K; gst= wakkel}; we ~ eerlijk zijn (we behoren eerlijk te zijn): kirro wakkle [lo] honesty;
4. (schijnen/wel kunnen: gerucht, volgens anderen) pe beri {U; gst= pet}; hij moet ziek zijn (men zegt dat hij ziek is): do pe beri melde kinur;
5. (tot doel hebben) colkette beri {U}; de wetgeving moet (heeft tot doel om) [de consumenten te beschermen]: ef toqudexÿ colkette beri [zille ef cônsuments].

Moezel:: Mosel {G}.

mof:: (buisverbinding) ecron {C}; (kledingstuk) muflo {C}.

mogelijk:: posibla {I}; indien ~: lo posibla; ~ maken: posiblaare {K}; ~ zijn: posiblae {U}; zo ... ~: qu ... své {III}; we lopen zo hard ~: kirro farte qu vita své; hij betaalt het zo groot ~e bedrag (het grootste bedrag dat ~ is): do kafte ef qu hupster své câstjyto; zo veel ~ even ...: qu likkô ... své; typ de regels zo veel ~ even breed: otostinde-tûe ef lÿnts lo qu likkô utfin své; we proberen zo veel ~ goede vrienden te blijven: kirro trije beri tinde qu likkô quista své frints; »goed 5.

mogelijkheid:: posiblatiy {C}; tot de mogelijkheden behoren (denkbaar zijn): masóte {K}; voor mij behoort de reis tot de mogelijkheden: gress masóte ef tupplip; iemand met een ~ (gehandicapte): eft veldur lef eft mippâros (euf).

mogen::

1. (toestemming hebben om) geldre [beri/den] {U; gst= gelder of gelt}; •og {SX.gst} (bij enk zinskern); •ÿt {SX.gst} (bij mv zinskern); ik mag niet komen: gress nert geldre beri arfine = gress nert arfinog; we ~ niet komen: kirro nert geldre beri arfine = kirro nert arfinÿt; (de gst gelt is vrnl spr en wordt bij •ilóme, •ilomije en •ilomitâ gebruikt:) hij is boos omdat hij niet mag wandelen: do brâ melde rofonos, do nert geltilóme beri mirre;
2. (kunnen opschieten met iemand) iemand [graag] ~: quâfe rast {K}; ef kette sener rujiy ón rast; ik mag Petriy graag: gress quâfe Petriy jazy = gress kette jazy sener rujiy ón Petriy; (quâfe impliceert een meer of minder intieme omgang met iemand; vgl 3. nrÿte);
3. (aardig vinden/gesteld zijn op) nrÿte {K}; ik mag hem wel: gress nrÿte do; niet ~ (hekel hebben aan): fespâre |fespÂre| {K}; (nrÿte en fespâre impliceren de afwezigheid ve relatie; vgl 2. quâfe);
4. (dienen, moeten) bekace beri {E}; we ~/dienen niet te vergeten ...: kirro nert bekace beri ufege ...;
5. (kunnen: uitdrukking v mogelijkheid) kirture beri {Epr}; het mag wel waar zijn ...: ef sen kirture beri trufôe ...;
6. (de gelegenheid krijgen) ef pónze ef krÿm; de minister mocht gisteren de Volksvertegenwoordiging inlichten: hols ef menester pónza ef krÿm den informere ef Zâmporementec.

mogendheid:: sovrÿnstat {C}.

Mohammed:: Mamet {N}.

mohammedaan:: mameter {C}.

moker:: krusver {C}.

mokkel:: (=griet) zjama {C; mv= zjamas}.

mol::

1. (graafdier) mûle {C} (L. Talpa europaea).
2. (in muziek) plaju {C}.

Moldau:: Môlda {G}.

Moldavië:: Môldaviy {G}.

molecule:: molekull {C}.

molen:: môjôl {C}; zie ook Molens in .

molenaar:: (ook vrw) môjôla {C}; (die meel maakt) clalôer {C}.

molensteen:: ksvurf {C}.

molenwiek:: zâlft {C}.

molenzolder:: éparôk {C}.

molest:: krabé-nenniy {C}.

mollengang:: moftult {C}.

mollig:: knâmpiy {I}, persa {I}; (=gevuld) beldrastiy {I}.

molligheid:: knâmper {C}.

molm:: trille {S}.

molshoop:: mûle-tnÿr {C}.

mom:: onder het ~ van: fes ef tulkettos rifo {A}.

moment:: »ogenblik.

momenteel:: lóf ef zerfefes; ralmentos {III}.

mompelen:: nonte {U}.

Monaco:: Monako {G}; van/uit ~ (bv: Monegaskisch): monako {IIef}.

monarchie:: monârgtiy {C}.

mond:: (alg) motrik {C}; (v rivier/kanon ed) mips {C}; zwoele/kusgrage ~: ichizotrik {C}; zijn ~ voorbij praten: ef pjôle minkÿr sener motrikk (rs!); ([ver]klikken): eggote {K}; grote ~ opzetten (luidruchtig beweren): westare {K}; met zijn ~ vol tanden staan: ef ÿtine eft werviy fes sener/ef motrik; bij ~e van: mitai ef ÿrgô rifo (vz-uitdr); »optekenen.

mondeling:: (=verbaal) verbaliy {I}.

mond- en klauwzeer:: motrik-tiffug-kinâ {SC}.

mondhoek:: slek {C}.

monding:: (rivier/kanon ed) mips {C}; (rivier) tan = tân {C}; (kanon) motrik {C}.

mondje:: niet op zijn ~ gevallen (ad rem): wufta-sgârf {I}.

mondkapje:: motrikpaaf {C}.

mondsjaal:: onést {C} (sjaal die een Erg-geestelijke om zijn mond gebonden krijgt als hij het Absorptie-ritueel leidt).

mondstuk:: motrikos {C}.

Monegask:: Monakyno {Cef}.

Monegaskisch:: (bv: van/uit Monaco) monako {IIef}; ~e vrouw: Monakyna {Cef}.

Mongolië:: Môngoliy {G}.

Mongoliër:: Môngoliyny {Cef}.

Mongools:: (bv) môngoliy {IIef; mv=enk}; ~e vrouw: Môngoliyna {Cef}.

monnik:: ðâbro {C; mv= ðâbre}; de ~en en nonnen (Erg/alg: de geestelijken); de ~en (RK: slechts mnl): ef ðâbre.

monogaam:: xÿspartyiy {I}.

monoloog:: (=alleenspraak) dres-reppos {C}.

monopolie:: monopoliy {C}; (in de handel) dres-lebet {C}.

monotoon:: (lett: met één toon) érmabysiy {I}.

monozadel:: (fiets met één zadel, als tegenstelling tot duozadel = tandem) monogrÿðe {C}.

monster::

1. (=draak) draca {C}, rumtra {C}; (eng wezen) makurf {C}.
2. (=staal) trijos {C}.

monsterachtig:: makurfiy {I}.

monsteren:: trijare {K}.

monstering:: trijaros {C}.

montage:: mônta |mÔnta/môntA| {C; mv= môntaes}; (het in elkaar zetten: v kast ed, uit losse onderdelen) zléfpainos {C}.

monter:: (=opgewekt) cerviy {I; [mv=enk]}.

monteren:: (vastmaken) môntere |..ÿje| {K}; (in elkaar zetten: v kast ed, uit losse onderdelen) zléfpaine {K}; het ~: mônteros {C}.

Monterey-den:: Cârwÿnn-sparot {C} (L. Pinus radiata).

monteur:: (=mecanicien) mônterr {C}.

Montserrat:: Montserrat {G}.

monument:: môbâriy {C}; het gebouw is een beschermd ~: ef huflif melde fes ef MR-ramâ (lett. staat op de MR-lijst); »Môbâriy-ratt SN; zie ook Monumenten in .

monumentaal:: monumentala {I}.

mooi::

1. (alg) hordâ {I}, kófiy {I; [mv=enk]}; ~ zijn: hordâe {U}, horde {E}; jouw verhaal is te ~ om waar te zijn: vilt storâs hordâe beri kette eft hozâvos; ~ vinden: nrÿtare {K}; ik vind jouw jas niet ~: gress nert nrÿtare vilt kas;
2. (=fraai) frâl {I}; korsamen {I} (iro); je vertelt een ~ verhaal! (als het gelogen is): tu rafanelira eft korsamen storâs!; een ~ bericht! (als het een slecht bericht is): eft korsamen tÿden!.

moord:: njoros {C}.

moordaanslag:: âtacos {C}.

moorddadig:: njort {I}.

moordenaar:: njoratjen {C}.

moot:: (vis) cÿrbott {C; mv= bott} (dl= Zverosta); in ~jes (in stukken): tâtlep-leptât {III}; hij heeft de tafel in ~jes gehakt: do ef kelbra riðe lo tâtlep-leptât.

mop:: (=grap) plyt {C}; (=bak: meestal schuin) gluff {C}; schuine ~: srâter {C}, vóta'o {C}.

mopperaar:: (=brompot) zurratjen {C}.

mopperen:: (=brommen) zurre {U}; ~ op/over iets/iemand: siytinte ón flaju/rast {U}; ~ tegen iemand: siytinte piti rast {U}.

mopperig:: siytintkinn {I}.

moraal:: (zn: =moreel) morelo {C}.

moreel:: (zn: =moraal) morelo {C}; (bv) morela {I}.

morel:: (zure kers) azino-huldu {C}.

mores:: ~ leren: trojye {K}.

morfine:: môrfynn {S}.

morgen:: (volgende dag) mas {III}; ef pirtof {C} (arch/poe); ~ brengen! (daar komt niets van in!; vergeet 't maar!): mas wet kôbo!; »ochtend; »gisteren.

morgenmiddag:: (11-17 uur) mas-fittas {C}.

morgenochtend:: (4-11 uur) mas-gurt {C}.

morgenrood:: kiym {C}.

morielje:: (paddenstoel) munt-vildul {C} (gewone ~: L. Morchella esculenta, of loofminnende ~: L. Morchella frondea); gewone ~: ronter-munt-vildul {C} (L. Morchella esculenta).

morinelplevier:: (vogel) bergo-plier {C} (L. Eudromias morinellus).

mormel:: (ruziezoekend wijf) west-boert {C}.

morsdood:: niyn-koffon {I}.

morsen:: dvagge {U}; het ~ (gemors): dvagg {Cef}; dat wat gemorst is: dvaggos {C}; de gemorste pap ligt naast het bord: ef dvaggos melde kusamat ef molarriy-éttel.

morsig:: (onzindelijk) dvagg {I}.

mortier:: (vijzel) glechatjen {C}.

mos:: (alg) cÿralo {S}; (bep soort in laaggebergte) Lajecô-cÿralo {S} (L. Tritomaria quinquedentata); met ~ begroeid (bemost): alo {I}.

moseik:: nesta-ÿc-tonutâÿ {C} (L. Quercus cerris).

moskee:: môsky {C}.

Moskou:: Môskva {G}.

moslim:: môslem {C}.

mossel:: (eetbaar) muslé {C} (L. Mytilus edulis); (tussen zwanen- en vijver~ in) blof-tiffug {C} (L. Anodonto atlantica).

most:: mûst {C}.

mosterd:: (om te eten) jâstep {S}; (plant) jâstep-krutt {C/S}; witte ~: blakker jâstep-krutt (L. Sinapis alba); zwarte ~: doffiy jâstep-krutt (L. Brassica nigra).

mosterdgeel:: (=mosterdkleurig) jâstep-marâsiy {I}.

mosterdkleurig:: (=mosterdgeel) jâstep-marâsiy {I}.

mot:: mito {C} (L. Tinea).

motel:: motela {C}; zie ook Motels in .

motie:: mošo {C}.

motief:: (=beweegreden) ÿzâmbaso {C}, moteff {C}; (=grondgedachte) pošah {C}.

motivatie:: ÿndvoros {A}.

motiveren:: (=stimuleren; tot een bepaalde inspanning aanzetten) ÿndvore {K}.

motor:: (=machine) dreutos {C}, moter {C}.

motorfiets:: hupspitter {C}; HP {C}; zie ook Weggebruikers in .

motorhome:: »kampeerauto.

motorkap:: (v auto) moterlot {C}.

motorrijder:: hupspitter-lenker {C}; HP-lenker {C}.

motorrijtuig:: (jur) ÿrlat {C}; zie ook Weggebruikers in .

motorrijtuigenbelasting:: (=wegenbelasting: in Spok ook voor bromfietsen en paarden) kûfôs-tâx {C} (afk= kûtâ), kûtâ {C}; zie ook Motorrijtuigenbelasting in .

motorvoertuig:: (jur) ÿrlat {C}; zie ook Weggebruikers in .

motorzaag:: moter-krâtša {C}.

motregen:: liystiy {C}.

motregenen:: liystiy-bidale {E}.

motto:: (=kenspreuk/devies) lédo-avis {C}.

mountainbike:: (=terreinfiets) ketšapitter {C}.

mousserend:: (v wijn) cârbonasita {I}.

mout:: melt {S}.

mouw:: (v kledingstuk) busiy {C}; »hand.

mozaïek:: mosaycc {C}; met ~[motief] (ingelegd: vloer): muriy {I}; ~ maken (inleggen: v vloer): muriye {K}.

Mozambikaan:: Mozembeco {Cef}.

Mozambikaans:: (bv) mozembec {IIef}; ~e vrouw: Mozembeca {Cef}.

Mozambique:: Mozembec {G}.

Mozes:: (bijbel) Moses {N} (afk= Mos).

muesli:: musli {S}.

muf:: (=bedompt) bajiy {I; [mv=enk]}; (=duf) ðâmm {I}; (=duf/onfris) kûsô {I}.

muffeldier:: (=moeflon) muflón {C} (L. Ovis ammon musimon).

mug:: (alg) nodâ {C}; gewone steek~: vâpje-nodâ {C} (L. Culex pipiens); (sprkw) van een ~ een olifant maken: ef riffe eft cyrdrutt mip eft epe.

muggenorchis:: grote ~: mindefit vogily-huron {C} (L. Gymnadenia conopsea).

muggenzifter:: flô-terder {C}.

muil::

1. (=bek) gart {C}.
2. (=pantoffel) zveje-tiffug {C}, zvejet {C} (pop).

muildier:: (vrw/ntr) mojel {C}; (mnl) mojeler {C}.

muilezel:: (ntr) mojel-esne {C}; (mnl) mojel-florta {C}; (vrw) mojel-dóvârda {C; mv= ..-dóvârdas}.

muilkorf:: nes-bjelt {C}.

muiltje:: (=pantoffel) beltmust {C}.

muis:: (ook v computer) rât {C}.

muiten:: tizjyrmerte {K}.

muiter:: tizjyrmerter {C}.

muiterij:: tizjyrmertos {C}.

muizenplaag:: rât-mifâ {C}; »plaag.

muizenval:: rât-sper {C}.

mul::

1. (zn: zeevis) brâ {C; mv= brats} (L. Mullus).
2. (bv: =rul/zandachtig) plekoiy {I}, freg {I}.

multifunctioneel:: utfin-fûnkšonela {I}.

mummie:: mumiy {C}.

munitie:: wâp-ÿrgos {C}.

munt::

1. (=penning) drur {C}; een ~ van 50 : eft amain-hent {C}; een ~ van 1 tóftos: eft érta (= ért) {C}; een ~ van 1 herco: eft érta-drur {C}; een ~ van 2 herco: eft aten-drur {C}; zie ook Munten in .
2. (plant) mennt {C/S} (L. Mentha); (pepermunt) pepsmint {C} (L. Mentha piperita).

munteenheid:: drur-klóta {C}.

munten:: (=aanmunten) drure {K}.

muntstelsel:: drureren {C}.

muntstuk:: (=penning) drur {C}.

murmelen:: sere {U}, hûmme {U}.

murw:: (geen tegenstand meer biedend) prenc {I}.

mus:: [huis]~: urzôg {C} (L. Passer domesticus); blij zijn met een dode ~: ef zoverte eft velp mataaré.

museum:: musém = muzém {C}, aptoppat |ato..| {Crs; mv/rsmv= aptoppest}; zie ook Musea in .

musiceren:: (muziek maken) musiyce {U}.

musicologie:: musikolôiy {C}.

musicus:: (=muzikant) musicer {C}.

muskaatboom:: môscata {C} (L. Myristica fragrans).

muskuskruid:: choal-krutt {C/S} (L. Adoxa moschatellina).

muskusrat:: musker {C} (L. Ondatra zibethicus).

must:: dat is een ~: pana melde eft perkos.

muts:: (=pet: stevige vorm) ÿra {C}, (=pet: zonder klep, en slap) zieo {C; rs= ziet}.

muur::

1. (=buitenmuur/wand) krur {C}; taty {C} (dl= Liftka); (hoog [en vrijstaand]; zonder ramen/deuren) poert {C}; (=wal: om kasteel of stad) ulân {C}; de muren komen op me af: ef léejas hulle gress.
2. (naam v diverse planten) miyr {C/S}; (vrnl in samenstellingen zoals:) grootbloemige ~: eit-miyr {C/S} (L. Stellaria holostea).

muurbloem:: jôlkolini {C} (L. Cheiranthus cheiri).

muurhagedis:: krur-flér {C} (L. Podarcis muralis).

muurkrant:: (aangeplakte mededelingen: ihb burg. stand/straffen ed) mittâc {C}.

muurleeuwenbek:: leé-gart {C} (L. Linaria cymbalaria).

muurpeper:: (plant) [lôbâ-]riypser {C} (L. Sedum acre); kruipende of blauwe ~ (alleen in Spok): diyvre {C} (L. Sedum repens).

muurschildering:: krur-platiranu {C; mv= ..-platiranûe; rsmv= ..-platirane}.

muurtegel:: plâciy {C}.

muurvaren:: krur-ferre {C} (L. Asplenium ruta-muraria).

muze:: musa {C; mv= musas}.

muziek:: musiyc {C}; (=melodie) malodé {C}; ~ maken (musiceren): musiyce {U}; zie ook Muziek in .

muziekinstrument:: tyss {C; mv= tiysse}; dreut {C} (pop).

muziekinstrumentenmaker:: dreutrif {C} (pop).

muzieknoot:: notos {C; mv= notosz}.

muziekstuk:: (trad Spok) tyzzer {C}.

muziektoon:: cek {C; mv= ceky}.

muziekuitvoering:: (concert) kafnutos {C}.

muzikaal:: malodétiy {I}, dorémy {I} (iro); een ~ wonderkind: eft dorémy efanty.

muzikant:: (=musicus) musicer {C}.

Myanmar:: (Birma) Mjanmâr {G}.

mycena:: vlokstelige ~: grampa mysena {C} (L. Mysena zephirus).

mystiek:: (zn) mystiyc {SC}; (bv) mysticiy {I}.

mythe:: erga {C}, mytt {C}.

mythologie:: mytolôiy {C}.

© (2000) De Twee Hanen v.o.f. • Kimswerd • The Netherlands

DICTIO